تاریخچه نفت فهرست مطالب تاریخچه نفت: 1
کاشف نفت: 5
منشاء نفت و تشکیل مخازن نفتی: 5
هجرت نفت: 6
ترکیبات نفت خام: 6
پارافین ها: 7
ایزوپارافین ها(ISO-ParaffinS): 7
نفتین ها: 7
الفین: 7
ترکیبات متفرقه: 8
ازت: 8
ترکیبات گوگرد: 8
فلزات: 8
ماسه،مواد معدنی و آب: 9
اکتشاف،حفاری،بهره برداری و حمل و نقل: 9
حمل و نقل نفت: 10
خط لوله: 10
حمل و نقل دریایی: 10
پالایشگاه: 11
پالایشگاه تهران: 11
پالایشگاه اول تهران: 11
پالایشگاه دوم تهران: 11
مختصری از قسمتهای مختلف پالایشگاه: 12
مجتمع کارخانجات روغن سازی پالایشگاه تهران: 12
اداره مهندسی پالایش: 13
1. مهندسی حفاظت فلزات: 13
مهندسی فلزشناسی(متالوژی): 13
3.مهندسی آب و بخار و بازیافت: 14
وسایل غیر مخرب جهت بازرسی در حین کار: 14
کارخانجات روغن سازی: 15
دستگاه تقطیر روغن خام: 15
دستگاه گوگردزدائی نفت: 15
دستگاه تبدیل کاتالیستی: 16
دستگاه کاهش گرانروی: 16
دستگاه تقطیر: 16
دستگاه تقطیر در خلاء: 17
دستگاه ایزوماکس: 17
تهیه گاز مایع: 18
دستگاههای تصفیه گاز و بازیابی گوگرد: 18
دستگاه تولید هیدروژن: 18
کارخانجات روغن سازی پالایشگاه تهران واحدهای تهیه آسفالت: 19
دستگاه آسفالت گیری: 19
دستگاه استخراج مواد آروماتیکی: 19
دستگاه موم گیری: 19
دستگاه استخراج روغن: 20
واحد ظروف سازی: 20
سرویس های آب و برق و بخار: 21
اندازه گیری مقدار جذب بوسیله E.E.L : 22
آزمایش تعیین PH آب: 23
تئوری آزمایش: 24
روش آزمایش: 25
اندازه گیری سختی آب(TH): 25
محلول های لازم: 26
طریقه درست کردن محلول بافرهاردنس: 27
طریقه درست کردن محلول اندیکاتور هاردنس: 27
حدود محدودیتهای آزمایش: 28
آزمایش تعیین کلسیم در آب : 28
طرز تهیه اندیکاتور کلسیم: 29
اندازه گیری مواد محلول(T.D.S) در آب: 30
کیفیت آب خوراک دستگاه: 31
آزمایش اندازه گیری هلامین 906 در آب صنعتی: 31
روش عمل: 32
اندازه گیری سیلیس در آب (Sio2 ) : 32
اندازه گیری مقدارo-po4 یا اورتو فسفات وT-PO4  یا فسفات کل: 34
دستورالعمل اندازه گیری فسفات : 36
اندازه گیری مواد قلیایی در آب : 37
روش انجام قلیائیت Pa . Pb . M: 38
حدود محدودیتهای آزمایش: 40
تعیین مقدار کلراید (NaCl) در آب: 41
آزمایش تعیین سولفید در آب: 43
طرز تهیه معرف نشاسته: 43
محاسبه ضریب پایداری با استفاده از خط کش: 45
آزمایش آمونیاک به طریقه نسلر: 46
تعیین مقدار هیدروژن سولفوره: 48
روش تست تعیین DGA: 49
یونهای مزاحم: 51
تست درصد اسیدکلریدریک 52
طرز کار با دستگاه Atomic  Asorbtion: 53
طیف نگاری بوسیله شعله: 53
شرح دستگاه: 54
آزمایش جداشدن روغن از بخار آب: 56
آماده کردن وسایل: 56
تعیین انواع هیدروکربنها در مواد نفتی بوسیله معرف فلورسنتی: 57
روش آزمایش: 58
تعیین مقدارگوگرد در محصولات نفتی بروش X-Ray : 58
روش آزمایش: 60
آزمایش صمغ موجود در سوخت بوسیله تبخیر با هوا یا بخار آب: 61
نصب دستگاه بخار آب: 62
واکنش سوخت جت با آب: 64
اندازه گیری: Particulate and filtration time 66
آزمایش نقطه اشتعال بروش ظرف باز: 69
آزمایش نقطه اشتعال روی فنجان بسته: 69
آزمایش نقطه اشتعال موادنفتی با دستگاه ابل: 70
آزمایش فشار بخار محصولات نفتی: 72
آزمایش ویسکوزیته: 73
آماده کردن دستگاه: 74
نقطه ریزشPour  Point: 74
روش تعیین رنگ محصولات نفتی: 77
آزمایش تعیین خوردگی برروی مواد نفتی از طریق تیغه های مسی: 77
صفحه مقایسه خوردگی استاندارد: 78
بنزینهای هواپیما و سوخت جت: 79
سوخت دیزل و مازوت و نفتچراغ و سوخت تراکتور: 79
تعیین وزن مخصوص و چگالی و گراویته در محصولات نفتی: 79
تقطیر محصولات نفتی: 80
آماده کردن دستگاه: 81
تعیین عدد اکتان یا آرام سوزی بنزین: 82
خاصیت ضدضربه بنزین موتور: 83
اندازه گیری درجه آرام سوزی یا نمره اکتان بنزین موتور: 84
شرایط استاندارد برای کارکردن موتور: 86
پایان کار(خاموش کردن)موتور: 87
اندازه گیری مرکاپتان بفرم کمی: 89
آزمایش تعیین اسیدیته: 89
آزمایش تعیین نقطه دود(smoke): 90
آزمایش تعیین مقدار هیدروژن سولفوره در گازهای نفتی 91
طرز تهیه محلولهای فوق: 95
شرح دستگاه: 96
محاسبه: 97
کروماتوگرافی گاز-مایع: 100
انتخاب فاز مایع: 101
دتکتور: 102
دتکتور هدایت گرمائی: 102
محل تزریق: 103
کاربرد کاغذ کروماتوگرافی: 103
شناسایی ترکیب بروش کروماتوگرافیک: 104
آنالیز کمی: 104
اندازه گیری مواد جامد معلق در مایع آب(TTS & MLSS): 106
روش TSS – MLSS: 107
روش تعیین H2S بروش کمپلکسومتری: 108
اندازه گیری H2s درحد بالا: 108
روش آزمایش: 110
روش آزمایش: 113
اساس کار دستگاه: 114
شرح آزمایش: 114
طرز ساختن الکترولیت : 115
روغن معدنی یا نفت که به انگلیسی آن را پترولیوم (Petroleum) و به فرانسه پترول (Petrol) می گویند. از دو کلمه لاتین پتروس و اولئوم یعنی روغن سنگ ترکیب شده است. در زبان اوستائی کلمه (نپتا) به معنی روغن معدنی است که کلدانیها و عربها آن را از فارسی گرفته و نفت خوانده اند ولی دوتن از مستشرقین غربی به نامهای پرفسورهرتزفلد(Hertz fled) وپرفسوربیلی(Bailey) معتقدند که کلمه نفت از فعل “ناب” فارسی به معنی ضد رطوبت گرفته شده است.
مواد نفتی از قدیم شناخته شده و از ابتدای شناسائی تا به امروز قدم به قدم براهمیت آن افزوده گردیده است. تاریخ هردوت که حدود 450 سال قبل از میلاد مسیح نوشته شده نشان می دهد که از نفت و مشتقات آن از چهار هزار سال پیش از میلاد مسیح استفاده می شده است و همچنین اسناد تاریخی گویای این واقعیت است که دو هزار سال پیش در اروپا بخصوص جزیره سیسیل مردم با نفتی که از سطح زمین بالا آمده و به صورت چشمه ای کوچک در می آمده آشنائی کامل داشته و از آن استفاده می کرده اند.
از اواسط قرن نوزدهم میلادی که اولین کاوشهای علمی برای دست یابی به نفت آغاز شد تا به امروز این ماده انرژی زا و سیال سرمنشاء دگرگونیهای بسیاری در زندگی بشر گردیده که همگی آنها قابل تعمق و بررسی می باشند.
نفت از یک طرف جهش برق آسای صنعت و تکنولوژی راموجب گردید و از طرف دیگرمحور بسیاری از برخوردها و تصادمات بین المللی و تصمیم گیریهای سیاسی قرار گرفت. سیاستمداران با توجه به نقش ارزنده نفت و نیاز مبرمی که به این ماده حیاتی دارند مهمترین نقشهای اقتصاری خود را بر پایه غارت و چپاول منابع کشورهای صاحب نفت قرار داده اند. آنها به خوبی می دانند که هر چه منابع نفتی دنیا را بیشتر در اختیار داشته باشند از یک طرف کشورهای محتاج به نفت را تحت سلطه خود داشته باشند از طرف دیگر صنایع سنگین شان را تغذیه کرده و به سرعت بازارهای جهانی را به خود اختصاص می دهند. بدین ترتیب به منابع نفتی کشورهای غیر صنعتی صاحب نفت توسط نفت خواران جهانی استثماری را جان بخشیده و جایگزین شیوه های قبلی زور گویان تاریخ گشته است.
….. و اما در ایران
در نگرشی به تاریخ تحولات نفتی در ایران می بینیم از زمانیکه در سال 1280 شمسی اولین امتیاز استخراج منابع نفتی توسط مظفرالدین شاه قاجار به یک انگلیسی بنام ویلیام دارسی داده شد نفت طلای سیاه بلای ایران و سرمنشاء تمامی نگون بختی ها گردید. از آن پس بود که نفت و مسائل مربوط به آن ترجیع بند کلیه تغییرات و نابسامانیها گردید.
براساس این قرارداد که مطالعه متونش چیزی جز لعن و نفرین بر جا نمی گذارد ویلیام دارسی انگلیسی متعهد گردید در مقابل بهره برداری از منابع نفتی جنوب ایران سالیانه فقط شانزده درصد به عنوان حق الامتیاز از منابع حاصله به دولت ایران بپردازند.تلاش دارسی پس از هفت سال بالاخره در سال 1287 در مسجد سلیمان به ثمر رسیده و چاهی که در این ناحیه حفر شده بود به نفت برخورد.
به دنبال این موفقیت ناگهان انگلیس روی کار آمده و بر امتیاز دارسی چیره شد و تمام امور را بدست گرفت بالاخره در سال 1330 بدنبال مبارزه ای سخت و طولانی و در اثر مجاهدتهای رهبران مذهبی و سیاسی وقت و حمایت بی دریغ مردم از آنان نفت ایران ملی شد.
کاشف نفت:
مصرف نفت در گذشته به علت عدم دسترسی به این ماده حیاتی اختصاص به یک نوع مصارف جزئی داشت یعنی در نقاطی که نفت به صورت خود جوش یا حفریت ابتدائی بدست می آمد در حد همان منطقه و در مصارفی کم اثر خلاصه می شد. اما با روی کار آمدن حفاری های علمی مصرف نفت بالا گرفت و با بالا رفتن مصرف ارزشهای
آن هم بیشتر شناخته شد.
بهمین خاطر اولین عملیات حفاری را که در سال 1859 صورت گرفت باید بعنوان نقطه عطف در تاریخ صنعت نفت بحساب آورد.
منشاء نفت و تشکیل مخازن نفتی:
می دانیم که سنگهای متشکله پوسته زمین را دو دسته بزرگ تشکیل می دهند.یکی از سنگهای آتش فشانی که به صورت گداخته ازاعماق زمین خارج شده و پس از سرد شدن به صورت فعلی باقی مانده و دیگری سنگهای رسوبی که توسط آب باران و جریان رودخانه ها به داخل دریاها رانده شده و طی سالهای زیاد طبقه طبقه روی هم انباشته و بر اثر فشار طبقات متراکم گشته اند. امروزه اکثر دانشمندان معتقدند که نفت باقیمانده حیوانات و نباتاتی است ذره بینی با اسم “پلانگتون” که اجساد آنها در لابلای رسوبات گفته شده باقیمانده و سپس بر اثر فشار و حرارت و فعل و انغعالات شیمیائی بصورت نفت تغییر یافته و میان خلل و فرج برخی از لایه های زمین محبوس مانده اند.
نفت خام از ترکیبات بیشمار هیدروژن و کربن بوجود آمده که معمولا” هیدروکربن نامیده می شود. در ترکیبات نفت خام مقادیر بسیار کمی از عناصر دیگر نیز وجود دارند که ناخالصی آنرا تشکیل می دهند.این هیدروکربورها بنابر نسبت ترکیب کربن و هیدروژن دارای خواص متفاوت بوده و از لحاظ رنگ و شکل,سبکی یا سنگینی با یکدیگر متفاوت هستند. بعضی خیلی سبک بوده به صورت گاز می باشند و برخی مایع و پاره ای کاملا” جامد هستند مانند آسفالت و قیر. بنابراین هیدروکربورها بر حسب شرایط اولیه در هر نقطه از زمین به صورتهای مختلفی یافت می شود.      نفت خام که معمولا” مقداری آب شور و گاز بهمراه دارد در حفره های بسیار ریز قسمتهای مناسبی از قشر زمین که
اصطلاحا” آنها را تله های نفت گیر (Oil Traps) مینامند در طول سالیان دراز انبار شده
اند.
چگونگی تشکیل و منشاء بسیاری از مواد معدنی منجمله نفت بوسیله آزمایشهای شیمیایی و ذره بینی معلوم می گردد. مثلا” با آزمایش ذره بینی زغال سنگ و تحقیق در چگونگی تشکیل لایه های مجاور معدنی آن معلوم می شود که منشاء زغال سنگ درختهایی است که در سواحل دریاهای قدیم می روئیدند و سپس در زیر لایه های متعدد زمین مدفون گشته و پس از گذشت زمان بصورت رگه های زغال سنگ درآمده اند. اما طرز تشکیل نفت را نمی توان با آزمایشهای ذره بینی و یا آزمایش سنگی که در آن جمع شده معلوم ساخت زیرا نفت مایعی روان که از نقطه ای به نقطه دیگر جریان یافته و در نتیجه ممکن است در جایی غیر از محلی که بوجود آمده است جمع گردد.
نفت بصورت دریاچه یا رود در انبار زیرزمینی قرار نگرفته بلکه در بین قسمتی از منافذ ریز و خلل و فرج لایه های مخصوص زمین یافت می شود و بقیه فضای این خلل و فرج را آب گرفته است. لایه هایی که نفت در آن جا گرفته بیشتر سنگ های آهکی و منفذدار و متخلخل است.
در این لایه های منفذدار آب و نفت و گاز با هم جای گرفته اند, منتها به ترتیب وزن مخصوص آنها, آب که از همه سنگین تر است در زیر نفت و گاز در بالای آن.
هجرت نفت:
بطور کلی می توان نفت و گاز به صورت قطرات یا حبابهای بسیار کوچکی تشکیل یافته و قسمتی از خلل و فرج لایه ای که در آنجا بوجود آمده اشغال می کند. قسمت دیگر این خلل و فرج را معمولا” آب نمک دریا که در آنجاگیر افتاده است می گیرد. لایه های رسوبی را که قطرات نفت در آنجا بوجود می آید اصطلاحا” مادر سنگ یا لایه نفت زا می گویند. قطرات نفت به ندرت در همان محل و لایه ای که تشکیل یافته می مانند,بلکه براثر عواملی از آنجا حرکت کرده و در لایه دیگری بنام مخزن جمع می شوند این حرکت و تغییر محل را در اصطلاحا” هجرت نفت می گویند.
هجرت نفت شامل دو مرحله جداگانه است:
یک حرکت نفت آب و گاز از لایه اصلی یا مادر سنگ مخزن که آن را هجرت نخستین گویند و دیگر حرکت آن درون سنگ مخزن که در نتیجه جدا شدن گاز و نفت و آب و قرار گرفتن آنها بصورت وزن مخصوص صورت می گیرد, این را هجرت دوم می نامند. طی این مرحله است که در سنگهای مخصوصی بنام نفت گیر به دام می افتد و از همین جاست که نفت استخراج می شود. البته حرکت یا هجرت نفت به کندی صورت می پذیرد و سرعت آن معادل سی تا شصت سانتی متر در سال است و اینجا معلوم می گردد که میلیونها سال گذشته تا منابع امروزی نفت در اعماق زمین تشکیل یابد.
ترکیبات نفت خام:
قسمت اعظم نفت خام از هیدروکربنهایی تشکیل شده است که عموما” از مقادیر کمی اکسیژن،گوگرد،ازت،وانادیوم و غیره در آن یافت می شود. عملیات فیزیکی در پالایش نفت مانند تقطیر تابع خواص هیدروکربنهای موجود آن و عملیات شیمیایی مانند تصفیه و گوگرد،ازت و غیره می باشد.
انواع گوناگون هیدروکربنهای نفت خام را در سری های مختلف می توان طبقه بندی نمود که از آن جمله مهمترین آنها پارافین ها،نفتین ها،آروماتیک هاو الفین ها می باشند.
پارافین ها:
اتمهای کربن با اتصال به اتمهای هیدروژن در طول یک خط ساختمان زنجیری پارافینهای نرمال را تشکیل می دهند ساده ترین پارافین که هیدروکربنی بسیار سبک است متان(CH4) نام دارد. پارافین بعدی در این سری اتان (C2H6) می باشد. متان و اتان از آنجائیکه در شرایط معمولی مایع نمی شوند به گاز خشک معروفند. مولکولهای بعدی این سری پروپان(C3H8) و بوتان(C4H10) می باشد اگرچه در شرایط متعارفی بصورت گاز هستند ولی به راحتی مایع شده و در مخلوط های مناسب به عنوان گاز مایع مصرف می شوند. مولکول بعدی که اولین پارافین مایع در شرایط متعارفی است پنتان(C5H12) نام دارد. پارافینهای نرمال می توانند از متان شروع شده و به پلیمرهایی شامل هزاران کربن در طول یک زنجیر ساده خطی ختم می شوند.
ایزوپارافین ها(ISO-ParaffinS):
ایزومرهای پارافین های نرمال هستند که در آن هر اتم کربن می توانند به یک و یا چهار اتم کربن دیگر بپیوندد.در پارافین ها با افزایش اتمهای کربن نقطه جوش بالا می رود ولی عموما” در تعداد مساوی کربن ایزوپارافین نسبت به پارافینها دارای نقطه جوش و ذوب پائین تر و عدداکتان بالاتر هستند فرمول کلی پارافینها CnH2n+2 می باشند که در آن n برابر تعداد کربن است.
نفتین ها:
نفتین ها شکل دیگری از هیدروکربنهای پارافین هستند که تقریبا” در همه انواع نفت خام وجود دارند. در این سری کربنها با پیوند با هم تشکیل یک حلقه بسته می دهند به این دلیل گاهی هم آنها را سیکلوپارافین (Cyclo-Paraffin) می نامند. ساده ترین نوع اشباع شده این سری سیکلوپروپان می باشد که در آن سه اتم کربن و شش اتم هیدروژن تشکیل مثلث را داده اند.
الفین:
الفین ها به پارافین های اشباع نشده اطلاق می گردد. در این ترکیبات دو اتم کربن به
جای اشتراک در یک جفت الکترون ،در دو جفت الکترون اشتراک دارند و اتصال مضاعف می باشند. ساده ترین الفین ،اتیلن C2H4 است که در آن دو اتم کربن در دو جفت الکترون شریک بوده و بقیه ظرفیت را با اتمهای هیدروژن پر می کنند. اتمهای متعدد کربن در ترکیبات الفین می توانند بصورت خطی مانند پارافین ها قرار گیرند گاهی ممکن است بیش از یک اتصال مضاعف در یک مولکول وجود داشته باشد مانند بوتادی انC4H6 که در آن صورت آنها را دی الفین می نامند………………