فهرست مطالب
چكيده
فصل اول: كليات
مقدمه
اهميت تحقيق
فرضيات تحقيق
اهداف تحقيق
روش شناسي تحقيق
سابقه تحقيق
فصل بندي و رئوس مطالعات تحقيق
فصل دوم: مباني نظري اصل مزيت نسبي
راهبرد هاي توسعه اقتصادي و جايگاه تجارت بين الملل
راهبردهاي درونگراي توسعه اقتصادي
راهبردهاي برونگراي توسعه اقتصادي
تأثير تجارت بين الملل بر رشد اقتصادي
تفسير سنتي نقش تجارت بين الملل
تفسير نوين نقش تجارت بين الملل
مباني تئوريك تجارت بين الملل و مزيت نسبي
ديدگاه مزيت مطلق آدام اسميت
ديدگاه مزيت نسبي ديويد ريكاردو
مزيت نسبي و هزينه فرصت هاي از دست رفته
ديدگاه مزيت نسبي هكشر – اوهلين (نظريه جديد تجارت بين الملل)
مزيت نسبي و سودآوري تجارت بين الملل
شكاف فن آوري و پويايي در مزيت نسبي
مزيت نسبي بالفعل و بالقوه
مزيت نسبي بالفعل اسمي
مزيت نسبي بالفعل حقيقي
مزيت نسبي بالقوه اسمي
مزيت نسبي بالقوه حقيقي
فصل سوم: روش شناسي تعيين مزيت نسبي
شاخص هاي مزيت نسبي آشكارشده (RCA)
شاخص هاي مبتني بر آمار توليد و صادرات
معيار سهم صادرات
معيار سهم خالص صادرات
شاخص يونيدو
شاخص هاي مبتني بر آمار صادرات
شاخص بالاسا (BAL)
شاخص دانگز – ريدل (DR)
شاخص هاي خالص يونيدو
شاخص هاي مبتني بر آمار صادرات و ابزار آماري
نگرش درآمدي
نگرش رتبه اي
نگرش ثبات
نگرش درآمدي – ثبات
محدوديت هاي شاخص هاي RCA
شاخص هاي مبتني بر روش هاي اقتصادسنجي
تخمين توابع عرضه و تقاضاي محصول
روش ديك
شاخص مبتني بر روش برنامه ريزي
شاخص هاي طرف عرضه
معيار هزينه منابع داخلي (DRC)
پيشينه كاربرد و فرمول محاسباتي DRC
تعريف قيمت هاي سايه اي و نقش آن در محاسبه DRC
تبديل عوامل توليد خارجي به داخلي و وضعيت DRC
معيار نرخ حمايت مؤثر (EPR)
معيار تجزيه و تحليل منافع اقتصادي (SBA) يا سودآوري خالص اجتماعي (NSP)
معيار الگوي داده – ستانده، برنامه ريزي و هزينه منابع داخلي
شاخص‌هاي طرف تقاضا
اهميت شناخت بازارهاي هدف صادراتي در ايجاد مزيت نسبي رقابتي
نقش مشخصه هاي تقاضا در بازارهاي هدف بر ايجاد مزيت نسبي رقابتي
نقش تجزية بازارهاي هدف در ايجاد مزيت نسبي رقابتي
اهميت روابط سياسي در ايجاد مزيت نسبي رقابتي
كاربرد شاخص هاي طرف تقاضا در تعيين مزيت نسبي رقابتي
بررسي مباني نظري نمونه گيري و انجام فعاليت ميداني تحقيق
علل نمونه گيري
روش هاي مختلف نمونه گيري در تحقيقات ميداني
انواع نمونه گيري احتمالي (تصادفي)
نمونه گيري تصادفي ساده
نمونه گيري تصادفي سيستماتيك
نمونه گيري تصادفي خوشه اي
نمونه گيري تصادفي طبقه بندي شده
روش تعيين حجم نمونه
روش تجزيه و تحليل اطلاعات حاصله از فعاليت ميداني تحقيق
روش هاي تحليل آماري
آمار توصيفي
آمار استنباطي
تحليل آزمون ناپارامتريك چي دو
تحليل عامل (Factor Analysis)
فصل چهارم : تجزيه و تحليل نتايج حاصله از اندازه گيري مزيت نسبي
بررسي مزيت نسبي در صادرات فرش دستباف ايران
بررسي روند صادرات فرش دستباف ايران
محاسبه مزيت نسبي در صادرات فرش دستباف ايران
بررسي روند تغييرات شاخص RCA در صادرات فرش دستباف كشور
بررسي نقش عوامل مؤثر بر مزيت نسبي در صادرات فرش دستباف كشور
بررسي مزيت نسبي رقابتي كشور در صنعت فرش دستباف
محاسبه مزيت نسبي رقابتي كشور با استفاده از تخمين مدل تقاضاي صادراتي فرش دستباف
بررسي مزيت نسبي كشور در توليد فرش دستباف
نحوه كاربرد معيار DRC در محاسبه مزيت نسبي كشور در توليد فرش دستباف
نحوه برآورد قيمت هاي سايه اي به منظور محاسبه مزيت نسبي حقيقي كشور در توليد فرش دستباف
برآورد قيمت سايه اي عوامل داخلي توليد فرش دستباف
برآورد قيمت سايه اي نهاده هاي قابل تجارت درتوليد فرش دستباف
برآورد قيمت سايه اي نرخ ارز
محاسبه مزيت نسبي در توليد فرش دستباف
بررسي مزيت نسبي در توليد فرش دستباف در استان آذربايجان شرقي
پيشينه قالي بافي در آذربايجان
ويژگيهاي ظاهري قالي هاي آذربايجان
ويژگيهاي فني بافت در قالي هاي آذربايجان
آناليز قيمت تمام شدة توليد فرش دستباف در استان آذربايجان شرقي
محاسبه مزيت نسبي توليد فرش دستباف در استان آذربايجان شرقي
تجزيه و تحليل آماري نقش عوامل مؤثر بر مزيت نسبي در توليد فرش دستباف در استان آذربايجان شرقي
بررسي مزيت نسبي در توليد فرش دستباف در استان قم
پيشينة قالي بافي در قم
ويژگيهاي فني بافت در قالي هاي قم
ويژگيهاي ظاهري قالي هاي قم
آناليز قيمت تمام شدة توليد فرش دستباف در استان قم
محاسبه مزيت نسبي توليد فرش دستباف در استان قم
تجزيه و تحليل آماري نقش عوامل مؤثر بر مزيت نسبي در توليد فرش دستباف در استان قم
بررسي مزيت نسبي توليد فرش دستباف در استان اصفهان
پيشينة قالي بافي در اصفهان
ويژگيهاي ظاهري قالي هاي معاصر اصفهان
ويژگيهاي فني بافت در قالي هاي اصفهان
آناليز قيمت تمام شدة توليد فرش دستباف در استان اصفهان
محاسبه مزيت نسبي توليد فرش دستباف در استان اصفهان
تجزيه و تحليل آماري نقش عوامل مؤثر بر مزيت نسبي در توليد فرش دستباف در استان اصفهان
بررسي مزيت نسبي توليد فرش دستباف در استان خراسان
پيشينة قالي بافي در خراسان
ويژگيهاي ظاهري و فني بافت قالي در مهمترين مراكز قالي بافي در استان خراسان
آناليز قيمت تمام شدة توليد فرش دستباف در استان خراسان
محاسبه مزيت نسبي توليد فرش دستباف در استان خراسان
تجزيه و تحليل آماري نقش عوامل مؤثر بر مزيت نسبي در توليد فرش دستباف در استان خراسان
بررسي مزيت نسبي توليد فرش دستباف در استان همدان
پيشينة قالي بافي در همدان
ويژگيهاي ظاهري قالي هاي همدان
ويژگيهاي فني بافت در قالي هاي همدان
آناليز قيمت تمام شدة توليد فرش دستباف در استان همدان
محاسبه مزيت نسبي توليد فرش دستباف در استان همدان
تجزيه و تحليل آماري نقش عوامل مؤثر بر مزيت نسبي در توليد فرش دستباف در استان همدان
تجزيه و تحليل نقش عوامل مؤثر بر مزيت نسبي در توليد فرش دستباف كشور
تجزيه و تحليل نرخ ارز غايي
تجزيه و تحليل قيمت غايي فروش هر متر مربع فرش دستباف
تجزيه و تحليل ارزش غايي مواد اوليه داخلي هر متر مربع فرش دستباف
تجزيه و تحليل ارزش غايي نهاده هاي قابل تجارت هر متر مربع فرش دستباف
تجزيه و تحليل كشش ارزي DRC
تجزيه و تحليل كشش قيمتي DRC
تجزيه و تحليل كشش DRC نسبت به ارزش مواد اوليه داخلي
تجزيه و تحليل كشش DRC نسبت به ارزش نهاده هاي قابل تجارت
ارزيابي عوامل مؤثر بر مزيت نسبي كشور در توليد فرش دستباف براساس مطالعات ميداني تحقيق
فصل پنجم: نتيجه گيري و پيشنهادات
خلاصه نتايج تحقيق
ارائه سياست هاي كاربردي
فهرست منابع
پيوست
چكيده :
نقش و اهميت موضوع مزيت نسبي در طراحي سياست هاي تجاري كشورها و گزينش روندهاي مناسب توليد و صادرات كالا ، امري انكارناپذير است ؛ بطوريكه در حال حاضر بخش عمده اي از مباحثات و مذاكرات بين المللي در زمينة تجارت ، به ارائه راهكارهايي جهت رفع نواقص بازارها و هدايت بازارها به سمت وسوي بهره‌مندي از مزيت نسبي اختصاص يافته است . در اين ميان عوامل مختلفي در هر يك از مراحل توليد ، صادرات و تقاضاي كالا ، مزيت نسبي يك كشور را متأثر مي‌سازند و اين امر موجب ايجاد تغيير در جايگاه كشورها به لحاظ برخورداري از مزيت نسبي در عرصة بين المللي شده است . اين امر ما را بر آن مي دارد كه نسبت به بررسي مزيت نسبي كالاهاي توليدي – صادراتي در كشور اقدام نمائيم .
هنر-صنعت فرش دستباف از جمله صنايعي است كه طي سالهاي اخير شاهد نوسانات شديد در روند توليد و صادرات آن بوده ايم . بر همين اساس تحقيق حاضر سعي دارد ضمن معرفي شاخص هاي مختلف تعيين مزيت نسبي ، به اندازه گيري مزيت نسبي كشور در زمينه توليد و صدور فرش دستباف و ارزيابي نقش عوامل مؤثر بر آن بپردازيم . به اين منظور ، شاخص مزيت نسبي آشكار شده (RCA) جهت محاسبة مزيت نسبي كشور در صادرات فرش دستباف ، شاخص هزينه منابع داخلي (DRC) جهت محاسبة مزيت نسبي كشور در توليد فرش دستباف و كشش قيمتي تابع تقاضاي جهاني فرش دستباف ايران به منظور محاسبة مزيت نسبي رقابتي كشور مطمح نظر قرار گرفته اند .
نتايج حاصل از محاسبه شاخص RCA حاكي از آن است كه ايران طي سالهاي مورد بررسي داراي مزيت نسبي در زمينة صادرات فرش دستباف بوده است (RCA>1) . البته تخمين تابع روند تغييرات شاخص RCA نشان دهندة نوسانات شديد وضعيت مزيت نسبي كشور در زمينة صادرات اين كالا مي باشد . تخمين كشش قيمتي تابع تقاضاي جهاني فرش دستباف ايران ، نمايانگر چسبندگي شديد مقدار تقاضاي فرش ايران با قيمت فروش آن در سطح بين المللي است (E>1) . محاسبات انجام شده در خصوص شاخص DRC نيز حكايت از آن دارد كه كشور در زمينة توليد فرشهاي اعلاباف 60 رج تمام ابريشم در استانهاي آذربايجان شرقي و قم و فرشهاي معمولي باف 50-45 رج در استانهاي اصفهان و خراسان داراي مزيت نسبي و در توليد فرشهاي درشت باف 30 رج در استان همدان از عدم مزيت نسبي برخوردار است .
به منظور تحليل نتايج بدست آمده ، ضمن محاسبة نرخ ارز غايي ، قيمت غايي فروش، ارزش غايي مواد اولية داخلي و نهاده هاي قابل تجارت به كار رفته در توليد هر مترمربع فرش دستباف ، اقدام به محاسبه و تحليل كشش ارزي و قيمتي DRC و همچنين كشش DRC نسبت به تغييرات ارزش مواد اولية داخلي و ارزش نهاده هاي قابل تجارت نموده ايم . مهمترين عوامل مؤثر در مزيت نسبي كشور در توليد و صادرات فرش دستباف نيز در قالب سؤالات پرسشنامه هاي تحقيق و در سطح ميدان تحقيق (استانهاي آذربايجان شرقي ، قم ، اصفهان ، خراسان و همدان) مورد پرسش قرار گرفته و نتايج بدست آمده با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و با بكارگيري روشهاي تحليل آماري (توصيفي و استنباطي) نسبت به ارزيابي نقش عوامل مذكور بر مزيت نسبي كشور اقدام شده است .
كلمات كليدي : راهبرد توسعه ، تجارت بين الملل ، مزيت نسبي
