طرح توجیهی تاسیس کارخانه شیر پاستوریزه
فهرست مطالب
مقدمه ۳
مواد متشکله شیر و تأثیر عوامل مختلف بر آنها: ۴
مواد ازت دار : ۶
کمیت های فیزیکی قابل اندازه گیری شیر : ۶
اسیدیته شیر : ۷
اهمیت و ضرورت استفاده از مواد لبنی پاستوریزه : ۸
تولید شیر در جهان و ایران : ۱۱
مشکلات و راه حل ها : ۱۲
تولید محصولات جنبی : ۱۴
نقش قیمت گذاری : ۱۵
قسمت های مختلف کارخانه شیر : ۱۵
تحویل شیر – پاستوریزه : ۱۶
هموژنیزاسیون : ۱۷
تانک ذخیره شیر خام و پاستوریزه : ۱۸
تأسیسات سردخانه – آب سرد : ۲۰
تأسیسات آب و دیگ بخار : ۲۰
پمپ های به کار گرفته شده در صنایع شیر : ۲۱
پمپ استیل : ۲۱
پمپ معمولی : ۲۱
پمپ پزیتیو : ۲۱
بخش :CIP 22
تأسیسات فاضلاب : ۲۲
پرسشنامه ۲۵
قسمت دوم – اطلاعات کلی مربوط به کالا یا کالاهای تولیدی : ۳۱
قسمت سوم – اطلاعات مربوط به بازار محصول : ۳۱
ظرفیت نهایی ۳۴
فرآیند انتخابی تولید کالا ۳۵
لیست مشاغل و مقدار حقوق ماهانه و سالانه : ۳۶
محاسبه ی هزینه ی انواع انرژی مصرفی سالیانه : ۳۷
مقدمه
شیر به عنوان یک ماده ی غذایی ارزشمند نخستین و کامل ترین غذای نوزاد انسان و حیوان را تشکیل می دهد و در تمام طول دوران رشد عنصری حیاتی در جیره غذایی و الگوی تغذیه محسوب می شود .
مواد غذایی مختلفی که مورد استفاده بشر قرار می گیرند ، عمدتا به عنوان ماده غذایی آفریده نشده اند بلکه یک قسمت از یک موجود جاندار و یا زنده بوده و یا مثل تخم مرغ و عسل جهت برآوردن احتیاجات دیگری از قبیل ازدیاد نسل و تغذیه زمستانی می باشند .
مواد غذایی نباتی هر کدام قسمتی از گیاه و نبات مانند: میوه – ریشه – ساقه و برگ می باشند ، درحالی که شیر را به عنوان هدیه ای از مادر به فرزند خویش و به عنوان اولین ماده ی غذایی نوزاد باید شناخت که تمامی مواد غذایی مورد نیاز بدن را داراست .
مواد متشکله شیر و تأثیر عوامل مختلف بر آنها:
شیر را نمی توان به عنوان مخلوطی از پروتئین , چربی , کربوهیدرات , مواد معدنی و ویتامین ها معرفی نمود . چون مخلوط نمودن این مواد هیچ موقع شیر را به وجود نخواهد آورد و آزمایشات مختلف انجام یافته در این مورد نیز تا به حال نتیجه ای نداده است . مواد متشکله شیر از حالت خیلی ساده تا خیلی پیچیده ( کمپلکس ) که ترکیب و ساختمان قسمتی از آن ها هنوز به طور کامل مشخص و روشن نیست عبارتند از :
«« پروتئین ها – چربی ها – کربوهیدرات ها – مواد معدنی و ویتامین ها »»
تحقیقات زیادی که در این زمینه انجام شده و حتی تحقیقات سال های اخیر هم هنوز نتوانسته اند ترکیبات شیر را با تمام جزئیات آن روشن نماید .
طی روزهای نخست زایمان به لحاظ ایجاد دگرگونی گسترده در ترکیبات آن را « آغوز » می خوانند .
تغذیه نوزاد با « آغوز » بسیار مهم و ضروری است . وجود « فیزیم » زیاد در « آغوز » آن را ملین می کند و به این ترتیب در تمیز شدن روده های نوزاد و جلوگیر ی از تجمع میکروب های مضر نقش اساسی دارد . به همین دلیل وجود پاتن و مواد ایمنی ساز کارشنا سان علوم تغذیه مصرف آغوز کاملا طبیعی می دانند . همین کارشناسان در تشریح تفاوت های موجود بین شیر و آغوز می گویند . میزان پروتئین و چربی و در نهایت ماده ی خشک در آغوز بیشتر از شیر است و همچنین به خاطر تفاوت ترکیب پروتئین های آغوز با ترکیب پروتئین های شیر آغوز در مقابل مایه پنیر حساس نبوده و منعقد نمی شود ، بنابراین از آغوز نمی توان پرورش معمول پنیر تهیه کرد و شیر مانند: بسیاری از مواد غذایی دیگر خواص خود را به مدت زیادی نمی تواند حفظ کند .شیربه خودی خود حتی اگردربهداشتی ترین شرایط نیز دوشیده شود ، دارای میکروب است حتی اگر دام از سلامت کامل برخوردار باشد .
شیر پس از خروج از پستان در مرحله دوشش و پس از‌ آن در معرض آلوده شدن به انواع میکروب ها می تواند قرار می گیرد .
شیر به صورت دایمی ترکیب و خواص خود را تغییر می دهد و این عمل تحت تأثیر میکرو ارگانیسم ها و آنزیم های موجود در ترکیب انجام می شود . شیر را نباید تنها به عنوان یک نوشیدنی تلقی کرد ، بلکه ماده ی خام و ماده اصلی خیلی از فرآورده های شیری از قبیل کره – خامه – پنیر – ماست – شیرهای کندانسه و خشک – بستنی و غیره را تشکیل می دهد و درجات خوبی و مقاومت و ارزش مواد فوق بسته به ماده ی تشکیل دهنده ی اصلی آن یعنی شیر می باشد.
برای این که بتوان به طور صحیح ترکیب شیر را بررسی کرد ، بهتر است آنرا به دو قسمت آب و ماده ی خشک تقسیم کنیم . قسمت اعظم ترکیب شیر را ( ۴/۸۷ % ) آب تشکیل می دهد. و آن محیطی است که تمام مواد متشکله شیر به صورت محلول و یا دیسپریسون در آن قرار گرفته اند . فونکسیون آب در بدن خیلی مهم است ، به طوری که نوزاد احتیاج آب بدن خود را از آب شیر تأمین می نماید . به غیر ازآب مواد دیگر متشکله شیر را تحت عنوان ماده ی خشک نام می بریم .
<<< آب – شیر = ماده خشک>>>
در شیر گاوه به طور کلی ماده خشک ۶/۱۲ درصد شیر را تشکیل می دهد که مهم ترین قسمت های ماده ی خشک را لاکتوز – چربی – مواد ازته – مواد مینرال تشکیل می دهند . در ترکیبات شیر لاکتوز بعد از آب از لحاظ مقدار بیشترین قسمت آن را تشکیل می دهد ، لاکتوزدر شیر گاو بیشتر از یک سوم ماده خشک یعنی ۳/ ۳۷درصد را تشکیل می دهد . یکی دیگر از مواد مهم ماده ی خشک شیر ، چربی است که مقدار آن در شیر به طور متوسط ۷/۳ % و در ماده ی خشک ۴/۲۹ % می باشد . این ماده سبک ترین ماده ی متشکله شیر بوده که فوری تحت تأثیر عوامل مختلف قرار گرفته و تغییر می یابد ، چربی به حالت امولسیون در داخل شیر قرار دارد .
چربی های شیر را از دو گروه چربی های حقیقی « گلیسیریدها » و یا موا د شبیه چربی و یا وابستگی به چربی تشکیل شده است .
مواد ازت دار :
مواد ازت دار به نسبت ۴/۳ % درشیرو ۸/۲۸ % از ماده ی خشک را تشکیل می دهد قسمت اعظم مواد ازت دار ( ۹۵ % ) شیررا پروتئین ها تشکیل می دهند . پروتئین های شیر هم قسمت اعظم ( ۸۰ % ) از کازئین تشکیل می شود .
مینرال یا مواد معدنی :
۷۵/۰ درصد شیر و ۵/۵ % ماده ی خشک را تشکیل می دهند . برخی از مواد معدنی که در بروز خیلی از خواص فیزیکی و شیمیایی و حتی تکنولوژی شیر موثرند ، محلول بوده و برخی دیگر به حالت کلوئیدی در داخل شیر موجود می باشنند . این مواد ( کلسیم – سدیم – پتاسیم – منیزیم – آهن – مس – ید ) به حالت فسفات ها و کلرورها وجود دارد .