نتايج و پيامدهاي سياسي انقلاب اسلامي ايران
طرح مسئله
پديده انقلاب بدون در نظر گرفتن محدوده زماني و مكاني ، در اكثر نقاط جهان چه در گذشته و چه در دوران معاصر . مراحل و فرايند نسبتاً مشابهي را طي كرده است . به گونه اي كه در اين زمينه . نظريه مشهور برينتون در كتاب كالبد شكافي چهار انقلاب (فرانسه ، روسيه ، چين و امريكا) مويد نظر فوق است . به عبارت ديگر ، در اكثر انقلابات ديگر مراحلي وجود دارد كه بطور متوالي رخ مي نمايند . مراحلي كه در دوران پيش از وقوع انقلاب آغاز مي شود و در شرايط انقلابي به اوج مي رسد و در دوران پس از وقوع انقلابات تداوم مي يابند تا دوره ثبات پيش آيد .
اما آنچه كه نياز به اعتنا و توجه روز افزون دارد . بعد دستاوردها و پيامدهاي انقلابات است . اين تاكيد به اين معني نيست كه بررسي ساير ابعاد و وجوه انقلابات از جمله علل و عوامل ، اهداف و آرمانها ، ايدئولوژي ، رهبري و سازمان دهي ، بسيج عمومي ، تغييرات نظام ارزشي ، سياسي ، سلسله مراتب اجتماعي – اقتصادي مهم نيستند ، بلكه به منظور بررسي دقيق تر و پاسخگويي به نياز تبييني بر جنبه پيامد سياسي انقلاب اسلامي تاكيد مي گردد تا شناختي عميق تر فراهم آيد .
بنابراين ، موضوع اصلي اين نوشتار بررسي پيامدهاي سياسي انقلاب اسلامي در سطوح داخلي و بين المللي است .
بدين خاطر ، ابتدا ضرورت دارد از جنبه هاي مختلف اهميت استراتژيك ، اقتصادي ، سياسي ، نظامي ايران مورد مطالعه قرار گيرد .
همين طور ، آثار و تبعات روابط بين المللي حكومت پهلوي را با قدرتهاي خارجي بررسي مي كنيم . و سپس در كنار مقوله تحليل نتايج سياسي انقلاب اسلامي ، نگاهي به اصول قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران خواهيم داشت تا با تكيه بر روش مطالعه اسنادي اين اصول پيامدهاي سياسي انقلاب مورد بازبيني قرار گيرد .
در اين ميان نظري به مقوله جنبش ها و تاثيرات انقلاب اسلامي بر اين جنبشها و حركتهاي مردمي خواهيم افكند و در نهايت ، به بررسي پيوند مباني ايدئولوژي انقلاب اسلامي با سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران توجه خواهيم كرد .
ايران و معادلات سياسي منطقه اي در روابط بين المللي
در باب اهميت ايران از نظر سياسي ، اقتصادي و استراتژيك مي توان از عواملي چون : همجواري ايران با اتحاد جماهير شوروي سابق ، واقع شدن ايران بر مرز قابل توجهي از خليج فارس و درياي عمان ، داشتن ذخاير غني نفت و گاز طبيعي ، جمعيتي قابل ملاحظه در مقايسه با ساير كشورهاي منطقه، تسلط بر تنگه هرمز كه 56% درصد نفت جهان از آن مي گذرد ، داشتن نيروي مسلح و كارآمد و كشور حايل بر منطقه آسياي ميانه و منطقه خليج فارس ياد كرد .
اين مجموعه عوامل فوق در دوره حاكميت پهلوي نقشي عمده و برجسته به ايران در مبادلات و معادلات سياسي منطقه اي و جهاني داده بود .