بررسي وضعيت اقليمي شهرستان قوچان ايستگاه سينوپتيك
فهرست مطالب
فصل اول : كليات 1
موقعيت جغرافيايي 2
بررسي نقش و جايگاه شهر در استان و حوضة نفوذ 2
فصل دوم : زمينشناسي منطقه 7
ناهمواريها و توپوگرافي شهرستان 8
زمينشناسي 10
وضعيت خاك 14
پوشش گياهي 16
تكتونيك 23
تاريخچة زلزله 24
دوره بازگشت زلزله 25
خطر زمين لرزه در منطقه خراسان 28
نقشه پهنهبندي خطر نسبي زلزله در منطقه خراسان 29
فصل سوم : ژئومورفولوژي 30
ژئومورفولوژي 31
شرايط سنگشناسي 33
خاك شناسي 35
فصل چهارم : روند توسعه شهر 38
تعيين معيارها و ضوابط 39
الگوهاي توسعه 44
شبكه فاضلاب 52
فصل اول :
كليات
موقعيت جغرافيايي شهرستان قوچان :
قوچان يكي از شهرهاي مرتفع شمال شرقي استان خراسان است و اين شهر در مسير شاهراه آسيايي مشهد به تهران قرار دارد . فاصله اين شهر تا مشهد در مسير اين جاده 132 كيلومتر و تا مرز ايران و تركمنستان 58 كيلومتر است / بدين ترتيب اين شهر از نظر جغرافيايي در مسير راههاي درگز و باجيگران ، نيشابور سبزوار ، شيروان و مشهد قرارگرفته است ، مسيري كه در واقع همان معبر و گذرگاه اصلي كاروانيان قديم و شاهراه ارتباطي جديد است . شهر قوچان در دشت قوچان و در عرض جغرافيايي 36.35 الي 37.45 و طول جغرافيايي 47.50 الي 59 قرار گرفته است . و اختلاف ظهر آن با تهران 25 دقيقه و قبله آن 51 درجه و 1 دقيقه و 7 ثانيه ميباشد . ارتفاع قوچان از سطح درياهاي آزاد 1217 متر ميباشد .
بررسي جايگاه و نقش شهر در استان ، شهرستان و حوزه نفوذ :
محدوده حوزه نفوذ شهر قوچان همان محدوده سياسي شهرستان قوچان مي باشد و جهت شناخت شهر ميبايست جايگاه آن حوزه نفوذ مورد بررسي قرار داد و علاوه بر آن ويژگيهاي جمعيتي ، فرهنگي ، اقتصادي و … حوزه نفوذ را نيز بايد شناخت .
بدون ترديد ميتوان گفت بخش عمدهاي از فعاليتها و حيات شهرها به وضعيت حوزه نفوذ آنها وابسته ميباشد و هر چه شهر از حوزه نفوذ وسيعتري بهرهمند باشد داراي جمعيت ، بازار پويا ، حيات و رونق شهري بهتري خواهند بود چرا كه شهرها خود امكانات مورد نياز روستاها و حوزه نفوذ خود را تامين ميكنند و حوزه نفوذ شهري ، منابع مورد نياز شهرها همچون مواد غذايي اوليه بعضي از صنايع و … را تامين مينمايند و بخصوص اين امر در مورد شهرهاي مياني و شهرستانها محسوستر ميباشد .
در منطقه شمال خراسان كه شهر قوچان در آن واقع شده است ، قوچان به دليل برخورداري از يك سري فاكتورها از حمله موقعيت اداري ، سياسي ، ارتباطي و نيز نوع خدمات موجود تقريبا شهرهاي شيروان ،درگز و بخشي از نواحي اسفراين، نيشابور تحت نفوذ خود داشته است و به عنوان مركز ثقل مسائل مختلف منطقه و مركز آن به شمار ميرفته است . ليكن با تغييرات بوجود آمده در ساختار اداري و سياسي كشور و تشكيل شهرستانهاي درگز و شيروان و نيز عدم گسترش خدمات در قوچان رفته رفته از اهميت اين شهر كاسته شد بعلاوه رشد و توسعه شهر مشهد به عنوان يك مادر شهر منطقه جذب تمامي امكانات مورد نياز و از طرفي گسترش امكانات حمل و نقل و راههاي باعث شد تا عملاً در سالها قوچان نقش مركزيت خود را در منطقه شمال خراسان از دست بدهد بطوريكه در حال حاضر نفوذ چند نواحي اطراف ندارد . ليكن با توجه به برخورداري از موقعيت ارتباطي مناسب اين شهر و با انتقال خدمات از استان به ديگر شهرها ، شهر قوچان در سالهاي آتي ميتواند از جايگاه مهمي در به تحت نفوذ رد آوردن مختلفي همچون درگز ، شيروان ، اسفراين و بخشي از روستاهاي اطراف سبزوار، نيشابور و چناران برخوردارند كه دسترسي به اين امر مهم در گرو تغييرات در ساختار اداري و سياسي استان خراسان ميباشد .
شهرستان قوچان داراي وسعتي حدود 5234 كيلومتر مربع ميباشد و 67/1 درصد از كل وسعت خراسان را در برمي گيرد . اين شهرستان از لحاظ تقسيمات اداري و سياسي داراي 3 بخش به نامهاي مركزي و باجگيران و همچنين 9 دهستان به نامهاي دوغايي ، سودلانه ، شيرين دره و قوچان عتيق (در بخش مركزي) ، خبوشان ، شاه جهان ، و سنگر (در بخش فاروج) و دهستان دولتخانه (در بخش باجگيران) ميباشد .
-جمعيت شهرستان قوچان در سال 1375 بر طبق اطلاعات مركز آمار ايران برابر با 236875 نفر بوده كه رشد ساليانه از 66/0 درصد داشته است . بر طبق مطالعات طرح جامع مشاورات و نتايج بدست آمده از اين بررسيها و نيز بررسي شد شهرستان قوچان طي سالهاي 1345 تا 1375 و مقايسه آنها رشد جمعيت استان اين شهرستان داراي رشد پاييني در سالهايي بوده است بطوريكه رشد جمعيت استان در طي اين مدت 2 برابر رشد جمعيت شهرستان بوده و اين امر حاكي از مهاجر فرست شديد اين شهرستان ميباشد . بعد خانوار در اين شهرستان از 5 نفر در سال 65 به 87/4 نفر در سال 75رسيده كه دليل كنترل جمعيت و كاهش ميزان مواليد بوده است .
بررسي تفكيكي تغييرات جمعيت در د بخش جمعيت شهري و جمعيت روستايي در طي سالهاي 1345 تا 1375 نشاندهنده رشد بسيار پايينتر جمعيت روستايي نسبت به جمعيت شهري ميباشد كه به علت مهاجرت گسترده روستاييان به شهرها و نيز تبديل شدن دو نقطه روستايي باجگيران و فاروج به نقاط شهري در سالهاي 44 تا 65 بوده است . در حال حاضر حوزه نفوذ شهر قوچان شامل سه نقطه شهري قوچان ، فاروج و باجگيران و 333 آبادي مسكون در سال 75 ميباشد .بر اساس مطالعات انجام شده از مجموع اين 333 آبادي 37 روستا (1/11% از كل روستاهاي شهرستان) با 31410 نفر جمعيت (4/22% از كل جمعيت حوزه نفوذ) به نامهاي فتحآباد ، فيلاب ، فخرآباد ، شورك حاجي ، شورك توكچانلو ، زوباران ، مزرج ، آفكاريز ، هيهي ، چالاكي ، همتآباد ، پيشباغان ، قاسمآباد ، فرخان عليا و سفلي ، فرخان كهنه ، فرخانراه ، عليآباد ، كهنهمرود ، كلوخي ، نسيم آباد ، سراب ، گوجه ، محب سراج ، نوروزي ، محمدآباد غربي و شرقي ، يزدانآباد سفلي و عليا ، جنيدآباد ، شهر كهنه ، فيروز آباد ، قيطاقي ، يوسفخان ، فاروج و ديزاوند در حوزه نفوذ مستقيم شهر قرار دارند . اين روستاها در حال حاضر اكثريت نيازهاي آموزشي ، بهداشتي ، انتظامي و تجاري خود را روزانه از شهر قوچان تامين ميكنند .
ساير مراكز و روستاها شامل 2 نقطه شهري فاروج و باجگيران و 296 روستا با 108927 نفر جمعيت (6/77 درصد از كل جمعيت شهرستان قوچان) در حوزه نفوذ غيرمستقيم شهر قوچان واقع شدهاند .
-ويژگيهاي اجتماعي جمعيت : گروههاي اصلي تشكيل دهنده جمعيت شهرستان قوچان را مي توان از نظر اجتماعي به سه دسته مجزا كه هر يك داراي منشاء جداگانهاي ميباشندبه شرح زير تفكيك كرد:
گروه اول شامل ساكنين اوليه شهرستان قوچان ميباشد كه فارسيزبان هستند و به كشاورزي مشغول ميباشند.
دومين گروه طوايف تركي را شامل ميشود كه رد زمان مغولها از آسياي مركزي به اين شهرستان كوچ كرده و در روستاهاي واقع در دشت زندگي ميكنند و كشاورز و بطور محدود دامدار ميباشند.