فهرست مطالب
فصل اول مسأله مورد بررسي 4
1-1- مقدمه 5
1-2- بيان مسأله 8
1-3- ضرورت و اهميت پژوهش 15
1-4- اهداف پژوهش 19
1-4-2- اهداف جزئي : هدف هاي جزئي اين پژوهش عبارتند از : 19
1-5- فرضيه هاي پژوهش 20
1-6- تعريف مفهومي و عملياتي متغيرها 21
1-6-1- سلامت روانشناختي 21
1-6-3- شيوه هاي حل تعا رض بين فردي 22
1-6-3- مهارت جرأت ورزي 23
فصل دوم پيشينه تحقيق و پايه هاي 24
نظري 24
2-1- مفهوم سلامت 26
2-2- ابعاد سلامت 26
– سلامت روان شناختي 28
بهداشت روان 36
ب) ارتباطات ارتباطي 37
2-3-1-حل مساله 39
ب) مهارت هاي خاص حل مساله : 45
2-3-1-2- راهبردهاي مقابله اي 47
2-3-1-4- نقص در حل مسأله و بروز مشکلات روانشناختی در افراد 50
2-3-2- حل تعارض بین فردی 55
2-3-2-1- تعریف و ماهیت تعارض 56
تعارض و تضاد میان ارزش ها : 63
2-3-2-4- سبک های حل تعارض 67
2-3-2-5- روشهای پیشگیری و مهار تعارض ها 71
2-3-3- جرأت ورزی یا ابزار وجود 75
2-3-3-1- تعریف جرأت ورزی 76
2-3-3-2- اثر بخشی جرات آموزی در کنترل مشکلات روانشناختی 77
2-3-3-4- سبک های پاسخدهی افراد 80
2-3-3-6- مؤ لفه های جرأت ورزی ،افراد بایستی بر چهار مؤلفه ابراز وجود مسلط باشند که عبارتند از : 84
فصل سومروش شناسي تحقيق 88
3-3- جامعه آماری 90
-4-4نمونه و روش نمونه گیری 90
5- ابزارهای جمع آوری اطلاعات 91
3-5-1- مقیاس SCL-90-R 91
3-5-3- مقیاس نسخه دوم شیوۀ مقابله با تعارض رحیم (راسی- II) 99
الف) معرفی مقیاس : 99
3-5-4- مقیاس جرأتمندی جرابک 102
الف) معرفی مقیاس 102
ج) شیوه نمره گذاری و تفسیر نمرات: 103
فصل چهارم 106
يافته هاي تحقيق 106
4-1- فراوانی گروه ها 107
4-2-تحلیل نتایج بر اساس فرضیه های تحقیق 108
جدول 4-5- نمرات آزمودنی ها در پس آزمون شیوۀ حل مسأله 113
جدول 4-6 نمرات آزمودنی ها در پیش آزمون پرسشنامه جرأتمندی جرابک 115
ب) آمار استنباطی 119
جدول 4-10 نتایج تحلیل کوواریانس یکطرفه ؛ متغیر وابسته : سلامت روانی 120
الف)شیوه حل تعارض سازنده 121
الف)حل مسأله سازنده 124
فصل پنجم 131
5-2- محدودیت های پژوهش 139
2-1- مفهوم سلامت 151
2-2- ابعاد سلامت 152
– سلامت معنوي 153
– سلامت روان شناختي: 154
2-3-مهارتهاي زندگي و مهارت هاي ارتباطي 159
بهداشت روان 162
ب) مهارت های ارتباطي 162
2-3-1-حل مساله 164
2-3-1-1- مؤلفه هاي حل مسأله 166
ب) مهارت هاي خاص حل مساله : 170
2-3-1-2- راهبردهاي مقابله اي 173
2-3-1-3- سبکهای حل مساً له 176
2-3-1-4- نقص در حل مسأله و بروز مشکلات روانشناختی در افراد 177
2-3-2- حل تعارض بین فردی 183
2-3-2-2- انواع تعارض 189
الف )تعارض فرد با خود 189
ب ) تعارض های گروهی و سازمانی 190
2-3-2-3- منابع تعارض 192
2-3-2-4- سبک های حل تعارض 196
2-3-2-5- روشهای پیشگیری و مهار تعارض ها 200
1-1- مقدمه
دورۀ نوجواني دوره اي است كه در مصادف با تغيير و انتقال در برگ ، 1990 ) . استقلال نسبي از والدين و وابستگي به گروه همسالان و دوستان ، رشد و تحول مفهوم خود و هويت يابي اجتماعي و جنسي ، اتتخاب رشته تحصيلي ، برنامه ريزي براي دانشگاه و انتخاب شغل از جمله عواملي هستند كه براي نوجوانان تنيدگي هايي را ايجاد مي كنند (فورنت و همكاران ،1998 ) اين عوامل تنيدگي زا توأم با خواست ها و تقاضا هاي آموزشي در محيط مدرسه و انتظارات والدين از نوجوانان ، سلامت و بهداشت رواني آنها را به مخاطره مي اندازد و بر عملكرد كلي و تحصيلي آنها تأثير منفي مي گذارد (نايمي و واينيوماكي ،1999 ) پژوهش ها حاكي است افرادي كه در رويارويي با چنين مسائلي فاقد توانايي هاي لازم و اساسي هستند ، آسب پذير بوده و مشكلاتي نظير افسردگي ، اضطراب ، تنهايي و احساس طرد شدگي ، كمرويي ، خشم ، تعارض بين فردي و….را تجربه مي كنند. در عين حال پژوهش هاي بيشماري حاكي است كه بسياري از مشكلات بهداشتي و اختلالات رواني – عاطفي ريشه هاي رواني – اجتماعي دارند و ارتقاي مهارتهاي مقابله اي و توانايي هاي رواني – اجتماعي در بهبود و سلامت روانشناختي افراد بسيار مؤثر است . اين توانايي ها فرد را براي مقابله مؤثر باموقعيت هاي تعارض زا ياري مي كند و شخص را قادر مي سازد تا در رابطه با ساير افراد جامعه ، فرهنگ و محيط خود به گونه اي مثبت و سازگارانه عمل كرده و سلامت به ويژه سلامت رواني خود را تامين كند . به همين دليل در سالهاي اخير آموزش مهارتهاي زندگي براي آماده نمودن افراد هنگام مقابله با مشكلات و فشارهاي زندگي و ايجاد رفتارهاي مثبت و كاهش رفتارهاي منفي و در نتيجه دستيابي به زندگي موفقيت آميز مورد توجه روانشنا سان و دست اندر كاران نظام هاي آموزشي قرار گرفته است.
برنامه ها ي آموزشي مهارت هاي زندگي به دامنه وسيعي از مهارتهاي زندگي به دامنه وسيعي از مهارتها برمي گردد، اما مهارتهاي اجتماعي و ارتباطي از جمله مهارت هايي مي باشد كه آموزش اين مهرت ها تأثير قابل توجهي بر كاهش رفتارهاي منفي و افزايش رفتارهاي مثبت و سازگارانه داشته است .در حقيقت ، ارتباط بين فردي يكي از مهمترين توانايي هاي بشر است اما برخي افراد در برقراري ارتباط ،مهارت لازم را نداشته و يا پاسخ هاي آنها اغلب اثري منفي بر ارتباط دارند و همين سدهاي ارتباطي ممكن است به تنهايي و كناره گيري اجتماعي و نيز عدم كارايي تحصيلي و شغلي فرد منجر شود . حتي برخي از صاحب نظران معتقد ند كه اختلالات رواني در اصل ناشي از مشكلات مربوط به ارتباط نا مناسب است و بيمار رواني از روابط انساني محروم مانده است (بولتون ترجمه سهرابي ،1381 ) . بنابراين با آگاهي از نقش مهارت هاي اجتماعي در تأمين سلامت روانشناختي افراد و با توجه به اهميت يادگيري اين مهارت ها براي مواجهه با مسائل و مشكلات روز مره و تأثير آن بر بهبود زندگي فردي و اجتماعي اين تحقيق در صدد است تا ميزان اثر بخشي آموزش اين مهرت ها در سلامت روانشناختي دانش آموزان مراجعه كننده به مراكز مشاوره را بررسي كند.
1-2- بيان مسأله
انسان امروزي به لحاظ پيچيدگي هاي زندگي ، وسعت و سرعت تغييرات ، با چالشهاي فراواني روبه روست كه اين چالش ها در قرن آينده بارزتر خواهد شد (دلور ؛ترجمه فقيهي و رئوف ، 1375) چالش ها و بحران هايي مانند چالش بين جهاني شدن و بومي ماندن ، بحران جمعيت ، بحران سلامتي و تغذيه ، دگرگوني هاي فناوري و شرايط حرفه اي ، آثار فناوري نوين ارتباطي برمهارتهاي اجتماعي اجتماعي و خلق وخوي ، مشكلات خانوادگي و اشتغال والين در بيرون از منزل ، افزايش فشارهاي روحي و رواني و…. ، كه هر يك از اين عوامل ، مشكلاتي را بر چگونگي زندگي افراد و رفتارهاي اجتماعي و فردي آنان تحميل مي كند.
