فهرست مطالب

مقدمه : 3

فصل اول : 5

تكنولوژي سنجش از دور و كاربرد آن در هيدروژئولوژي 5

1-1- جايگاه سنجش از دور 6

1-2- تعريف سنجش دور 7

1-3- مباني راديومتري سنجش از دور 8

1-3-2 – انرژي الکترومغناطيسي 9

1-3-3- طيف الکترومغناطيسي 9

1-3-4- محدوده اپتيکي 10

1-4- سنجش از دور و سيستم اطلاعات جغرافيائي GIS 11

1-5- طريقه جمع آوري و ثبت اطلاعات جغرافيايي 12

1-6- تفسير و تجزيه تحليل اطلاعات سنجش از دور 17

1-6-2- تفسير اطلاعات ماهواره اي 18

2-1-4- حفره هاي آب: 23

2-2- تخلخل: 23

2-2-1- آشنايي: 23

2-2-2- تخلخل اوليه وثانويه: 23

2-3- توزيع آبهاي زيرزميني در جهت قائم 24

2-4- قابليت سنگها و مواد مختلف براي تشكيل آبخيز 25

4-1- مواد نامتراكم: 25

2-4-2- سنگهاي رسوبي: 27

2-4-3- سنگهاي آذرين و دگرگوني: 28

فصل سوم: 30

هيدروژئولوژي دشت يزد- اردكان 30

1-3- موقعیت و وسعت : 31

2-3- جمعیت و تقسیمات کشوری : 34

2-3- جمعیت و تقسیمات کشوری : 34

3-3- راههای ارتباطی : 34

4-3- صنایع و  معادن : 35

5-3- آب و هوا 36

6-3- زمين شناسي 37

3-6-1- دوران پرکامبرین 38

3-6-2-  پرکامبرین بالایی – اینفراکامبرین 38

3-6-3-  پالئوزوئیک 40

3-6-4- پالئوزوئیک زیرین ( کامبرین – اردوپسین – سیلورین ) 40

6-3-5 – پالئو زوئیک بالایی ( دونین – کربنیفر – پرمین ) 41

6-3-6- مزوزوئیک 41

6-3-7- سنوزوئیک 42

7-3- آبهای سطحی 43

7-3-1- مسیل فخرآباد 44

7-3-2- مسیل فیض آباد 44

7-3-3- مسیل اسلامیه 44

7-3-4- کانال دره گاوان : 44

7-3-5-کانال مشیر 44

8-3- آبهای زیرزمینی 44

8-3-1- تقسیم بندی دشتها و سفره های آب زیرزمینی حوضه آبریز : 45

فصل چهارم : 49

كاربرد سنجش از راه دور در بررسي نقش سازندهاي زمین شناسی و اثر آن بر منابع آب زيرزميني منطقه از نقطه نظر کمی و کیفی 49

1-4- اثر سنگهای آذرین 50

2-4- اثر تشکیلات آهکی 51

3-4- اثر تشکیلات ماسه سنگی و کنگلومرایی 52

4-4- اثر تشکیلات شیلی – مارنی و تبخیری 54

5-4- اثر تشکیلات آبرفتی و رسوبات ناهم جوش دشتها 56

بررسي تصاوير ماهواره اي دشت يزد – اردكان 58

فصل پنجم : 65

نتيجه گيري و پيشنهادات 65

نتيجه گيري : 66

منابع و مآخذ 67

مقدمه :

اين پروژه نقش سازنده اي زمين شناسي در وضعيت هيدروژئولوژيكي دشت  يزد – اردكان با استفاده از دور سنجي را مورد بررسي قرار داده است . با توجه به كمبود آب منطقه چه از لحاظ شرب و چه از لحاظ كشاورزي و نيز پائين بودن كيفيت آب در اكثر نقاط منطقه ، اهميت انجام اين پروژه به وضوح مشخص مي باشد . لذا اميد است انجام اين تحقيق ، در حل مسائل آبي منطقه كمكي هر چند ناچيز بكند .

در انجام اين پروژه شركت آب منطقه اي يزد در مورد مطالعه زمين شناسي منطقه و مطالعه آبهاي زير زميني منطقه و همچنين موسسه سنجش از دور بصير در مورد كارهاي دورسنجي همكاريهاي لازم را داشته اند .

اين گزارش مشتمل بر پنج فصل است .

فصل اول در مورد تكنولوژي سنجش از دور و كاربرد آن در هيدروژئولوژي توضيح

مي دهد .

فصل دوم انواع سازند هاي زمين شناسي از نظر هيدروژئولوژي را مورد بررسي قرار

مي دهد .

در فصل سوم به هيدروژئولوژي دشت يزد – اردكان اشاره شده است .

فصل چهارم در مورد كاربرد سنجش از راه دور در بررسي نقش سازنده هاي زمين شناسي و اثر آن بر منابع آب زير زميني منطقه از نقطه نظر كمي و كيفي توضيح مي دهد و در پايان فصل نيز به شرح و تفسير عكسهاي تهيه شده از Google Earth مي پردازد و در نهايت فصل پنجم مربوط به نتيجه گيري و پيشنهادات مي باشد .

 فصل اول :

تكنولوژي سنجش از دور و كاربرد آن در هيدروژئولوژي

 1-1- جايگاه سنجش از دور

سنجش از دور يکي از فراگيرترين ، مهيجترين و نيرومندترين تکنيکهاي موجود در دست دانشمنداني است که با مسائل زيست محيطي در زمينه هاي گوناگون از نظير زمين شناسي ، جغرافيا ، کشاورزي ، منابع طبيعي ، زيست شناسي ، جنگلداري ، اقيانوس شناسي ، هوا شناسي ، باستان شناسي و برنامه ريزي و استراتژي نظامي سر و کار دارند .

چگونگي رشد سنجش از دور را مانند هر انتظام علمي ديگر مي توان با يک منحني که در شکل 1 ديده مي شود نشان داد در اين منحني مرحله اول رشد اوليه با افزايش اندک متون سنجش از دور است بي آنکه شاهد ايجاد سازمان اجتماعي بر آن باشيم مرحله دوم دوره رشد چشمگير است که در آن تعداد نشريه هاي ادواري دو برابر شده و واحدهاي پژوهشي تخصصي تأسيس مي گردند مرحله سوم دوره اي است که در آن آهنگ رشد رو به کاهش مي گذارد و هر چند آهنگ رشد ساليانه ثابت مي ماند اما تخصص گرايي و بحث در اين زمينه افزايش مي يابد مرحله چهارم ، دوره نهائي است که در آن آهنگ رشد به صفر

مي رسد و واحدهاي پژوهشي تخصصي و سازمان اجتماعي رو به رکود مي گذارد و موضوع به حد تکامل مي رسد .

موقعيت سنجش از دور در اين چهارچوب در هر کشور متفاوت است در اکثر کشورهاي در حال توسعه سنجش از دور در مرحله اول قرار دارد در اغلب کشورهاي اروپايي در مرحله دوم و در ايالتهاي متحده آمريکا به مرحله سوم وارد شده است .

هدف نهايي سنجش از دور رسيدن به مرحله چهارم تکامل است يعني هنگامي که بتوانيم اطلاعات قابل اطمينان سنجش از دور را به صورت روزمره براي مديريت سياره آسيب پذير و شکننده خود توليد کنيم .

1-2- تعريف سنجش دور

بنا به تعريف ، سنجش از دور عبارتست از اندازه گيري خصوصيات پديده هاي سطح زمين با استفاده از داده هائي که از راه دور توسط هواپيما و ماهواره کسب مي شوند به طور کلي اطلاعات مورد استفاده سنجش از دور در منابع زميني يا ماهيت تصويري دارند که شامل عکسهاي هوايي و عکسهاي فضايي هستند يعني انعکاسات اشعه الکترومغناطيسي از روي اجسام بر صفحه فيلمي که در دوربين هواپيما يا فضاپيما قرار گرفته اثر گذاشته و پس از ظهور فيلم به صورت عکس يا اسلايد مورد بررسي واقع مي شوند يا اينکه ماهيت رقومي دارند يعني اينکه انعکاسات الکترومغناطيسي از پديده هاي منابع زميني به وسيله سنجيده هاي ماهواره ها ثبت شده و پس از ارسال به ايستگاههاي زميني و انجام تصحيحات و پردازش لازم تبديل به تصاوير شده و مورد تفسير قرار مي گيرند و يا به کمک کامپيوتر مستقيماً تجزيه و تحليل مي شوند سيستمهاي سنجش از دور به ويژه آنهائي که بر روي ماهواره ها قرار دارند کره زمين را به صورت دائم و دوره اي مورد نگرش و تصويربرداري قرار مي دهند و لذا موجبات فرابيني و نظارت زمين و اثرات فعاليتهاي انسان بر روي آنرا فراهم مي کنند بعضي از کاربردهاي مهم سنجش از دور عبارتند از :

1- نظارت و تعيين تغييرات جهاني نظير کاهش لايه اوزون ، نابودي جنگل ها و گرم شدن جهان

2- کشاورزي ( وضعيت مزارع ، پيش بيني محصول و فرسايش خاک )

3- کشف منابع غيرقابل تجديد ( از معادن ، نفت و گاز و طبيعي )

4- نظارت منابع طبيعي تجديد شونده ( جنگلها و مراتع ، اقيانوسها و خاکها )

5- هواشناسي ( ديناميک اتمسفر و پيش بيني وضع هوا )

6- مراقبت هاي نظامي

1-3- مباني راديومتري سنجش از دور

1-3-1- سيستم سنجش از دور

هر سيستم سنجش از دور که از تابش الکترومغناطيسي استفاده مي کند چهار قسمت اساسي دارد :

1- منبع – منبع تابش الکترو مغناطيسي مي تواند طبيعي باشد مانند نور بازتابيده خورشيد يا گرماي گسيل شده از زمين يا مصنوعي باشد نظير رادار ميکروموج

2- بر هم کنش با سطح زمين – مقدار و مشخصه هاي تابش گسيلي يا بازتابيده از سطح زمين به مشخصه هاي اشياي روي سطح زمين بستگي دارد .

3- بر هم کنش با جو زمين – انرژي الکترومغناطيسي که از جو زمين عبور مي کند و پيچيده و پراکنده مي گردد .

4- سنجنده – تابش الکترو مغناطيسي که با سطح زمين و جو آن بر هم کنش مي کند به وسيله سنجنده اي مانند تابش سنج يا دوربين عکاسي ثبت مي شود .

1-3-2 – انرژي الکترومغناطيسي

عامل ارتباط ميان قسمتهاي اساسي سيستم سنجش از دور ، انرژي الکترو مغناطيسي است انرژي توانائي انجام کار مي باشد و با انجام کار ، معمولاً انرژي از نقطه اي به نقطه ديگر دراثر رسانش ، همرفت يا تابش منتقل مي شود در سنجش از دور در وهله نخست با انتقال انرژي در اثر تابش سروکار داريم .

1-3-3- طيف الکترومغناطيسي

تابش الکترو مغناطيسي به صورت پيوستاري از طول موجها و فرکانسها از طول موج کوتاه و فرکانس بالاي موجهاي کيهاني تا طول موج بلند و فرکانس پايين موجهاي راديويي انجام مي گيرد مهمترين امواج شناخته شده عبارتند از : گاما ، ايکس ، ماوراء بنفش ، مرئي ، مادون قرمز ، مايکروويو ، امواج راديويي ، گاما و ايکس طول موجهاي بسيار کوتاه دارند و به وسيله جو بالا جذب شده و در کارهاي سنجش از دور مصرفي ندارند طول موجهائي که در سنجش از دور بيش از همه مورد توجه هستند طول موجهاي مربوط به تابش مرئي و فروسرخ نزديک در باند موج 3تا 4/0 ميکرومتر ، تابش فروسرخ در باند موج 3 تا 14 ميکرومتر و تابش ميکروموج در باند 5 ميلي متر تا 500 ميلي متر مي باشد طيف الکترو مغناطيسي در جدول زير آورده شده است .

1-3-4- محدوده اپتيکي

محدوده اپتيکي طيف الکترو مغناطيسي ، حدوداً از 3/0 ميکرومتر تا 1 ميلي متر مي باشد ولي اکثر سنجنده هائي که تنها در بخش 05/0 -3/0 ميکرومتر آن فعاليت دارند ( اپتيکي ناميده مي شوند ) زيرا عناصر ساده اپتيکي نظيرعدسي ، آينه و غيره بر روي آنها تأثير

مي گذارند يعني مي توانند آنها را متمرکز يا منعکس کنند .

4/0-3/0 ميکرومتر ؛ ماوراء بنفش

7/0-4/0- ميکرومتر ؛ مرئي

3/1-7/0 – ميکرومتر ؛ مادون قرمز نزديک

3-3/1 ميکرومتر ؛ مادون قرمز مياني

14-3- ميکرومتر ؛ ( و بيشتر ) مادون قرمز حرارتي ، دفعي يا حرارتي