فهرست
از گوشه و كنار جهان 12
درمان به عنوان استراتژي، كاهش، تقاضا 14
آنتاگونيست: داروهاي ضد مخدر 16
منابع انگليسي: 18
منابع فارسي: 18
تعاريف 29
تعاريف اختلالات ناشي از مواد 29
علل و عوامل مؤثر بر اعتياد 33
علل و عوامل مؤثر بر اعتياد 35
عوامل مخاطره‌آميز 36
خانوادة آشفته 40
عوامل محافظت‌كننده در مقابل اعتياد 44
مواد 47
شكل مواد و شيوه‌هاي مصرف 49
روشهاي مصرف: 53
مواد افيوني 56
درمان طبي وابستگي به كوكائين: 92
فن‌سيكليدين Phencyclidine 94
نشانه‌هاي غيرمستقيم اعتياد به مواد 96
ضعف پايبندي به اصول اخلاقي و مذهبي 100
تشويق براي درمان 102
اهداف و روشهاي درمان معتادان 104
هدف اصلي: 1- دست‌يابي به شيوة زندگي بدون مواد 104
هدف اصلي: 2- كمك به افزايش عملكرد در جنبه‌هاي مختلف زندگي 105
هدف اصلي: 3- پيشگيري از تكرار مصرف (عود) 108
مداخلات غير دارويي 109
افزايش ارتباطات بين‌فردي: 110
اصلاح ارتباطات بين‌فردي: 110
بازگشت به مصرف مواد (عود) 113
فرآيند عود 114
پيشگيري از اعتياد 117
آگاه‌كردن جامعه از خطرات و مضرات مصرف مواد 120
آموزش مهارتهاي زندگي 124
مهارت مقابله با مشكلات 126
مقابلة صحيح 126
ارتقاي فرهنگي 128
ترغيب اقدامات داوطلبانة محلي 130
فرازهاي از قانون مبارزه با موادمخدر 132
ضميمه 133
جهت درمان و بازتواني سرپائي معتادان 133
به مشكلات رواني، جسمي، خانوادگي، تربيتي، تحصيلي و شغلي 135
شهرستان 135
تبريز 135
اروميه 135
اردبيل 135
اصفهان 135
ايلام 135
بوشهر 135
تهران 135
شهركرد 135
مشهد 135
اهواز 136
زنجان 136
سمنان 136
زاهدان 136
شيراز 136
قزوين 136
قم 136
سنندج 136
كرمان 136
كرمانشاه 136
ياسوج 136
رشت 136
خرم‌آباد 136
ساري 136
اراك 136
بندرعباس 136
همدان 136
يزد 136
آمار كشفيات
جانشين فرمانده نيروي انتظامي گفت اين نيرو هرماه پانزده تن مواد مخدر را كشف و ضبط مي‌كند. وي افزود كشفيات مواد مخدر در سال گذشته فقط شصت و پنج تن بوده، در حالي كه در شش ماه اول امسال ميزان كشفيات به سي‌وپنج تن رسيده‌است. (سياست روز 6/8/82)
مأموران مبارزه با مواد مخدر رامسر توانستند بزرگترين باند تهيه و توزيع مواد مخدر را در غرب مازندران متلاشي كنند. اين كشف بزرگ در دهة گذشته بي‌سابقه بوده‌است. (كيهان – 6/8/82)
فرمانده قرارگاه مرصاد گفت طي عمليات شعبان – 2 در استان‌هاي كرمان و سيستان و بلوچستان، هفت شرور كشته، 30 قاچاقچي دستگير و 211 كيلوگرم انواع مواد مخدر كشف شد. (اطلاعات – 6/8/82)
پليس آگاهي تهران موفق شد يك شبكة زيرزميني تهيه و توزيع قرص‌هاي روانگردان اكستاري را شناسايي و منهدم كند. (اطلاعات-ايران-جام‌جم – 7/8/82)
مديركل اداره مبارزه با مواد مخدر تهران‌بزرگ گفت در مهرماه جاري 95 قاچاقچي مود مخدر دستگير شدند و در طي اين مدت پانزده باند توزيع و قاچاق مواد مخدر متلاشي و 352 كيلوگرم ترياك، 70 كيلوگرم حشيش و 27 كيلوگرم هروئين كشف شد. وي افزود هر هفته طرح ويژه پاكسازي نقاط فرسوده در تهران بزرگ به اجرا درمي‌آيد. طي اجراي اين طرح تا كنون هر بار هفتصد نفر دستگير و تحويل مقامات قضايي شده‌اند. (آفرينش- 7/8/82)
به گزارش روابط عمومي قرارگاه ابوذر نيروهاي اين قرارگاه موفق شدند 120 كيلوگرم ترياك را كشف و ضبط نمايند. (جمهوري اسلامي – 7/8/80 )
يك باند كه با اغفال دختران فراري از آنها در توزيع مواد مخدر استفاده مي‌كرد متلاشي شد. اين باند همچنين به قاچاق قرص‌هاي توهم‌زا از خارج به داخل كشور مي‌پرداخت. (شرق – مردم‌سالاري- حمايت- 8/8/82 )
از معدة پنج قاچاقچي دو كيلوگرم هروئين كشف شد. فرمانده انتظامي نيشابور با اعلام اين خبر افزود از ابتداي امسال تا كنون بيش از 70 كيلوگرم انواع مواد مخدر از معده 60 قاچاقچي كشف شده‌است. (ابرار- همبستگي- كيهان- جمهوري‌اسلامي- 8/8/82)
به گفتة مسئول اطلاع‌رساني فرماندهي انتظامي گيلان در مهرماه سال جاري در اين استان 381/66 كيلوگرم مواد مخدر كشف و 930 قاچاقچي دستگير شدند. ميزان كشفيات مواد مخدر در سال جاري تا كنون در اين استان 482 كيلوگرم گزارش شده‌است. (ابرار- همبستگي- 8/8/82 )
به‌گزارش مركز اطلاع‌رساني فرماندهي انتظامي يزد، مأموران انتظامي اين ناحيه موفق به كشف 47 كيلوگرم مرفين و 125 كيلوگرم ترياك شده و دره نفر را دستگير كردند. در شش‌ماه نخست امسال در شهرستان مهريز يزد 165 كيلوگرم انواع مواد مخدر كشف شده‌است. (مردم‌سالاري- 8/8/82)
از ابتداي سال جاري تا كنون در شهرستان دزفول 562 نفر در ارتباط با مواد مخدر دستگير و 5 كيلوگرم مواد مخدر از آنها كشف شده‌است. (ايران- 8/8/82)
به‌گزارش مركز اطلاع‌رساني نيروي انتظامي آذربايجان‌غربي مأمورين اين نيرو در مهرآباد توانستند 2 كيلوگرم مرفين را كشف كرده و سه‌نفر را در اين رابطه دستگير نمايند. (آفرينش- 8/8/82)
به گزارش مركز مبارزه با مواد مخدر نيروي انتظامي، طي عمليات‌هاي مختلف در مناطق گوناگون كشور بيش از 5 تن انواع مواد مخدر كشف و ضبط شد و 53 قاچاقچي دستگير شدند. (اطلاعات- 8/8/82)
مأموران انتظامي ناحيه دليجان 24 كيلوگرم ترياك را كه در قوطي‌هاي آناناس جاسازي شده‌بود كشف كردند. (كيهان- 8/8/82)
روابط عمومي عقيدتي سياسي قرارگاه ابوذر اعلام كرد طي يك عمليات گسترده 400 كيلوگرم ترياك توسط مأموران اين قرارگاه كشف شد. (جمهوري اسلامي- 8/8/82)
طي عمليات‌هاي گسترده نيروي انتظامي در شرق كشور بيش از 5 تن مواد مخدر كشف شد و 7 شرور در منطقه كشته شدند. (قدس – 8/8/82)
مأموران مبارزه با مواد مخدر ناحيه انتظامي فارس موفق به كشف 155/47 كيلوگرم ترياك از يك زوج جوان در شيراز شدند. (ايران- ابرار- جمهوري‌اسلامي- 10/8/82)
معاون مبارزه با مواد مخدر فرماندهي انتظامي گيلان اعلام كرد در مهرماه امسال 5/66 كيلوگرم انواع مواد مخدر كشف شد و 930 نفر كه 800 نفر آنها معتاد و بقيه توزيع‌كننده و قاچاقچي هستند دستگير شدند. (فرهنگ آشتي- 10/8/82)
مديركل مبارزه با مواد مخدر تهران گفت در شش‌ماه اول سال جاري 609/25 هزار نفر از مجرمين مواد مخدر دستگير شده و 146 باند مواد مخدر كشف و متلاشي شدند. از حدود 9 هزار خرده‌فروش مواد مخدر، 40 درصد محكوم به زندان و بقيه با پرداخت جريمة نقدي آزاد شده‌اند. (شرق- 10/8/82)
مأموران هنگ مركزي گزيك 64 كيلوگرم ترياك را كشف كردند و شش نفر را در اين رابطه دستگير نمودند. (ابرار- جمهوري‌اسلامي- 10/8/82)
12قاچاقچي در محور بردسكن به سبزوار دستگير شدند و از آنها 145 كيلوگرم ترياك كشف شد. (قدس- 10/8/82)
به گزارش واحد مركزي خبر مأموران پاسگاه انتظامي در دوراهي ميناب به بندرعباس موفق شدند 510 كيلوگرم ترياك و حشيش را كشف كنند. (اعتماد- 11/8/82)
فرمانده انتظامي شهرستان ورامين از كشف 142 كيلوگرم انواع مواد مخدر در اين شهرستان طي شش‌ماه نخست امسال خبر داد. وي افزود در اين رابطه 212 توزيع‌كننده و 2446 معتاد نيز دستگير شدند. (همبستگي- توسعه- جمهوري‌اسلامي- 11/8/82)
فرمانده انتظامي استان اصفهان گفت از ابتداي سال‌جاري تا كنون 2800 كيلوگرم انواع مواد مخدر در اين استان كشف و ضبط شده‌است و در اين رابطه 225 قاچاقچي، 282 حمل‌كننده، 739 توزيع‌كننده، 4440 نگهدارنده و 15333 معتاد دستگير و 99 قاچاق مواد مخدر متلاشي شدند. وي افزود در سال جاري از سگ‌هاي موادياب براي كشف مواد جاسازي‌شده استفاده شده‌است. (جمهوري‌اسلامي- 12/8/82)
به گزارش روابط عمومي ستاد مبارزه با مواد مخدر در شش ماه اول سال‌جاري 89267 كيلوگرم مواد مخدر توسط نيروي انتظامي كشف شد كه نسبت به مدت مشابه سال گذشته 24 درصد رشد داشته‌است. (توسعه- 12/8/82)
روابط عمومي نيروي انتظامي اعلام كرد مأموران انتظامي شهرستان سيرجان موفق به كشف 850/112 كيلوگرم ترياك شدند. در شهرستان ميناب نيز 270 كيلوگرم حشيش و 240 كيلوگرم ترياك كشف شد. (حمايت- 12/8/82)
معاونت اجتماعي و ارشاد نيروي انتظامي استان گلستان گفت در چند روز اخير در بندرگز 5/16 كيلوگرم ترياك از قاچاقچيان كشف شده‌است. (همبستگي- جمهوري‌اسلامي- 12/8/82)
رئيس مركز اطلاع‌رساني فرماندهي انتظامي استان فارس گفت در دو روز اخير مأموران انتظامي موفق به كشف 878/12 كيلوگرم ترياك شدند. (جمهوري اسلامي- 10/8/82)
به گزارش اطلاع رساني معاونت اجتماعي و ارشاد نيروي انتظامي سيستان و بلوچستان در دو هفته گذشته مأموران انتظامي اين استان 110 كيلوگرم انواع مواد مخدر را كشف و 37 نفر را در اين رابطه دستگير كردند. (جمهوري‌اسلامي- 11 و 12/8/82)
مركز مبارزه با مواد مخدر نيروي انتظامي اعلام كرد نيروهاي عملياتي ناجا در شرق كشور 2600 كيلوگرم انواع مواد مخدر را كشف و ضبط كردند. در استان‌هاي سيستان و بلوچستان، اردبيل، يزد، كرمان و هرمزگان نيز 135 كيلوگرم مواد مخدر كشف شد. در رابطة با اين كشفيات 79 نفر دستگير شده‌اند. (سياست‌روز- مردم‌سالاري- آفتاب- فرهنگ‌آشتي- جمهوري‌اسلامي- اطلاعات- 13/8/82)
رئيس عقيدتي سياسي نيروي انتظامي رودان گفت از ابتداي سال جاري تاكنون بيش از 621 كيلوگرم انواع مواد مخدر در اين منطقه كشف شده‌است. (ايران- 13/8/82)
21 كيلوگرم ترياك از يك قاچاقچي زن در كرج كشف شد. (همبستگي- 13/8/82)
از يك اتوبوس در حال تردد در محور نهبندان-بيرجند، 93 كيلوگرم ترياك كشف شد و سه متهم در اين رابطه دستگير شدند. (قدس- 13/8/82)
جانشين فرماندهي انتظامي سيستان و بلوچستان گفت طي دو عمليات 1112 كيلوگرم ترياك، هروئين، حشيش و مرفين كشف شد و 8 قاچاقچي دستگير شدند. وي افزود از ابتداي سال جاري تا كنون 18618 كيلوگرم انواع مواد مخدر از قاچاقچيان كشف شده و 2589 قاچاقچي دستگير شده‌اند. وي ميزان كشفيات مواد مخدر در سيستان و بلوچستان را در هفت ماه اول امسال 8673 كيلوگرم اعلام كرد. (كيهان- 13/8/82)
نيروهاي قرارگاه مرصاد موفق شدند در مهرماه جاري بيش از 4200 كيلوگرم انواع مواد مخدر را كشف و 45 نفر از اشرار منطقه را دستگير نمايد. (جمهوري‌اسلامي- 14/8/82)
فرمانده انتظامي شهرستان ميناب گفت روز گذشته 310 كيلوگرم مواد مخدر توسط مأمورين در اين شهرستان كشف شد. (ابرار- همبستگي- 15/8/82)
يك گشت آگاهي تهران موفق شد از يك خودرو حدود 17 كيلوگرم ترياك كشف كرده و سرنشينان آن را دستگير نمايد. (اعتماد- شرق- همبستگي- قدس- 15/8/82)
سه‌قاچاقچي مواد مخدر در كرج دستگير شده و از آنها 20/60 كيلوگرم ترياك كشف شد. (آفرينش- 14/8/82)
معاون مبارزه با مواد مخدر فرماندهي انتظامي گيلان گفت با دستگيري چهار قاچاقچي و توزيع‌كننده مواد مخدر در رشت و لاهيجان، به 8 كيلو ترياك، هروئين و حشيش از آنان كشف شد. (نسيم‌صبا- 14/8/82)
آمار معتادان
به گفتة معاون امور پيشگيري بهزيستي آمارهاي موجود در رابطه با معتادان در كشور تخميني است و آمارهاي مختلفي از 2 تا 6 ميليون نفر ارائه شده كه در تناقص با هم هستند. عدم شناسايي معتادين و پنها‌ن‌كردن اعتياد توسط معتادين از جمله دلايل عدم امكان تهيه آمار دقيق از معتادين كشورند. وي افزود آمار معتادان تزريقي در كشور از 6 درصد به 9 درصد افزايش يافته و در عوض معتادين به روش تدخين كاسته شده‌است. مدير كل اجتماعي وزارت كشور هم گفت از آنجا كه فحشا و اعتياد در ايران جرم محسوب مي‌شوند به‌دست‌آوردن آمار دقيقي از معتادين و زنان ويژه در كشور امكان‌پذير نيست. (فرهنگ‌آشتي- همبستگي- ابرار- 10/8/82)
براساس نتايج يك پژوهش، اعتياد در سنين پايين در ايران رو به افزايش است. مهمترين عامل اعتياد در ايران از ديدگاه اين پژوهش، اعتقادات و فرهنگ عمومي مردم است كه توسط معضلاتي مانند بيكاري و فقدان امنيت شغلي تشديد مي‌شود. همچنين آسيب‌پذيري خانواده‌ها نيز زمينة گرايش به اعتياد را ايجاد مي‌كند. (همبستگي- جمهوري اسلامي-10/8/82)
از گوشه و كنار جهان
پليس فرانسه از يك كاميون يكصد كيلوگرم كوكائين كشف كرد. (حمايت- 8/8/82)
پليس اسپانيا اعلام كرد در دوروز اخير موفق به كشف چهار تن حشيش و كوكائين شده‌است. (جمهوري‌اسلامي- 8/8/82)
مأموران مبارزه با مواد مخدر افغانستان موفق شدند در هرات و كابل بيش از 400 كيلوگرم انواع مواد مخدر را كشف كنند و چهار قاچاقچي را دستگير نمايند. (جمهوري اسلامي- 10/8/82)
مأمورين گمرك اردن 7 كيلوگرم هروئين را در مرز سوريه كشف كردند. (جمهوري اسلامي- 10/8/82)
كميسيون كنترل مواد مخدر چين اعلام كرد اين كشور در 5 سال گذشته با 450 هزار مورد مرتبط با جرائم مواد مخدر مقابله كرده‌است. در اين مدت بيش از 41 تن هروئين، 46 تن ماده مخدر يخ، 9 تن ترياك و 340/1 تن ماده شيميايي توليد اين گونه مواد مخدر كشف شده‌است. چين در 5 سال گذشته 270/1 ميليون معتاد را تحت برنامه بازپروري قرارداده‌است. (جمهوري اسلامي- 10/8/82)
وزير دارايي افغانستان هشدار داده‌است كه اگر جهان به وعده‌هاي خودر كه بعد از سقوط طالبان درباره افغانستان داده‌است عمل نكند، كشورش به يك كشور مافيا و مواد مخدر تبديل خواهد شد. هم‌اكنون گروههاي مسلح در برخي ايالات افغانستان به جان هم افتاده‌اند. (توسعه- 11/8/82)
با وجود گذشت 2 سال از سقوط طالبان در افغانستا، آمار كشت و برداشت مواد مخدر در اين كشور رو به افزايش گذاشته است. دولتمردان افغان تروريسم و مواد مخدر را مرتبط با يكديگر مي‌دانند. به گزارش سازمان ملل تا پايان سال زراعي جاري در افغانستان 3600 تن ترياك توليد شده كه از سالهاي گذشته بيشتر است. بنابراين گزارش در برخي مناطق جنوبي افغانستان كشت خشخاش تا 22درصد كاهش يافته اما در مناطق شمالي مانند بدخشان تا 55درصدافزايش مشاهده مي‌شود. تداوم جنگ، فقر، بحران بيكاري و درآمد وسوسه‌انگيز مواد مخد از عوامل افزايش توليد قاچاق اين مواد در افغانستان عنوان مي‌شوند. نيز جنگ عراق توجه جامعه بين‌الملل را به خود معطوف كرده و افغانستان و معضل توليد مواد مخدر در اين كشور فراموش شده‌اند. (قدس- 13/8/82)
مأموران مبارزه با مواد مخدر وزارت كشور تاجيكستان طي ده روز گذشته 115 كيلوگرم مواد مخدر را در مناطق مختلف اين كشور كشف كردند. مسئول واحد مبارزه با مواد مخدر تاجيكستان افزود بيش از 5 تن از مواد مخدر كشف شده در تاجيكستان هروئين بوده است. (سياست روز- 13/8/82)
يك خلبان قلابي به همراه 14 كيلوگرم كوكائين در گمرك فرودگاه پاريس دستگير شد. (ياس نو – 13/8/82)
كميسيون اجرايي قانون در خصوص اعتياد و قاچاق مواد مخدر در جمهوري آذربايجان اعلام كرد 36 نفر در رابطه با جرايم مواد مخدر در اين كشور دستگير شده‌اند كه 19 نفر آنها ايراني بوده‌اند. از اين افراد بيش از 34 كيلوگرم انواع مواد مخدر كشف شده‌است. (توسعه- 13/8/82)
مقامات مبارزه با مواد مخدر اسپانيا گفتند حدود 14 تن حشيش در شبانه‌روز گذشته در سطح كشور كشف و ضبط شده‌است. (ابرار- مردم سالاري- 15/8/82)
دختر بچه 5 سالة هلندي قصد داشت شيريني‌هاي آلوده به مواد مخدر را بين همكلاسي‌هايش پخش كند اما آموزگار اين دبستان به شيريني‌ها مشكوك شد و از پخش آنها جلوگيري كرد. پليس سه برادر و مادر اين دختر بچه را دستگير نمود. (آفرينش- 14/8/82)
درمان به عنوان استراتژي، كاهش، تقاضا
سعيد صفاتيان
درمان به مجموعه فعاليتهايي كه با هدف كمك به افرادي انجام مي‌شود كه به نحوي با مشكلات مربوط به مواد مخدر دست به‌گريبانند. درمان و بازپروري به عنوان رويكردي جامع جهت شناسايي، كمك، مراقبت بهداشتي و بازگت مجدد افرادي مطرح است كه مشكلات مربوط به مصرف مود اعتيادآور دارند.
به‌طوركلي، درمان به عنوان جزء اصلي يك استراتژي جامع كاهش تقاضا تلقي مي‌شود و پيشرفت قابل‌ملاحظه‌اي در دو دهه گذشته داشته است. در سالهاي اخير تخصص و مهارتهاي لازم در چند زمينه درماني پيشرفت داشته‌است ودر كشورهاي توسعه‌يافته برنامه‌هاي مخصوص بيشتري جهت كمك به معتادان وجود دارد. شايان ذكر است كه تفاوت ميان روشهاي يك نوع خاص درماني، حتي در يك كشور بسيار چشمگير است و مقايسه روشهاي ارايه خدمات درماني تفاوتهاي بيشتري را آشكار مي‌سازد و مطمئناً نمي‌توان فرض كرد كه روشهاي ارايه يك نوع درمان خاص عيناً يكسان باشد. اگر در استراتژي كاهش تقاضا مواد مخدر، درمان به عنوان يك عامل تك‌بعدي محسوب شود، محدوديتهايي را هم بدنبال خواهد داشت. بسياري از معتادان در شرا يعني به درمان تمايل پيدا مي‌كنند كه سالها از اعتيادشان مي‌گذرد و همين موضوع، شانس موفقيت آنها را كاهش مي‌دهد. همچنين بسياري از معتادان به اعتياد باز مي‌گردند و به همين دليل مجبورند براي درمان قطعي خود چندبار براي ترك اقدام كنند.
طي سال 1997 در اروپا، 000/121 نفر تحت درمان اعتياد به هرويي قرار گرفتند كه معادل 46 درصد از كل معتادان مواد مخدر در اين كشورها مي‌باشد. تحليلي مختصر از بررسي نتايج درمان سوء مصرف مواد مخدر در انگلستان نتايج ذيل را نشان مي‌دهد.
درمان به روش بستري درمان به روش استفاده از متادون
1- مصرف منظم هرويين 43درصدكاهش 49درصدكاهش
2- سهيم‌شدن در سرنگ 51درصدكاهش 47درصدكاهش
3- قاچاق مواد مخدر(در بيماران) 64درصدكاهش 61درصدكاهش
4- ترك كامل هرويين 110درصدكاهش 79درصدكاهش
آنتاگونيست: داروهاي ضد مخدر
ب) درمان نگه‌دارند:
به دوگروه مجز تقسيم مي‌شوند. الف) درمان با داروهاي شبه مخدر شامل متادون و بوپرنورفين.
2- درمان با داروهاي ضد مخدر شامل نالتركسون
1- درمان نگهدارنده با داروهاي شبه مخدر:
مباني نظري، ميزان موفقيت، گروههاي مخاطب، شيوه اجرا در دو گروه فوق به ميزان زيادي با يكديگر تفاوت دارند. پرهيز كامل و درازمدت از سوء مصرف مواد افيوني براي گروه معتادان بسيار دشوار است و نسبت قابل توجهي از افرادي كه دوره سم‌زدايي را پشت‌سر گذارده‌اند، بعد از 6 ماه مجدداً عود مي‌كنند. داروهاي شبه مخدر به‌گونه‌اي ساخته شده‌اند كه داراي نيمه عمر طولاني هستند. به‌همين دليل مي‌توان آنها را به فواصل طولاني‌تر مصرف كرد كه بر بهبودي فعاليت معتادان اثر مثبت خواهد داشت.
2- درمان نگهدارنده با داروهاي ضدمخدر:
موفقيت استفاده از نالتركسون براي درمان نگهدارنده به ميزان زيادي به عنوان شخصيتي و اجتماعي بيمار وابسته است و مشاهده شده كه در مصرف‌كنندگان بي‌كار و خياباني هرويين پايبندي به مصرف نالتركسون بسيار اندك، اما در گروه بيماران معتاد با سطح تحصيلات و رفاه اجتماعي بالا موفقيت به طور واضحي افزايش مي‌يابد.
اصول درمانهاي غير دارويي بايد از ويژگيهاي زير برخوردارباشند:
1- جامع باشند.
2- داراي ساختار باشند.
3- بلندمدت باشند.
4- از مجموعه‌اي از متخصصين بهره گيرند.
5- انعطاف‌پذير باشند، يعني ويژگيهاي و نيازهاي هر مراجع را مد نظر داشته و بر اساس آنها برنامه درماني تدوين شود.
6- خانواده‌گرا باشند، به اين معني كه فقط روي مراجع تمركز نداشته، بلكه نيازها و مسائل خانواده را در فرايند درمان در نظر داشته‌باشند.
7- امكانات و منابع لازم براي تشخيص و درمان معتادان با تشخيص دوگانه (dual diaynasis) را داشته‌باشند.
بررسي متون موجود در زمينه درمان اعتياد نشان مي‌دهد، تركيب درمانهاي دارويي و درمانهاي غير دارويي نتايج بهتري در درمان اعتياد به مواد مخدر داشته است.
به‌عنوان يك قاعده كلي بيماراني كه مدت وابستگي آنها بيشتر از يكسال نباشد (يا قبلاً سعي در ترك مواد نداشته‌اند) نامزد مناسبي براي درمان نگهدارنده طولاني با تركيبات مخدر نيستند.
پيگيري درمان:
با توجه به ايكه اعتياد به مواد مخدر يك بيماري مزمن و عود‌كننده است و عوامل و شرايط زيستي، رواني، اجتماعي منجر به گرايش مجدد به مصرف مواد مخدر پس از تكميل دوره درماني مي‌شود، مطالعات مختلف نشان داده‌اند كه ميزان عود در بين معتادان به مواد مخدر بالاست و به نظر مي‌رسد، پيگيري در طول يكسال پس از تكميل دوره درمان، مي‌تواند به موفقيت بيشتر مراجعان در پرهيز از مصرف مواد مخدر منجر شود.
منابع انگليسي:
1) Tasman, A. etal. (1997). Psychiatry saunders.
2) Greenstein RA., (1996) Substance Abusc:
Acomprenensive Text book 3 rd ed.
3) UNDCP. World report 2000.
منابع فارسي:
1- راهنماي كاربردي درمان سوء مصرف‌كنندگان مواد مخدر، وزارت بهداشت، درمان آموزش پزشكي با همكاري دبيرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر سال 1381.
3- اعتياد: پيشگيري و درمان، دكتر اميرهوشنگ مهريار و دكتر مجتبي جرايدي، سال 1377.
راهنماي پيشگيري و درمان اعتياد
مؤلفين: دكتر آفرين رحيمي موقر، دكتر عمران محمدرزاقي، دكتر مرتضي نوري‌خواجوي، دكتر مهدي حسيني، دكتر گلناز فيض‌زاده
سازمان بهزيستي كشور
معاونت امور فرهنگي و پيشگيري
تهران 1376
RC راهنماي پيشگيري و درمان اعتياد / آفرين رحيمي موقر… ] و ديگران[ . –
566 تهران: معاونت امور فرهنگي و پيشگيري سازمان بهزيستي كشور، 1376.
3ر2ر/ مصور، جدول، نمودار(رنگي).
1376 ضميمه
1. اعتياد- درمان. 2. اعتياد- پيشگيري. الف. رحيمي موقر، 1344…
