پژوهش قتل نفس در حقوق

پیشگفتار

پژوهش قتل نفس در حقوق پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران دگرگونی عمیقی در نظام حقوقی و به ویژه قوانین کیفری بوجود آمده و در جهت انطباق تام احکام قضایی با موازین شرعی تلاشهایی انجام گرفته است. این تغییر و تحول، بیشتر حوزة کیفری را دربرمی گیرد و بنابراین با توجه به تحولات اخیر، پژوهش و تحقیقات گسترده ای را در شناخت و تعیین عناصر و اجزاء متشکله اعمال جزای طلب می نماید. از جملة این اعمال جزایی، قتل عمدی می باشد که البته قدمتی به اندازة تاریخ زندگی انسان بر این کرة خاکی دارد.نخستین بار قابیل، هابیل را به قتل رساند و بذر کینه و شرارت را در زمین افشاند مقالات حقوق و از آن پس نیز همچنان قتل و کشتار به دلایل و انگیزه های مختلف و با روشهای گوناگون ادامه داشته و از این پس نیز ادامه خواهد داشت.

بنابراین در این مطلب از فروشگاه مارکت فایل به ارائه قتل نفس در حقوق در قالب 179 صفحه می‌پردازیم.

فهرست مطالب

پیشگفتار:   ۱

مقدمه :   ۴

تاریخچه:   ۱۶

فصل نخست: مفهوم قصد، انواع قصد و درجات قصد   ۲۱

گفتار نخست: مفهوم قصد   ۲۲

الف) مفهوم لغوی قصد:   ۲۲

ب) مفهوم فقهی قصد :   ۲۲

ج) مفهوم حقوقی قصد :   ۲۵

گفتار دوّم : انواع قصد:   ۳۳

الف) قصد باسبق تصمیم :   ۳۳

ب) قصد ساده :   ۳۸

گفتار سوّم : درجات قصد :   ۳۹

الف) قصد صریح یا مستقیم:   ۳۹

ب ) قصد غیرصریح یا غیرمستقیم :   ۴۲

ج) قصد احتمالی یا بی پروایی:   ۶۳

فصل دوّم : مفهوم و درجات قتل عمدی   ۸۵

گفتار نخست: مفهوم قتل عمدی   ۸۶

الف) مفهوم قتل :   ۸۶

ب) مفهوم عمد :   ۸۷

ج) مفهوم قتل عمدی :   ۸۹

گفتار دوم : درجات قتل عمدی:   ۹۷

الف) قتل عمد همراه با قصد صریح یا مستقیم:   ۹۷

ب) قتل عمد همراه با قصد غیرصریح یا غیرمستقیم :   ۱۰۱

ج) قتل عمد همراه با قصد احتمالی یا بی پروایی :   ۱۰۳

فصل سوّم : تبیین ضابطه نوعاً کشنده:   ۱۱۴

گفتار نخست: مفهوم ضابطه نوعاً کشنده در فقه و قانون:   ۱۱۵

الف) در فقه:   ۱۱۵

ب ) در قانون :   ۱۲۴

گفتار دوم : مصادیق نوعاً کشنده بودن عمل :   ۱۲۹

الف) کشنده بودن به اعتبار وسیله :   ۱۲۹

ب) کشنده بودن به اعبتار حساس بودن موضع :   ۱۳۱

ج) کشنده بودن به اعبتار وضعیت جسمی و روحی مجنی علیه :   ۱۳۵

گفتار سوم: ماهیت عینی و ذهنی ضابطه نوعاً کشنده بودن فعل :   ۱۳۹

الف) برداشت عینی از ضابطه نوعاً کشنده ( علم قاتل به فعل نوعاً کشنده) :   ۱۳۹

ب) برداشت عینی ـ ذهنی از ضابطه نوعاً کشنده :   ۱۴۳

نتیجه گیری و پیشنهادات:   ۱۵۵

منابع و مآخذ:   ۱۷۲

الف) منابع فارسی:   ۱۷۲

ب) منابع عربی :   ۱۷۷

ج ـ منابع انگلیسی:   ۱۷۸

گفتار نخست: مفهوم قصد

الف) مفهوم لغوی قصد

قصد در لغت به معنی میانه راه رفتن، آهنگ کردن و میانه روی آمده است در ترمینولوژی به مفهوم مصصم شدن به انجام یک عمل حقوقی از قبیل اقرار، بیع و غیره خواه تصمیم گیرنده رضایت به اقدام خود داشته باشد خواه رضایت نداشته باشد مانند شخصی که از روی اکراه اقدام به اقرار یا اقدام به بیع می کند، آمده است و در زبان لاتین تحت عنوان Volonte و همچنین Intention یاد شده است. همچنین عبارت است از اراده که به طرف منظوری متمایل می شود، این یک اراده هدایت شده است.

ب) مفهوم فقهی قصد

شریعت اسلام همیشه اعمال را مقارن با قصد می داند و برای هر انسانی، سهمی از نیّت او قرار می دهد. این معنای گفتار رسول اکرم(ص) است:«انّما الااعمال باالنیات» ، همانا اعمال به نیات است. محل نیت قلب است و معنای آن قصد، پس کس که در قلب خویش نیت می کند که فعلی را که شریعت حرام نموده است، انجام دهد و بعد همان را مرتکب گردد، آن فعل را قصد کرده است. شریعت هنگام اثبات مسئولیت برای مجرم، به جهت عمل بر طبق قاعده تقارن اعمال با نیات، تنها به جرم نمی نگرد، بلکه ابتدا به جرم و بعد به قصد مجرم توجه می کند و بر این اساس مسئولیت مجرم را مترتب می سازد. النهایه وقتی قصد مرتکب، صورت خارجی به خود گرفت و از مرحله قوه به فعل درآمد، منشأ آثار کیفری خواهد بود والّا اگر برای آن مجازاتی جداگانه در نظر گرفته نشده باشد، قاصد مزبور مسئولیتی نخواهد داشت.

قصد و اراده دارای مبادی و مقدماتی است که می توان آن را به ترتیب زیر مورد بررسی قرار داد:

هاجس، خاطر، حدیث نفس، هم و عزم.

ج) مفهوم حقوقی قصد

در غالب کتب حقوقی کلمه قصد مجرمانه و سوء نیت مصطلح و مترادف یکدیگر به کار برده شده است.از نظر حقوقی سوءنیت ارادة جهت یافته به مقاصد نهی شده در حقوق جزا می باشد و از نظر حقوق اسلام قصد عصیان یا قصد مجرمانه، عبارت از قصد انجام فعل ممنوع یا قصد ترک فعل واجب، با علم به این که قانونگذار آن را ممنوع یا واجب نموده است، می باشد مانند کسی که سنگی را از پنجره به قصد اصابت به شخص عابر در خیابان پرت می کند و آن سنگ به او اصابت نماید. چنین شخصی معصیتی را مرتکب می شود که فعل آن را قصد کرده است.تفاوت بین عصیان و قصد عصیان، نیت جرم مقابل تفاوت بین اراده که عبارت از قصد فعل ممنوع یا ترک فعل واجب از جهت مادی و بین قصد که عبارت از قصد نتیجه ای که مترتب بر فعل مادی است می باشد.

به هر ترتیب، در سوء نیت سه عنصر باید مورد توجه قرار گیرد:

اول: اراده که در جرایم عمدی و غیرعمدی عنصر مشترک است.

دوّم : خواستن عمل مجرمانه

سوّم : خواستن نتایج حاصل از عمل مجرمانه

منابع و مآخذ

الف) منابع فارسی

امام خمینی، طلب و اراده قهری، احد مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، 1362.

اردبیلی، محمدعلی، حقوق جزای عمومی ، جلد 1، چاپ هشتم، انتشارات نشر میزان.

آزمایش، علی، حقوق جزای اختصاصی، تقریرات ، دورة کارشناسی ارشد دانشکده حقوق دانشگاه تهران سال تحصیلی 75-1374.

باهری، محمد، حقوق جزای عمومی، تقریرات، دانشکده حقوق، دانشگاه تهران.

بهشتی، محمد، فرهنگ صبا، چاپ اوّل، انتشارات صبا، تهران 1366.

بازگیر، یدالله، قانون مجازات اسلامی در آئینه آراء، دیوان عالی کشور، قتل عمد، چاپ اول انتشارات ققنوس، تهران جلد اول، سال 1376.