فهرست مطالب

فصل اول : آشنائي با شهرستان طبس 5

تاريخچه مطالعات درباره زغالخيزي طبس 7

اطلاعات كلي در مورد ناحيه پروده : 8

موقعيت جغرافيائي : 8

شرايط آب و هوائي : 9

راههاي ارتباطي به معدن پروده : 10

عمليات اكتشاقي : 11

كيفيت كارحفاري : 13

حجم عمليات مربوط به حفر ترانشه بر روي لايه هاي زغالي 18

حجم عمليات مربوط به حفر ترانشه جهت تعقيب گسل و لايه 19

حجم عمليات مربوط به حفر اكلون بر روي لايه هاي زغالي 20

حجم عمليات مربوط به حفر چاه دستي بر روي لايه هاي زغالي : 20

استراتيگرافي رسوبات زغالدار پروده : 20

سازند نايبند 23

سازند آب حاجي : 24

كيفيت لايه هاي زغالي پروده : 36

كيفيت و تكنولوژي لايه هاي زغالي پروده دو : 38

خواص تكنولوژي زغالها : 39

كيفيت و تكنولوژي لايه هاي زغالي در پروده سه : 42

ذخاير منطقه پروده : 48

انواع زغالسنگ : 48

فصل دوم 51

طرح تجهيز معادن زغال سنگ طبس 51

معادن بزرگ و مكانيزه پروده يك : 51

پروژه هاي طرح تجهيز معادن زغال سنگ طبس و پيشرفت فيزيكي آنها . 53

معدن يال شمالي پروده يك ( معدن مهندس راطبي ) 54

طرح اكتشاف زغال حرارتي مزينو 54

نمونه برداري از رگه هاي زغال : 56

رابطه خروج كرن با قطر حفاري : 57

انتخاب حداقل قطر كرن : 58

نمونه برداري از ترانشه ها و اوكلونها : 59

نمونه برداري شياري : 60

همزمان دو شيار : 60

نمونه برداري از كرن حفاري : 61

كنترل نمونه برداري از كرن : 62

كيفيت شيميائي زغال : 63

رطوبت آناليتيك : 63

قابليت پخت زغالها : 66

ناخالصيهاي مضر در زغال و تركيبهاي عنصري 67

تهيه نمونه و تغليظ : 69

خردايش اوليه : 70

خردايش ثانويه : 70

بخش آناليز : 70

اندازه گيري درصد رطوبت (W a )  : 71

اندازه گيري درصد خاكسر زغالسنگ (AC , Aa ) 71

اندازه گيري درصد مواد فرار   72

اندازه گيري وزن مخصوص ظاهري زغالسنگ : 73

تعيين دانسيته ( وزن مخصوص ) 74

تعيين ارزش حرارتي زغالسنگ : 75

طرز عمل : 75

تعيين درصد فسفر ( روش فتوكلرويمتري ) : 78

اندازه گيري ضريب تورم ( ضريب آماس ) : 80

دگازاسيون : 81

ضريب پلاستومتري : 82

آزمايش گوگرد سولفاتي و پيريتي و ارگانيك : 82

منابع : 86

فصل اول : آشنائي با شهرستان طبس

شهرستان طبس با وسعتي معادل 55460 كيلومتر مربع درشمال شرقي استان يزد واقع و حد فاصل استان كرمان ، يزد و خراسان است .

جمعيت شهرستان طبس برپايه سرشماري نفوس و مسكن سال 1375 بالغ بر 59351 نفر اعلام گرديده كه پراكندگي آن براساس تقسيمات وزارت كشور به شرح زير مي باشد .

شهرطبس                  25647 نفر                 دهستان ديهوك          4606 نفر

دهستان گلش           4014 نفر دهستان كوير 4087 نفر

دهستان منتظريه 4311 نفر دهستان دستگردان 9815 نفر

دهستان پيرحاجات 1498 نفر دهستان نخلستان 3203 نفر

دهستان كوه يخاب 2170 نفر

از ويژگيهاي مهم  شهرستان طبس چهره سرسبز در تمام فصول سال به علت وجود نخلستان و مركبات مي باشد . ردپاي شهر طبس در پيشينه تاريخي ايران و تحولات سياسي ، نظامي و اجتماعي دوران هخامنشيان ، ساسانيان ، خلفاي اسلامي ، اسماعيليان ، سلجوفيان ، زنديه و افشاريان نشان از قدمت ديرينه و موقعيت جغرافيائي مناسب اين شهر در قلب كوير در قرن گذشته دارد .

از جاذبه هاي شهر طبس علاوه بر طبيعت هميشه سبز ، باغهاي خرما و مركبات ، مكانهاي زيارتي و سياحتي متعددي است كه پذيراي گردشگران مي باشد . از اين جمله مي توان از آستان مبارك حضرت حسين اين موسي الكاظم برادر امام رضا ( ع ) و باغ گلشن ، طاق شاه عباس ، روستاي ازميغان ، سد كريت و ارگ قديم طبس را نام برد .

آب و هوا گرم و ميزان بارندگي سالانه بين 35 تا 145 ميلي متر است .

شهرستان طبس از طريق جاده هاي آسفالته به شرح زير به ساير شهرهاي اطراف ارتباط پيدا مي كند .

الف ) طبس – مشهد ( km  566  ) از طريق شهرهاي : طبس – بشرويه (km 120 ) ، بشرويه – فردوس (km 85 ) ، فردوس – گناباد (km 65 ) ، گناباد – تربت حيدريه (km 125 ) ، تربت حيدريه – مشهد (km 140 ) .

ب ) طبس – مشهد (km 533 ) از طريق شهرهاي : طبس – ديهوك (km 85 ) ، ديهوك – فردوس (km 100 ) ، فردوس – گناباد (km 65 ) ، گناباد – تربت حيدريه (km 125 ) ، تربت حيدريه – مشهد (km  140 ) .

ج )طبس – بيرجند (km 270 ) از طريق : طبس – ديهوك (km 85 ) ، ديهوك – بيرجند (km 185 ) .

د ) طبس – يزد (km 406 ) . از طريق رباط كلمرد و روستاهاي رباط خان ، رباط پشت بادام و ساغند .

ه_ طبس – كرمان (km 522 ) از طريق : طبس – ديهوك (km85 ) . ديهوك – راور (km 285 ) .  راور – كرمان (km 148 ) .

و ) طبس – شاهرود (km 604 ) از طريق : طبس – خور بيابانك (km 195 ) ، خور – جندق (km 105 ) ، جندق – معلمان (km 144 ) ، معلمان – دامغان (km 100 ) ، دامغان – شاهرود (km 60 ) .

موقعيت ويژه جغرافيائي ذخاير زغال سنگ طبس و همجواري آن با ذخاير سنگ آهنهاي بزرگي چون چادرملو . بافق و خواف با محوريت راه آهن مشهد – طبس – چادرملو- بافق و جاده يزد – طبس امكان توسعه پايدار در جهت صنعت فولاد و خطه شهرستان طبس را فراهم مي آورد .  ( شكل شماره ( 1 ) راههاي ارتباطي را نشان مي‌دهد )

تاريخچه مطالعات درباره زغالخيزي طبس

بررسي مناطق زغالدار طبس براي اولين بار در سال 1347 توسط اكيپ هاي اعزامي از واحد كرمان آغاز شد و به دنبال آن در سال 1349 كارشناسان روسي شركت ذوب آهن ايران به منظور تعيين كيفيت ، از لايه هاي زغالي ناحيه نايبند نمونه برداري كردند . سپس در سال 1352 و 1353 به منظور مطالعات جامعتر گروههائي از كارشناسان روسي و ايراني به مناطق زغالدار اعزام گرديدند و در ارتباط با زغالخيزي، استراتيگرافي رسوبات ترياس – ژوراسيك و كيفيت لايه هاي زغالي مطالعاتي انجام دادند . با توجه به نتايج مطالعات مذكور در سال 1355 گروه بزرگي از زمين شناسان واحدهاي مختلف شركت ذوب آهن به سرپرستي آقايان . ف – جهانبخش و س – گلوبيف به منظور بازديد و بررسي هاي بيشتر ، عازم مناطق زغالدار حوضه طبس  شدند .

براساس اين مطالعات حدود گسترش رسوبات زغالدار ايران ( ترياس – ژوراسيك ) در حوضه زغالدار طبس مشخص گرديد و وجود زغالهاي كك شو در نواحي شرق حوضه ( پروده و نايبند ) و زغالهاي حرراتي در ناحيه غربي ( مزينو ) مورد توجه قرار گرفت .

در سال 1356 به منظور ادامه مطالعات ياد شده گروههاي اكتشافي مركب از كارشناسان روسي و ايراني در منطقه مستقر شدند و به انجام عمليات پي جوئي زمين‌شناسي پرداختند ولي به دنبال واقعه اسفبار زلزله طبس در شهريور ماه سال 1357 اين فعاليتها متوقف گرديد .

پس از پيروزي انقلاب اسلامي ، فعاليتهاي زمين شناسي از ديماه 1358 مجدداً از سرگرفته شد ، در اين مرحله تهيه نقشه زمين شناسي به مقياس 50000 : 1 از نواحي پروده ، نايبند و مزينو در  دستور كار قرار گرفت و با تاسيس واحد اكتشافي طبس در اواسط سال 1359 ، انجام كليه عمليات كه قبلاً توسط دفتر اكتشاف شركت ملي فولاد ايران اجرا مي شد بر عهده اين واحد گذاشته شد .

در سال 1369 ، با توجه به نتايج بدست آمده از عمليات اكتشاف مقدماتي مناطق پروده I  و II  و III  و مطالعات امكانپذيري احداث معدن ، در دستور كار قرار گرفت و بدين منظور قراردادي با شركت ADAM  ( كه تركيبي از چند شركت كانادائي و انگليسي است ) منعقد گرديد .

شركت مذكور مطالعات امكانپذيري را در سال 1369 انجام داد و براساس آن استخراج كانسار زغالسنگ پروده را از نظر فني و اقتصادي امكانپذير اعلام نمود . به دنبال آن در سال 1370 قرارداد طراحي تفصيلي معادن فاز يك و طراحي مقدماتي معادن فاز دو، با شركت ياد شده منعقد شد و از بهمن ماه همان سال كارشناسان اين شركت در طبس مستقر و پس از 2 سال ، كار طراحي معادن را به پايان رساندند .

اطلاعات كلي در مورد ناحيه پروده :

موقعيت جغرافيائي :

ناحيه پروده با وسعتي حدود 12000 كيلومتر مربع در 75 كيلومتري جنوب شهرستان طبس در محدوده عرض جغرافيايي  ً  5 و 0  33  تا ً  50 و 0  32 و طول جغرافيائي ً  15  و 0  57 تا ً  45 و 0  56 قرار گرفته است . شمال ناحيه رادشت كاملاً هموار و باتلاقهاي نمك قرار گرفته و به سمت جنوب رسوبات ترياس و ژوراسيك ، ارتفاعات نه چندان مرتفع را به وجود آورده است ، شرق ناحيه به ارتفاعات شتري و غرب آن به ارتفاعات كمر مهدي محدود مي شود .

ناحيه زغالدار پروده از نظر مورفولوژي از شمال به جنوب تغييراتي را به شرح زير نشان مي دهد : در حد فاصل گسل رستم تار خنمون لايه هاي زغالي عموماً پستي و بلندي هاي زياد و دره هاي نسبتاً عميق به چشم مي خورد ، پس از آن تا مرز رسوبات ترياس – ژوراسيك ( باند گراوليتي ) پستي و بلندي ها كاهش يافته و بخش اعظم اين محدوده از زمين هاي هموار ، همراه با تپه ماهورهاي با ارتفاع كم تشكيل شده است از محل باند گراوليتي تا تپه هاي گنبدي آهك طبس ، مجدداً رليف منطقه ناهموار و ارتفاعات و دره هاي عميق فرم منطقه را دگرگون مي كند ، پس از تپه هاي آهكي طبس تا انتهاي منطقه ( گسل قوري چاي ) دشتي كاملاً هموار وعموماً پوشيده از آلوديوم به چشم مي خورد .

ارتفاع متوسط ناحيه زغالدار پروده از سطح دريا 850+ متر مي باشد كه مرتفع ترين نقطه آن در غرب 1047 + ( حوالي حفاري 87 دريال جنوبي آنتي كلين پروده I ) و پست ترين أن در شرق 730 + متر ( حوالي حفاري 10 ) قرارگرفته است .

شرايط آب و هوائي :

ناحيه پروده جزو مناطق كويري با آب و هواي خشك و قاره اي محسوب مي شود كه نوسانات درجه حرارت شبانه روزي و ماهيانه آن زياد مي باشد . حداكثر درجه حرارت  شهر طبس در تابستان 49 + درجه سانتيگراد و در فصل زمستان تا 5 – درجه سانتيگراد مي رسد  .

اغلب ماههاي سال خشك يا كم باران بوده ومعمولاً در فصل زمستان و اوايل فصل بهار باران نسبتاً كمي مي بارد .

در منطقه مورد مطالعه رودخانه هاي داراي جريان دائمي وجود نداشته ولي رودخانه‌هاي متعدد فصلي كه معمولاً جريان آب در آنها به هنگام بارندگي به صورت سيلاب (خصوصاً در مسير جاده طبس به پروده ) ديده مي شود . جهت اكثر رودخانه ها از غرب به شرق و به سمت باتلاق واقع در شمال ناحيه زغالي مي باشد .

ناحيه زغالدار پروده عاري از پوشش گياهي بوده و تنها بوته هاي خار بصورت پراكنده به چشم مي خورد .

راههاي ارتباطي به معدن پروده :

شهر طبس از دو طريق به معدن پروده ارتباط پيدا مي كند :

الف ) از طريق جاده جديد يزد : طول اين مسير از شهر طبس تا معدن پروده 75 كيلومتر است . اين مسير از كيلومتر 24 محور طبس –يزد انشعاب گرفته و پس از طي 51 كيلومتر به معدن پروده منتهي مي شود .

ب ) از طريق روستاي خسروآباد ، كريت و فهالنج : طول اين مسير از شهر طبس تا معدن پروده 82 كيلومتر است و در كيلومتر 51 با جاده قبلي تلاقي مي كند .

جمعيت روستاهاي مسير طبس به معدن به شرح زير مي باشد :

خسروآباد ( 1205 نفر ) . كريت ( 1450 نفر ) و فهالنج ( 1335 نفر )

فرودگاه طبس در حال حاضر در حال بهره برداري بوده و در هر هفته دو پرواز  از تهران ( بصورت رفت و برگشت ) و سه پرواز از مشهد ( به صورت رفت و برگشت ) در حال انجام است .

شكل شماره ( 2 ) راههاي ارتباطي طبس به معادن را نمايش مي دهد .

عمليات اكتشاقي :

در ناحيه زغالدار پروده تا كنون عمليات اكتشافي وسيعي انجام شده كه گزارشات مربوط به آنها به شرح زير ارائه شده است .

1- گزارش مياندوره اي ناحيه پروده در سال 1362 در حد پي جوئي و پي جوئي تفصيلي

2- گزارش عمليات اكتشاف پروده I  (سال 1365 ) تفصيلي تا افق 600 + و مقدماتي افقهاي پائين تر .

3- گزارش عمليات اكتشاف مقدماتي پروده دو  ( سال 1367 ) .

4- گزارش عمليات اكتشاف مقدماتي پروده سه  ( سال 1369 ) .