نگاهی به فلسفه های تعلیم و تربیت
تفكر فلسفی در تعليم و تربيت (ويراست دوم ) نوشته متيو ليپمن ، انتشارات دانشگاه كمبريج:اين كتاب به نحو بسيار مناسبي اين موضوع را برجسته مي سازد كه چرا وضع ((فكر كردن )) را بايد درمدارس بهبود بخشيم . همچنين به طرق مختلفي شرح مي دهد كه معلمان چگونه مي توانند شاگردانشان را به فكر و بحث هاي فكرزا ترغيب كنند. اين كتاب به چهار بخش تقسيم مي شود. بخش اول تصوير تاريخي مفصلي از بحث هاي فلسفي درباره ((فكر كردن )) فراهم مي آورد كه قسمت اعظم آن مبتني بر ديدگاه هاي جان ديويي راجع به تعليم و تربيت است . آراي متفاوت در مقدمه تاريخي ]كتاب[ معرفي و وصف مي شود سپس پيش زمينه مباحث جاري و مسائل مربوط به آموزش يا تفكر روز را فراهم مي كند.بيشتر مباحث به مباحث فلاسفه ايالات متحده مربوط مي شود. اما موضوعات مشابهي به فلاسفه بريتانيا نسبت داده مي شود. ليپمن ماهيت و ويژگي هاي اشكال مختلف تفكر را وصف مي كند و نظر خودرا درباره اين كه تعليم و تربيت چگونه بايد هدفش را تصحيح كرده و ساختار تمرين را براي تقويت الگوي تاملي و تعليمي تغيير دهد، اظهار مي دارد. اين بخش كه به بحث درباره موانع و بدفهمي هاي عمومي راجع به تعليم و تربيت – كه براي رشد و بالا بردن معرفت در شاگردان ضروري است -مي پردازد، بخشي جذاب و بحث انگيز است .بخش دوم كتاب بر اهميت ((مشاركت در تحقيق ))(1) تاكيد دارد. ليپمن اهميت مكالمه ]يا گفتگو[ و مباني مبادله تجارب به واسطه گفتگو را جهت بسط و تعميم اين نوع مشاركت فكري برجسته مي سازد. مذاكره و چانه زني بر سر برداشت ها، تامل درباره دلايل يا گزينه ها و ارزيابي تفاسير ]يا تعابير[ براي معطوف ساختن توجه شاگردان به مسائل اجتماعي ، معنوي ، اخلاقي و فلسفي ، مورد تاكيد قرار مي گيرد. ليپمن به تفصيل و بطور ويژه اي اين امر را بررسي مي كند كه چگونه اين رهيافت به احتمال قوي مي تواند مثلا باتقويت استعدادهاي كودكان جهت انجام قضاوت هاي آگاهانه و توام با نكته سنجي ، شيوه اي براي تقليل خشونت باشد. توصيف هاي روشني از سازماندهي تاسيس و تشكيل يك چنين جامعه ]يا مشاركت در[تحقيق اي با معرفي پنج مرحله گام بگام شيوه كار (كه وجوه مشتركي با ساير برنامه هاي فكري نهادينه دارد) دراين بخش وجود دارد. ليپمن رهيافت تعليمي اي را كه براي ايجاد نتايج مطلوب روانشناختي لازم است بروشني توضيح مي دهد.بخش سوم كتاب شامل بحثي درباره استلزامات عاطفي و شناخت است . ليپمن به بررسي نحوه تاثيرعواطف بر تفكر و نيز اين موضوع كه تفكر چگونه بايد در اطراف حول عواطف بايد بسط يابد، مي پردازد. اين آرا روشن گر عقيده او درباره تفكر مراقبتي (2) (يا سقراطي / مامايي (3)) است ، كه او آنرايك محور جانشين براي تفكر عاطفي مي خواند.اين كتاب شرح مي دهد كه چگونه فرهنگ واژگان مناسبي بايد براي قادر ساختن كودكان به تفكر، بحث ويادگيري درباره عواطف نوشته شود تا آنها بتوانند براي درك و فهم ارزش ها تعليم يابند. ليپمن افعال ذهني (فرايندهاي فكري كه به نتايجي منجر مي شوند) و حالات ذهني (نحوه فكر – حالات روحي ) را مشخص مي كند و توضيح مي دهد كه چگونه اين موارد در رشد ذهن نقش دارند. سپس بحث خود را به شرح چهار نوع مهارت فكر يعني تحقيق ، استدلال ، سازماندهي اطلاعات و تاويل و ترجمه ، بسطمي دهد.بخش آخر كتاب به اصلاح و بهبود تفكر در كلاس هاي درسي مي پردازد. ليپمن به كرات به چند بعدي بودن شناخت كه مي تواند و مي بايد مابين تفكر انتقادي ،تفكر خلاق و تفكر مراقبتي ، نضج يابد، تصريح و تاكيد دارد.او بحث خود را به توضيح هر يك از اين موارد و توصيف مجدد ديدگاهش نسبت به فلسفه آموزشي مي كشاند. كندوكاو و تحقيق انتقادي بر تامل و تعمق استوار است ، به موازيني چون دقت و سازگاري تاكيد دارد و تفكر تحليلي را (بسان يك متخصص يا خبره ) پرورش مي دهد; اما جنبه خلاق بر توانايي فني و تخيل جسورانه (بسان يك هنرمند) اهميت مي دهد، و سومين جنبه ، يعني تفكر مراقبتي ، بالابردن قدرت درك ارزش ها را (بسان پدر يا مادري دلسوز و مراقب ، يا طراح محيط زيستي با لاحظه وفكر) كانون كار خود قرار مي دهد. دقت و مراقبت درمورد اين كه چه مسائلي اهميت دارند
