موسیقی در عهد قاجار
فهرست مطالب
1- مقدمه
2- سرگذشت موسيقي ايران در اوايل دوره قاجاريه
الف : تاريخ ضبط صفحات در موسيقي
ب: تاريخچه تبديل و تنظيم موسيقي ايران از نظام ادواري به دستگاهي
3- موسيقي در عصر فتحعلي شاه قاجار
الف: موسيقي درباري
4- موسيقي در دوره محمد شاه قاجار
5- موسيقي عصر ناصر الدين شاه
6- موسيقي مذهبي دوره قاجار
الف: تعزيه
ب: روضه خواني
ج: نوحه خواني
د: اذان و مناجات
7- نقاره خانه در عصر قاجار
الف: تشكيلات نقاره خانه ها
8- تاسيس مدرسه موزيك نظام
الف: شاگردان شعبه موزيك دارالفنون
9- تصنيف در دوره قاجار
الف: عارف قزويني
ب: محمد علي امير جاهد
10- تصنيف سازان دوره قاجار
الف: علي اكبر شيدا
11- موسيقي نوين ايران
12- مكتب موسيقي ملي ايران
13- مكتب موسيقي كلاسيك ايران
14- خلاصه موسيقي ملي ايران در عصر قاجاريهمقدمه
بشر با درك زيبايي از طبيعت الهام گرفت و با تقليد اشكال و آهنگهاي طبيعي و انعكاس اين آثار، هنر را كه يكي از عوامل مهم ابزار احساسات و بيان زيبائي است به وجود آورد و آن را به صورتهاي گوناگون منعكس شود. غم و شادي و عواطف و احساسات انساني مفاهيم واحدي است، اختلاف در طرز بيان و توصيف آن است.
افلاطون در تعريف موسيقي گويد: «موسيقي يك ناموسي اخلاقي است كه روح به جهانيان و بال به تفكر، و جهش به تصور، و ربايش به غم و شادي، و حيات به همه چيز مي بخشيد. جوهر نظمي است كه فرد بر قرار مي كند و تعالي آن به به سوي هر چيزي است كه نيك و درست و زيباست و با اينكه نامريي است مشكلي است جزء كننده و هوس انگيز و جاويدان.»
آنچه مسلم است موسيقي ما تا اواسط قرن نهم هجري جنبه علمي داشته است، چنانكه كتابهايي تا آن زمان در دست ما مي باشد مانند نوشته هاي فارابي – ابن سينا – صفي الدين موسي- قطب الدين شيرازي و عبدالقادر مراغه اي. ولي از آن به بعد نه تنها كتابي در موسيقي نظري نوشته نشده از لحاظ علمي هم بواسطه مساعد نبودن اوضاع اجتماعي و موانع مذهبي، تشويقي از اصل اين هنر به عمل نيامده و به تدريج هنرمندان واقعي دلسرد و افسرده شده و كمتر كسي به فرا گرفتن اين فن رغبت يافته است.
در دوره قاجاريه موسيقي ايران تحولي يافت كه حائز اهميت مي باشد. باباخان كه دوران ولايتعهدي خود را در شيراز مي گذراند پس از آقا محمدخان به تهران آمد و در 1212 هجري قمري به نام فتحعلي شاه به تخت سلطنت نشست و دربار سلسله هاي پيشين ، صوفيه و افشاريه و زنديه را بر پا كرد و جمعي از موسيقيدانان دوره زنديه از خواننده و نوازنده و استادان بنام آن عهد به دربار او منتقل شدند. موسيقي ملي ايران بوسيله همين استادان خوانندگان و نوازندگان به دربار فتحعلي شاه انتقال يافت و رواج پيدا كرد. همچنانكه شاعران دوره زنديه پس از انتقال به دربار قاجار شيوه شعري خود را رواج دادند و پيشقدم شاعران دوره قاجار به شمار مي روند. موسيقيدانان عهد زنديه هم آنچه را در عمل و نظر در خوانندگان و نوازندگان به كار مي بردند و به دربار قاجار انتقال دادند و پيشقدم استادان به نام موسيقي در دوره محمد شاه به حساب مي آيند.