بازاریابی و بازارسازی زیره و زرشک
۱-۱ مقدمه
تحقیق برای افزایش صادرات غیرنفتی که در کشور ما امری الزامی‌است. دراین مورد گرچه در مقاطع‌مختلف زمانی چه قبل و چه بعد از انقلاب تحقیقاتی انجام شده است اما اقدامات مؤثری آنچنانکه باید و شایدهنوز صورت نگرفته است. تجربه کشورهای موفق در امر توسعه اقتصادی نشان داده که تجارت خارجی نقش‌بسیار مهم و تعیین کننده‌ای در فرایند توسعه این کشورها ایفا کرده و به طور قطع می‌توان گفت که هیچ‌کشورتوسعه یافته و تازه صنعتی شده‌ای را نمی‌توان یافت که بدو توسعه تجارت و تکیه بر صادرات خود به این‌امر نایل شده باشد. الگوی توسعه متکی به صادرات امروزه تقریباً در میان اکثر کشورهای در حال توسعه به‌صورت مدل غالبی درآمد است و از این رو مشاهده می‌کنیم که طی ۱۹۸۰ بسیاری از این کشورها بسوی‌خصوصی سازی و کاهش دخالت‌های دولت در اقتصاد، مقررات زدایی، آزادسازی تجاری، تلاش در جهت‌جلب سرمایه‌های خارجی و به طور کلی در جهت حاکمیت عناصر اقتصاد بازار اهتمام کرده‌اند. نظریه تجارت‌به عنوان متور رشد اقتصادی دارای مخالفین و موافقین زیادی است. پر بیش و سنیگر از جمع مخالفان این‌نظریه بویژه در کشورهای درحال توسعه بوده‌اند و دلیل این امر را تخریب رابطه مبادله تجاری این کشورهامی‌دانند زیرا این کشورها صادر کننده مواد خام و وارد کننده محصولات نهایی می‌باشند و قیمت مواد خام‌نسبت به محصولات نهایی روز به روز در حال کاهش است برخی دیگر از نظریه‌پردازان اقتصادی همانندریکاردو، هگچر اهلین و کروگمن از موافقین رابطه مثبت بین رشد اقتصادی و تجارت خارجی بوده و دلیل این‌امر را عمدتاً در مزیت‌های نسبی و فراوانی نسبی عوامل تولید در بین کشورهای مختلف می‌دانند اما نکته این‌است که به مرور زمان و بویژه پس از جنگ جهانی دوم از تعداد مخالفین کاسته شده و بر تعداد موافقین افزوده‌شده است به دیگر سخن دیدگاه صاحبنظران در مورد نقش مثبت و مؤثر تجارت خارجی در رشد اقتصادی‌روز به روز خوشبینانه‌تر شده و آنرا به یک اصل تبدیل می‌نمایند.
در سالهای اخیر جهت توسعه اقتصادی کشور واستفاده از تجارت خارجی به عنوان یکی از محورهای‌اصلی رشد وتوسعه اقتصادی، افزایش ذخایر ارزی، ایجاد زمینه‌های اشتغال و رونق کسب و کار برای صنایع‌مختلف و رهایی از اقتصاد تک محصولی نفت، روند پژوهش دراین مورد شتاب بیشتری گرفته است هرمحصولی که صادر می‌شود در منطقه تولید آن محصول رشد و توسعه اقتصادی ایجاد می‌شود. جهت افزایش‌صادرات به فعالیت بازاریابی و تدوین استراتژیهای مؤثر برای ورود به بازارهای جهانی باید بیشتر و بهترپرداخته شود. جوان بودن جمعیت کشور، توسعه صادرات را می‌تواند به عنوان یکی از استراتژیهای ایجاداشتغال منظور داشت جهت وارد شدن به بازارهای جهانی نیازمند طراحی استراتژی مناسب بازاریابی بین‌المللی می‌باشیم در شروع قرن ۲۱ جهان با دو تحول تغییر اساسی مواجه است.
۱- روند جهانی شدن ۲- پیشرفت سریع تکنولوژی
بنابراین اتکا به بازارهای داخلی دیگر کافی است گرچه آسان‌تر است از این پس باید جهانی اندیشید و ملی‌و بومی‌عمل نمود پیشرتف ارتباطات و توسعه شبکه‌های اطلاع رسانی جهانی فعالیت‌های بازاریابی را بسیارتخصصی و پیچیده نموده است بازاریابی را به صورت یکی از محورهای اصلی فعالیت بازرگانی و مدیریتی‌درآورده است. در بازاریابی جهانی باید به عوامل اصلی محیطی که پیوست در حال تغییر و تحول و تعامل بایکدیگر هستند مانند اقتصاد، تکنولوژی، سیاست، قانون و فرهنگ توجه کافی مبذول داشت و استراتژی‌بازاریابی برای هر کشور را با توجه به این عوامل طراحی نمودد و به ویژه ارزشهای فرهنگی محیط را برای‌افزایش فروش در نظر گرفت. فرویپاشی شوروی سابق و حرکت کشور چین به طرف اقتصاد بازار، آزادی‌کشورهای اروپای شرقی، تشکیل اتحادیه اروپا، رشد و توسعه اقتصادی کشور جنوب شرق آسیا و… همگی‌فرصت‌های نوین بازاریابی را به ارمغان آورده‌اند. توسعه GATT (موافقن کلی روی تعرفه گمرکی و تجارت) وسازمان و نهادهای اقتصادی جهانی و منطقه‌ای همکاریهای اقتصادی و بازرگانی، WTO (سازمان تجارت‌جهانی) تسهیلات و تمهیدات فعالیت بازاریابی و بازرگانی را بوجود آورده‌اند به همان نسبت هم با رقابت‌آزادند مواجه شدن، تمیهدات و محدودیت‌هایی را بجود آورده‌اند و رقابت از قیمت به رقابت بد کیفیت وبسته‌بندی انتقال یافته است پایان جنگ سرد سیاسی جای خود به جنگ سرد اقتصادی و تبلیغاتی و فعالیت‌مناسب بازاریابی داده است در قرن ۲۱ شرکت‌ها و کشورهایی برنده خواهند بود که با نوآوری و فعالیت‌مناسب بازاریابی از طریق طراحی استراتژیهای بازاریابی بتوانند فرصت‌های نوین تجاری را کشف نموده و اآنها بهره برداری نمایند و هرچه بیشتر در صحه تجارت و رقابت جهانی وارد شده و فعال باشند و تبوانند سهم‌مناسبی از این بازار را گرتفه و آرنا حفظ نموده و درآینده توسعه بخشند با توجه به نکات فوق و نیز شرایط‌بوجود آمده در نظام تجارت جهانی تمامی‌کشورها و بویژه کشورهای درحالت توسعه بر آن شده‌اند که بانگرشی جامعه و با توجه به تحولات اقتصاد بین‌الملل برنامه‌های توسعه اقتصادی خود را مورد ارزیابی قراردهند بدیهی است جمهوری اسلامی‌ایران نیز به عنوان یک کشور در حال توسعه که تاکنون اقتصاد غیرنفتی آن‌نقش و حضور چندانی دراقتصاد بین الملل نداشته نمی‌توانست از این جریان و تحولات جهانی مستثنی باشداز آنجا که حضور ایران در صحنه اقتصاد بین الملل طی چند دهه گذشته عمدتاً به فروش نفت خام و ورود انواع‌کالاها خلاصه شده است لذا برنامه‌های توسعه اقتصادی کشور هیچگاه در پیوند ارگانیک و توسعه‌زا با تجارت‌خارجی و توسعه صادرات قرار نگرفت به نظر می‌رسد که دستیابی به هر گونه راه حل در جهت رفع و یاتخفیف مشکل فوق و نیز برقراری ارتباط میان هر یک از بخشهای اقتصادی کشور و ازجملهبخش کشاورزی بااقتصاد بین الملل مستلزم ایجاد سیاست‌های مناسب، اعمال دیدگاه‌های مقتضی و اجرای برنامه‌های زیربنایی‌و مستمری خواهد بود که براساس بررسیها و پژوهشهای جامع ارائه و تهیه گردیده است بی‌تردید نتایج‌مجموعه پژوهشهای این پروژه می‌تواند شنخت لازم را برای سیاست‌گذاری و اتخاذ راهکارهای پایه برای‌توسعه تجارت کشاورزی، حضور مؤثر در بازارهای بین‌المللی روند الحاق به سازمان جهانی تجارت، مقابله بااثرات منفی ناشی از اجرای موافقتنامه WTO به بخش کشاورزی و سایر مسائل مرتبط در اختیار قرار می‌دهد.
مقدمه
ضرورت و اهمیت مسئله
اهداف تحقیق
فرضیات تحقیق
کاربردهای انجام تحقیق
پیشینه تحقیق
تحقیقات انجام شده در زمینه بازاریابی و بازار رسانی محصولات کشاورزی
فصل اول
بخش اول
مقدمه
تاریخچه
خصوصیات گیاهشناسی زیره سبز
ویژگیهای عمومی
ارقام زیره سبز
زیستگاه و پراکنش
مصارف خوراکی و ارزش غذایی
اهمیت دارویی
سایر کاربردهای زیره سبز
ویژگیها وروشهای کشت زیره سبز
کاشت
داشت
برداشت
آفات و امراض
خصوصیات زرشگ
تاریخچه زرشک
خصوصیات گیاهشناسی و پراکنش جنس زرشک
ویژگیهای عمومی
گونه‌های زرشگ
زیستگاه و پراکنش
مصارف خوراکی، ارزش غذایی و اهیمت دارویی زرشک
مصارف خوراکی و ارزش غذایی:
اهمیت دارویی
سایر کابردهای زرشک:
ویژگیها و روشهای پرورش زرشک بیدانه
کاشت و تکثیر
داشت
برداشت
آفات و امراض زرشک
بخش دوم
تعریف بازار
طبقه بندی بازارهای مختلف
طبقه بندی بازار بر اساس موضوع مبادلات:
بازارها بر اساس وضعیت مکانی:
تعریف بازاریابی
ابعاد مختلف بازاریابی
بازاری گرائی
بازار شناسی
بازاریابی
بازار رسانی
بازار گردی
بازار سنجی
بازار داری
بازار گرمی
بازار گردانی
عناصر قابل کنترل و موثر بر بازاریابی
تاریخچه بازاریابی
مفاهیم اساسی بازاریابی
عوامل موثر در بازاریابی
فروشندگان اولیه
واسطه‌های بازاریابی
دلالان
واحدهای توزیع فیزیکی
آژانسهای خدمات بازاریابی
واسطه‌های مالی
مشتریان
رقبا
جوامع
مفهوم جدید بازاریابی
تئوریهای رفتار خریدار
تئوری اقتصاد خرد (Microevonmic theory)
تئوری روان شناسی (psychogical)
مراحل تصمیم گیری خریدار
شناخت اشکال
جستجو برای اطلاعات
ارزیابی کردن خط مشی‌های مختلف (عمل تصمیم گیری)
مفهوم بازاریابی محصولات کشاورزی
اهمیت بازاریابی محصولات کشاورزی
عملیات بازاریای
فعالیت‌های مبادله ای
فعالیت‌های فیزیکی
سازمان بازاریابی
فعالیتها و وظایف بازاریابی محصولات کشاورزی
جمع آوری اطلاعات
حمل و نقل
درجه بندی و استاندارد نمودن محصولات
بسته بندی و تبدیل محصولات
انبارداری
تبلیغات
اعتبار
قیمت گذاری
شبکه‌های بازاریابی
خرده فروشان
عمده فروشان
سلف خران
میدان داران
سایر موارد
اهداف بازاریابی محصولات کشاورزی
آنچه به عهده دولت می‌باشد
آنچه بر عهده تولید کننده می‌باشد
نقش شرکتهای تعاونی در بازاریابی
مسیر بازاریابی
هزینه‌های بازاریابی
حاشیه بازاریابی
کارایی بازاریابی
مدل‌های حاشیه بازاریابی
الگوی مارک آپ (Mark up Model)
الگوی حاشیه نسبی (Relative Model)
الگوی هزینه بازاریابی (Marketing Cost. Model)
الگوی انتظارات عقلایی (Ration Expectation Model)
شفافیت بازار
برخی مشکلات اساسی موجود در بازاریابی محصولات کشاورزی
فصل سوم
مقدمه
روش تحقیق
روش جمع آوری اطلاعات
منابع اطلاعات ثانویه
منابع اطلاعات اولیه
جامعه آماری
نمونه آماری
فصل چهارم
مقدمه
اهمیت اقتصادی زیره
کشورهای وارد کننده و صادر کننده زیره
روند تولید و صادرات زیره
مشخصات جامعه مورد بررسی و مشخصات تحقیق
ویژگیهای نمونه مورد بررسی تولید کنندگان زیره
ویژگیهای سنی
سطح تحصیلات
وضعیت مالکیت اراضی
ویژگیهای نمونه مورد بررسی عمده فروشان زیره
ویژگیهای سنی
سطح تحصیلات
ویژگیهای سنی
سطح تحصیلات
انواع بازارهای زیره
بازار سر مزرعه
بازار عمده فروشی
بازار خرده فروشی
سازمان بازاریابی زیره
عمده فروشان
خریدران محلی
نمایندگان عمده فروش
میدان داران
دلالان
خرده فروشان
عملیات بازاریابی زیره
حمل و نقل
درجه بندی
استاندارد
مواد خارجی موجود در زیره
ویژگیهای زیره استاندارد شده باید به شرح زیر باشد:
بسته بندی
اطلاعات زیر باید بر روی هر بسته یا بر چسب شود:
انبارداری
اعتبار
مسیر بازاریابی زیره
مسیرهای اصلی بازاریابی زیره
قیمت گذاری
حاشیه بازاریابی
هزینه بازاریابی
سود بازاریابی
ضریب هزینه بازاریابی
ضایعات
عدم کارایی بازاریابی
شفافیت بازار
ویژگیهای نمونه مورد بررسی تولید کنندگان زرشک
ویژگیهای سنی
سطح تحصیلات
وضعیت مالکیت اراضی
ویژگیهای نمونه مورد بررسی عمده فروشان زرشک
ویژگیهای سنی
سطح تحصیلات
ویژگیهای نمونه مورد برری خرده فروشان زرشک
ویژگیهای سنی
سطح تحصیلات
انواع بازارهای زرشک
بازار سر مزرعه
بازار خرده فروشی
سازمان بازاریابی
عمده فروشان
خریداران محلی
نمایندگان عمده فروش
میدان داران
دلالان
خرده فروشان
عملیات بازاریابی زرشک
حمل و نقل
درجه بندی
استاندارد
بسته بندی
انبارداری
اعتبار
مسیر بازاریابی زرشک
قیمت گذاری
حاشیه بازاریابی
هزینه‌های بازاریابی
سود بازاریابی
ضریب هزینه بازاریابی
ضایعات
عدم کارایی بازاریابی
شفافیت بازار
مشکلات بازاریابی و صادرات زیره و زرشک
فصل پنجم
مقدمه
نتایج و بحث
پیشنهادات جهت بهبود بازاریابی زیره و زرشک
منابع
ابراهیمی، م (۱۳۷۵)، استراتژی توسعه صنعت قالیبافی، پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شیراز.
اسماعیلی، ع (۱۳۷۷)، کاربرد تکنیک بازارهای مرتبط در قیمت گذاری ماهی ساردین، مجموعه مقالات دومین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، تهران، ص ۳۸-۲۵
اعلمی، م (۱۳۷۶)، بررسی تعیین مهمترین عوامل موثر بر رکود صادرات فرش دستباف ایران، دانشگاه تهران، دانشگاه مدیریت، پایان نامه کارشناسی ارشد، ص ۱۲۱
باقری، الف و الف، چیذری (۱۳۷۹)، بررسی صادرات فرش دستبافت عوامل موثر بر رکود آن در ایران، مجموعه مقالات سومین کنفرانس اقتصاد کشاورزی و توسعه، ج، ۲ ص ۲۹۱
باقری، م و ج، ترکمانی (۱۳۷۹)، بررسی پیوستگی بازار گوشت مرغ در ایران، مجموعه مقالات سومین کنفرانس اقتصاد کشاورزی و توسعه، ص ۸۸٫
بالندری الف (۱۳۷۱)، اثرات اسید جیبرلیک و اتفون بر خصوصیات میوه و سهولت برداشت زرشک بیدانه، موسسه پژوهشهای علمی‌و صنعتی ایران، پژوهشکده خراسان.
بالندری الف (۱۳۷۰)، گرد آوری و بررسی خصوصیات بوتانیکی توده‌های محلی زیره سبز، سازمان پژوهشهای علمی‌و صنعتی ایران، پژوهشکده خراسان .
بریم نژاد و وج، ترکمانی (۱۳۷۹)، تمایل اقتصادی عوامل موثر بر صادرات فرش ایران، مجموعه مقالات سومین کنفرانس اقتصاد کشاورزی و توسعه، ص ۵۷۱
بهشتی، س (۱۳۷۶)، جایگاه حمل و نقل در بازاریابی محصولات کشاورزی، صالحین روستا، شماره ۱۴، ص ۱۷-۱۵
پور افضل، ح، ب نجفی، غ سلطانی، م منشادی، زرنگار، ح کوثر و غ حسینی (۱۳۶۴)، بررسی مسائل بازاریابی میوه و تره بار در شیراز و چگونگی بهبود آن، گزارش پژوهشی شماره ۳، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز
پوریزدان پرست، م (۱۳۷۴)، بررسی تاریخ پیروی از استراتژی توسعه صادرات در برخی کشورهای جهان سوم، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره ۵ و ۶
پیام صادرات (۱۳۷۴)، تازه ترین نرخ کالاها صادراتی، شماره ۲۶
ترکمانی، ج (۱۳۷۸)، تولید و بازاریابی و عوامل موثر بر صادرات زعفران، موسسه پژوهشهای علمی‌و صنعتی ایران، پژوهشکده خراسان
ترمه، ف و متین ، ف (۱۳۶۱)، انواع زرشک‌های ایران، موسسه آفات و بیماریهای گیاهی، مجله شماره ۱۶
توکلی، الف (۱۳۷۵)، تاثیر رشد کالاهای صادراتی بر رشد محصولات کشاورزی کشور، مجموعه مقالات اولین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، ج ۱، ص ۲۶۹-۲۶۰
ثابتی، ح (۱۳۵۵)، جنگلها، درختان و انواع درختچه‌های ایران، انتشارات سازمان تحقیقات کشاورزی.
حسن پور، الف (۱۳۷۹)، بررسی رفتار قیمت سیب زمینی، گوجه فرنگی و پیاز با استفاده از سیستم تقاضای معکوس، مجموعه مقالات سومین کنفرانس اقتصاد کشاورزی، ص ۳۶۲٫
حسن پور، ب (۱۳۷۹)، بررسی رفتار قیمت سیب زمینی، گوجه فرنگی و پیاز با استفاده از سیستم تقاضای معکوس، مجموعه مقالات سومین کنفرانس اقتصاد کشاورزی، ص ۳۶۲
حسن پور، ب (۱۳۷۶)، بررسی اقتصادی تولید و بازاریابی انجیر در استان فارس، پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز.
خلاصه مقالات دومین گردهمایی زعفران و زراعت گیاهان دارویی (۱۳۷۳)، سازمان پژوهشهای علمی‌و صنعتی ایران، پژوهشکده خراسان
خلیلیان، ص و م، حفار اردستانی (۱۳۷۹)، بررسی رابطه صادرات کالاهای کشاورزی و رشد بخش کشاورزی در ایران، فصلنامه علمی‌و پژوهشی اقتصادی کشاورزی و توسعه، سال هشتم، شماره ۳۲، ص ۱۹
خزاعی، ع (۱۳۷۶)، بررسی تحولات بازار زعفران ضرورت ایجاد صندوق اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره ۱۹
دانشور، م و م مظهری (۱۳۷۶)، نگرشی اقتصادی- اجتماعی بر جایگاه محصولات راهبردی ویژه خراسان، مطالعه موردی محصول زرشک، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال هشتم، شماره ۳۰، ص ۱۰۸-۸۹
دهقانیان، س و م، کهنسال (۱۳۷۵)، سیاست قمیت گذاری و تاثیر صادرات زعفران بر سطح زیر کشت، قیمت و عملکرد در هکتار، اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره ۱۴٫
رحیمیان، ح (۱۳۶۹)، اثر تاریخ کاشت و آبیاری در عملکرد زیره سبز، سازمان پژوهشهای علمی‌و صنعتی ایران، خراسان.
رنجبریان، ب و ع، نبوی‌هاشمی(۱۳۷۹)، بررسی روشهای بازاریابی و ترویج محصولات شیری مطالعه موردی محصول پنیر، فصلنامه علمی، پژوهشی اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال هشتم، ص ۲۱۷
روستا، الف (۱۳۷۵)، بازاریابی، تهران، انتشارات سازمان مدیریت صنعتی
رئیسی، م (۱۳۷۷)، بازاریابی برنج در استان مازنداران، شهرستان بابل، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، شیراز
زارع، الف (۱۳۷۵)، بررسی مسائل بازاریابی و بازاررسانی پیاز در استان فارس با تکیه بر دو شهرستان شیراز و کازرون، مرکز تحقیقات کشاورزی فارس.
زارع، شفعه و ب، نجفی (۱۳۷۸)، بررسی مسیرهای بازاریابی و عوامل موثر بر عرضه گندم آبی و دیم در استان فارس، فصلنامه علمی- پژوهشی اقتصاد کشاورزی، شماره ۲۸
سالم، ج (۱۳۷۹)، بررسی بازار رسانی انار در استان یزد، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال هشتم، شماره ۳۲، ص ۲۷۳
سلطانی، غ، ج ترکمانی و د. زرنگار (۱۳۶۵)، چگونگی تعیین سود خرده فروشی میوه، تره بار و برخی محصولات اساسی در شیراز، مجله علوم کشاورزی ایران، جلد (۱۷).
سکوتی فر، ر (۱۳۷۶(، اهمیت نقش بسته بندی در بازاریابی آبزیان، مجموعه مقالات ششمین کنفرانس شیلات ایران، تهران، ص ۴۴۶-۴۴۰
سعادت اختر، ع (۱۳۷۲)، بازاریابی محصولات دریایی و ارائه الگوی مناسب حمل و نقل و توزیع، پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس.
سعادتمند، ح (۱۳۷۲)، خصوصیات زیره سبز و محصولات جانی آن در تغذیه دام، گروه کشاورزی و صنایع غذایی، سازمان پژوهشهای علمی‌و صنعتی ایران، پژوهشکده خراسان
سیدانی، م (۱۳۷۹)، بررسی بازاریابی و صادرات سیر در استان همدان، مجموعه مقالات سومین کنفرانس اقتصاد کشاورزی، ص ۵۳۰
۳۷- Thompson، H. (1997)، Globalization and economic international review of economis and finance ، vol6(2) . pp ، ۱۸۱-۹۲٫
۳۸- Warr ، P and Wolimer (1996)، The demand or LDC Exports of Primary Commodities : The Case of the Philippines ، Australia’s Journal of Agricultural Economics ، Vol . 40، No . 1، pp. 37-49.
39- Williamson، R.b. (1996)، The Role of Exports and foreign in Latin American Economic Growth، Shothem Economic Journal 45، pp. 410-20.
