مقاله نگرشی بر نحوه ساماندهی حاشیه کلان شهرها

چکیده

مقاله نگرشی بر نحوه ساماندهی حاشیه کلان شهرها حاشیه نشینی، اسکان غیر رسمی یا اجتماعات آلونکی، زاغه نشینی و … در ایران که در دهه های گذشته به آنها گودنشینی می گفتند برای اولین بار پس از جنگ جهانی دوم در تهران پای به عرصه نهادند اما رشد خیره کننده آن به واسطه دهه ۴۰ شمسی بازمی گردد. امروزه در اکثر شهرهای بزرگ کشور که رشد جمعیتی بالایی دارند اسکان غیررسمی (حاشیه نشینی) پدیده ای متداول است که فرایند رشد آن سر باز ایستادن ندارد. حتی در دهه های اخیر رشد اسکان غیررسمی با رشدی سریعتر از رشد شهرنشینی مواجه بوده است.در صورتی که شرایط اقتصادی، اجتماعی، سیاسی کشور به شکل کنونی ادامه یابد و تمهیداتی جهت کاهش روند آنها اندیشیده نشود افزایش شمار ساکنان غیررسمی چهره شهرها را دگرگون خواهد ساخت. این امر با توجه به روستایی شدن حاشیه شهرها، مسائل و مشکلات جدی گوناگونی را فراروی مدیریت شهری کشور قرار خواهد داد که از ابعاد اجتماعی، اقتصادی و سیاسی و فیزیکی گوناگونی برخوردار است .

ساماندهی مکانی و فضایی حاشیه کلان شهرها، به ویژه کلان شهرهای مذهبی، با کارکردهای مشخص و معین اگر همراه با نگرشی ژرف و همه جانبه به عوامل به وجود آورنده و تشدید کننده آن نباشد، نه تنها مفید نیست، بلکه با گذشت زمان مسائل حاشیه نشینی را تشدید و مشکلان ناشی از آن را هم برای نواحی حاشیه ای و هم برای شهرهای مرکزی آنها افزایش می دهد. حتی در صورت نبود برنامه ریزی دقیق و منطقی به صورت ریشه ای آنرا از یک معضل و مشکل اجتماعی به یک بحران همه جانبه تبدیل خواهد کرد. این نوشتار به دنبال کشف اطلاعات و ابعاد مختلف زندگی حاشیه نشینان مشهد نیست بلکه دیدگاهی است نسبت به نحوه مطالعه حاشیه و حاشیه نشینان شهرهای بزرگ، همانند شهر مشهد، که تکامل آن نقد و بررسی صاحب نظران و اندیشمندان سایر رشته های جنبی را می طلبد.

واژه های کلیدی: حاشیه نشینی، آسیب پذیری اجتماعی، وضع فعالیت اقتصادی

این مطلب از فروشگاه مارکت فایل به ارائه نگرشی بر نحوه ساماندهی حاشیه کلان شهرها در قالب 36 صفحه می‌پردازیم.

فهرست مطالب

چکیده   ۱
معرفی ناحیه مورد مطالعه   ۲
مفاهیم، اهداف کلی و الزامات ساماندهی   ۴
۲- معرفی موضوع و تدوین مسأله تحقیق و تبیین موقت آن   ۷
الف) نحوه گسترش و رشد فیزیکی شهر:   ۸
ب) ساخت و بافت جمعیت:   ۹
ج) آسیب پذیری اجتماعی و شهری:   ۱۰
د) فعالیت اقتصادی، اشتغال و بیکاری   ۱۱
ه) فضای کالبدی حاشیه شهر   ۱۲
ویژگیهای حاشیه شهر مشهد   ۱۴
۴٫ استراتژی کلی طرحها:   ۱۸
۱-۴٫ برنامه های کوتاه مدت:   ۱۹
۲-۴٫ برنامه های میان مدت:   ۲۰
۳-۴٫ برنامه های طولانی مدت   ۲۱
۵- اهداف   ۲۲
۶- سیاستها   ۲۳
۷- راهبردها و نتایج   ۲۴
ب) ساخت و بافت جمعیت   ۲۵
ج) آسیب شناسی اجتماعی و شهری   ۲۶
د) وضع فعالیت اقتصادی اشتغال و بیکاری   ۲۶
ه) فضای کالبدی حاشیه شهر   ۲۷
منابع و مآخذ   ۳۱

معرفی ناحیه مورد مطالعه

با توجه به این که مشخصات هر شهر همانند: علت پیدایش، موقعیت و جایگاه آن در میان شهرهای دیگر، نحوه زندگی، متابولیسم شهری، چگونگی تحول و تعامل آنها با هم در چگونگی جذب مهاجر و حاشیه نشین نقش عمده و اساسی دارد. بنابراین بی مناسبت نیست که مشهد و حاشیه آن به صورت گذرا معرفی شود.آرزوی میلیونها تن در سال، موجب سفر حدود دوازده میلیون مسافری می شود که برای زیارت عاشقانه امام هشتم شیعیان- علیه آلاف التحیه و الثتاء- و گذراندن اوقات فراغت خویش، راهی شهر مشهد می شوند.شهر مشهد، در شمال شرق کشور به فاصله ۹۰۰ کیلومتری تهران، در منتهی الیه دامنه کوههای البرز شرقی قرار گرفته است که شمال و جنوب آن را تا هزاران کیلومتر صحاری گرم و خشک آسیای مرکزی، ایران و آفریقا، احاطه کرده است.مشهد در بین شهرهای کشور و دنیا ویژگی منحصر به فردی دارد. این ویژگی آن را به اولین کلان شهر مذهبی جهان تبدیل کرده است. بزرگترین شهر شرق کشور که بالاترین درصد جمعیت پذیری در سطح استان، بیشترین سهم ایرانگردی در سطح کشور را در اختیار دارد.

پاورپوینت معماری ایران بعد از سه دهه انقلاب

درباره

مشهد با جمعیتی برابر ۸/۱ میلیون تن در سال ۱۳۷۵ پس از تهران بزرگترین کلان شهر کشور بوده است. این شهر در طول سالهای ۷۵-۱۳۵۵ پس از کرج بالاترین میزان نرخ رشد جمعیت را در میان کلان شهرهای کشور دارا بوده است، که مسلماً بخش عمده این نرخ رشد بالا به حاشیه شهر مشهد اختصاص دارد. حاشیه ای که متجاوز از دویست کیلومتر مربع وسعت دارد. جمعیتی حدود ششصدو پنجاه تن را در هفت شهرک و دویست و سیزده روستا در خود جای داده و دور تا دور شهر مشهد را در برگرفته است. این جمعیت از جمعیت استانهای ایلام، سمنان و کهکیلویه و بویراحمد بیشتر است؛ افزون بر این، جمعیت حاشیه شهر مشهد از جمعیت ۱۹ مرکز استان کشور بیشتر است. بخشهای شمالی و شمال غرب آن هم از نظر وسعت بیشتر و هم از حیث جمعیت بزرگترین لکه های حاشیه نشین شهر مشهد به شمار می رود. بیشتر ساخت و سازه ها در این منطقه بدون برنامه بوده و اغلب آنها غیر قانونی و غیر مجاز بوده است. که بخش قابل ملاحظه ای از هزینه های شهرداری را این مناطق به خود اختصاص می دهند. خلاصه آن که حاشیه، کانون هزینه ها، کمبودها، نارضایتی ها، ناهنجاریهای اجتماعی و فرهنگی و مسائل ضدامنیتی است، علی رغم اینکه دارای پتانسیل بالایی در بسیاری از زمینه ها نیز می باشد. بدیهی است در آینده ای نه چندان دور در صورت بی توجهی به آن، این حاشیه با چنین ویژگیهایی سبب ناامن شدن شهر مشهد خواهد شد. این موضوع به لحاظ ماهیت و ویژگیهای خود می تواند بالقوه حیات شهر مشهد را به مخاطره اندازد، بنابراین مقابله با این معضل، ساماندهی شهر مشهد، به ویژه حاشیه آنرا ضروری می سازد………….