نظام آموزشی روسیه
فهرست مطالب
تاريخچه آموزشي 6
آموزش پيش دانشگاهي 8
سياستهاي آموزشي 11
سياستهاي حمايتي 11
حمايت اجتماعي از كودكان 11
دستاوردهاي آموزشي دهه1990 12
– تاسيس 566 مدرسه جامع شبانه روزي 12
افزايش75 درصدي مراکز پيش دبستاني شهري 13
معضلات آموزشي 14
آمار تحصيلي 14
ساختار آموزشي 15
سيستم نمره دهي 17
تاريخچه 17
ساختار آموزشي 18
موسسات آموزشي 19
– انستيتو 20
دوره هاي آموزشي 22
مقاطع تحصيلي 23
مقطع كارشناسي ارشد ناپيوسته 23
پذيرش تحصيلي 25
مقطع دكتري تخصصي(Ph.D) 25
پذيرش تحصيلي 26
مقررات آموزشي 27
دانشگاه ها 29
نهادهاي مرکزي 32
كميسيونهاي پذيرش دانشجويان خارجي 32
ارزشيابي تحصيلي 33
ارزشيابي مدارك تحصيلي خارجي 33
همكارهاي بين المللي آموزشي 33
برنامه TEMPUS 34
نهادهاي مرکزي 35
ارزيابي تحصيلي 35
نهادهاي مرکزي 35
كميته عالي ارزيابي كه عهده دار مسئوليت ارزيابي مدارك دكتري مي باشد. 35
ارزيابي تحصيلي 35
معاهدات چندجانبه 35
توسعه آموزشي 38
ويژگيهاي جغرافيايي و پراكندگي موسسات آموزش عالي 38
پژوهش و تحقيقات 39
تحقيقات آموزشي 39
نهادهاي مرکزي 39
آموزش معلمان 40
معلمين مقاطع ابتدايي و پيش دبستاني 40
معلمين مقطع متوسطه 40
اساتيد دانشگاهي 42
حقوق و مزاياي معلمين 44
آموزش بزرگسالان 45
آموزش فني و حرفه اي 45
ساختار آموزشي 45
آموزش عالي فني و حرفه اي غير دانشگاهي 46
آموزش استثنايي 46
سياستهاي آموزشي 47
اولويتها و علايق آموزشي 47
اصول و اهداف آموزشي 48
معضلات آموزشي 48
تاخير در سرمايه گذاري آموزشي 49
اصلاحات آموزشي 50
ابعاد اصلاحات 50
– محتوي آموزشي 50
– تاسيسات و اشكال مختلف آموزشي 50
مديريت آموزشي 51
مديريت آموزشي 51
سطوح مديريتي 52
نهادهاي مرکزي 52
رئيس جمهوري فدراسيون روسيه 52
اهداف اصلي مديريتي 54
• اتخاذ سياست راهبردي آموزشي 54
• اعمال قوانين آموزش محلي 54
توسعه مديريتي 54
پروژه طويل المدت TACIS 57
پروژهTEMPUS 57
اصل 12 61
اصل 18 63
اصل 19 63
اصل 20 63
اصل 21 63
اصل 22 63
اصل 23 63
اصل24 64
اصل 25 64
اصل 26 64
اصل 27 64
اصل 28 64
اصل 29 65
اصل 30 65
اصل 31 65
اصل 32 65
اصل 33 65
اصل 34 66
اصل 35 66
اصل 36 66
اصل 37 66
اصل 38 67
اصل 39 67
اصل 40 67
اصل 68 74
اصل 71 74
اصل 77 75
اصل 78 77
اصل 82 77
اصل 83 78
اصل 86 80
اصل 89 81
اصل 92 82
اصل 94 82
اصل 95 83
اصل 100 84
اصل 105 85
اصل 108 86
اصل 114 88
اصل 119 89
هيأت رييسه شوراي عالي اتحاد داراي وظايف زير است : 90
اصل 122 91
اصل 126 92
اصل 132 94
اصل 135 94
اصل 140 96
اصل 144 97
اصل 148 98
اصل 159 99
اصل 173 101
تاريخچه آموزشي
همانند بسياري از دولتهاي پيشين بلوك شرق، دولت فدراسيون روسيه از سال 1993، به اجراي سياست اعمال حداقل حمايت ملي از نظام آموزش ملي مبادرت نمود.دراين اثنا، بنا بربند40قانون آموزش و پرورش، 10درصد از درآمد ملي به عنوان بودجه آموزشي بدين امر اختصاص يافت.بدهي هاي مراکز آموزشي و نبود تجهيزات به روز ، از جمله عمده ترين مشکلات پيش روي مراکز آموزشي مستقر درنواحي فقير نشين کشور و شهرهاي كوچك و حاشيه اي بوده است و اين در حاليست که مدارس ايالتي و حرفه اي مستقردر نواحي بزرگ شهري، از جمله مسكو و پترزبورگ، درشرايط بسيار مناسب مالي قرار داشته اند.
با توسعه مدارس خصوصي افزايش بي عدالتي در برخورداري شهروندان روسي از حق آموزشي عمومي با كيفيت بالا مشهود گرديد.به نحويکه در طراحي سياست آموزشي ملي فدراسيون روسيه طي سال 1998، اين معضل بطور اختصاصي مورد توجه قرار گرفت.در اين اثنا همچنين،افزايش نرخ برنامه هاي آموزش پايه حرفه اي فاقد راندمان بالاي کاري بواسطه حذف شتابزده بيكاري در بازاركار،شكست نظام مديريت قديم آموزش پايه حرفه اي و کاهش نرخ افراد استخدامي ثابت در بازار کار، به بروز تنش اجتماعي در کشور منتهي گرديدكه اول از همه در جامعه معلمين مشهود است.طي سالهاي 1996-1994،افزايش اعتراض معلمين تا سرحد اعتصاب به پيش رفت.بروز چنين حوادثي درزمينه آموزش، با انعكاس گسترده اي در حوزه فعاليتي مجلس دوماي ايالتي مواجه گرديدكه به نوبه خود به اتخاذ سياست « آموزش و پرورش و امنيت ملي» در مي سال 1996 منجر گرديد.متعاقب اتخاذ چنين سياستي، نظام آموزشي روسيه مستقيماً تحت تاثير پايه امنيت ملي قرار گرفته و مشخص گرديد که نقاط ضعف موجود در حوزه آموزش خود عامل اصلي بروز نتيجه غير منطقي وخطاي سياسي دولت است.
از جمله دستاوردهاي اتخاذ سياست آموزش و پرورش و امنيت ملي مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :
تضمين فراهم سازي آموزشي عمومي متوسطه آزاد براي کليه شهروندان روسي
افزايش سهم هزينه هاي آموزشي و پرورشي در بودجه كشور
برقراري فرصتهاي متساوي براي کليه شهروندان روسي جهت دستيابي به آموزش وجلوگيري از طبقاتي شدن سطوح مختلف اجتماع دردستيابي به امکانات آموزش و پرورش بر اساس قانون اساسي فدراسيون روسيه و قانون آموزش و پرورش
ايجاد شرايط مناسب جهت توسعه تاسيسات آموزشي با اشكال متفاوت ملكيتي
توسعه برنامه هاي آموزشي درجهت جلوگيري از كاهش نرخ سواد و پائين آمدن توسعه روشنفكري و فرهنگي شهروندان روسي
با اتخاذ سياست آموزش و پرورش و امنيت ملي و تصويب آن در مجلس دوماي روسيه،در خواست دولت روسيه فدرال جهت درنظرگرفتن شرايط اصلاحات آموزشي مورد پذيرش واقع گرديد.از اين روي،ماموريت اجراي طرح سوم اصلاح نظام آموزشي در دستور جولاي سال1997دولت گنجانيده شد.
از جمله مهمترين مسائل پيش روي اعمال اصلاحات آموزشي مذکور مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :
عدم تعيين معياري مشخص جهت افزايش سرمايه گذاري آموزشي توسط دولت روسيه و کاهش چشمگير بودجه فدرال طي سالهاي1997-1995
عدم برآورد نيازهاي قانوني جاري آموزشي در روند اجراي اصلاحات آموزشي توسط دولت فدراسيون روسيه
عدم تخصيص بودجه جبراني در حوزه اصلاحات آموزشي
کاهش سريع بودجه فدرال در ارائه خدمات عمومي آموزشي
عدم مسئوليت پذيري دولت فدراسيون روسيه در انتشار كتب درسي مقاطع مختلف آموزشي
افزايش نرخ جرم و جنايت درميان کودکان به واسطه آموزش سهم عمده اي ازآنان درخارج از نظام رسمي آموزشي
آموزش پيش دانشگاهي
آموزش پايه
سن ورود به دوره : 6 سالگي
سن اتمام دوره : 17 سالگي
ساختار آموزش پايه طي سالهاي1997-1990
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997
تعداد مراکز آموزش پيش دبستاني (به هزار) 9/87 6/87 82 3/78 8/72 6/68 2/64 3/60
نرخ كودكان تحت پوشش برنامه هاي آموزش پيش دبستاني برمبناي ميليون 9 4/8 2/7 8/6 1/6 6/5 1/6 –
درصدكودكان ثبت نامي مراکز پيش دبستاني 4/66 9/63 8/56 4/57 2/56 5/55 9/54 4/54
درصد کل مدارس جامع روزانه بر مبناي هزار 6/67 9/67 3/68 5/68 6/68 9/68 8/68 5/68
مدارس ايالتي (شهري) 6/67 9/67 3/68 1/68 3/68 4/68 3/68 9/67
مدارس غير ايالتي – – – 4/0 4/0 5/0 5/0 6/0
تعداد مدارس جامع روزانه بر مبناي هزار 20328 20427 20503 6/20597 5/21143 8/21566 9/21728 4/21733
نرخ دانش‌آموزانمدارس جامع بر مبناي ميليون 5/0 5/0 5/0 5/0 5/0 5/0 5/0 5/0
مقطع آموزش ابتدايي
طول دوره آموزشي : 4 سال
مقطع سني : از 6سالگي تا 10سالگي
مقطع متوسطه مقدماتي
طول دوره آموزش 5 سال
مقطع سني : از 10سالگي تا 15 سالگي
مدرك اعطائي : گواهي نام اتمام دوره متوسطه مقدماتي
مقطع متوسطه تكميلي
طول دوره آموزشي : 2 سال
مقطع سني : از 15سالگي تا 17 سالگي
مدرك اعطايي : گواهي نامه اتمام دوره متوسطه تكميلي
3/60 هزار مرکز پيش دبستاني با 7/4 ميليون كودك
7/66 هزار مرکز آموزش عمومي با2/21 ميليون دانش آموز
1/4هزار مرکز آموزش پايه با 7/1ميليون دانش آموز
6/2هزار مرکز آموزش متوسطه با بيش از 2ميليون دانش آموز
880 مركز آموزش عالي با 04/3 ميليون دانشجو
آموزش پيش دبستاني
سياستهاي آموزشي
اصلي ترين سياست آموزشي مراکزپيش دبستاني،تدوين برنامه هاي آموزشي ناحيه اي برخورداراز خصوصيات تاريخي، فرهنگي و جغرافيائي نواحي مختلف كشور است.
سياستهاي حمايتي
حمايت اجتماعي از كودكان
در عرصه حمايت اجتماعي كودكان روسي جهت هاي مذکور در ذيل از ارجحيت برخوردار بوده است :
– حفاظت از حقوق اجتماعي كودكان و عدم فقر اجتماعي آنان درجهت پيش گيري از بروز بزهکاري
– توسعه مدارس شبانه روزي و تاسيسات آموزشي ويزه كودكان جهت جلوگيري ازابتلاي آنان به مشکلات اخلاقي و رفتاري نظيراعتياد به مواد مخدر و …..
– سپارش كودكان بي سرپرست به شهروندان فدراسيون روسيه و افراد خارجي داوطلب جهت مراقبت از ين کودکان
– تشكيل مراکز ويزه كودكان مطرود از کانون خانواده و مهاجرين اجباري
– برقراري هماهنگي ميان وزارت آموزش و پرورش و نهاد رياست جمهوري درجهت برخورداري كودكان بي سرپرست روسي و كودكان مطرود از کانون خانواده و مهاجرين اجباري از امکانات مناسب آموزشي و تفريحي
دستاوردهاي آموزشي دهه1990
– تاسيس1425مرکز پيش دبستاني و مدارس شبانه روزي براي4/218هزار نفر ازكودكان بي سرپرست و مهاجر
– تاسيس 566 مدرسه جامع شبانه روزي
– تاسيس35 مدرسه اختصاصي ويزه 6/5 هزار كودك بزهکار
– افزايش تعداد خانه كودكان به 268 مرکز با تحت پوشش قرار دادن 9/11هزار کودک
– افزايش تعداد مدارس شبانه روزي ويزه كودكان عقب مانده بي سرپرست
– افزايش نرخ كودكان بي سرپرست مدارس شبانه روزي به932/7 نفر )از ميان اين تعداد، 3495 نفر در مدارس تربيتي حرفه اي حضور يافته اند.(
– تاسيس736 مدرسه کارآموزي و 814 انستيتوي آموزش متوسطه و عالي حرفه اي
– افزايش 3/4درصدي تعداد فارغ التحصيلان خانه هاي كودكان ومدارس شبانه روزي جهت ورود به انستيتوهاي آموزش عالي
توسعه آموزشي
تخصيص بودجه اختصاصي به تاسيسات آموزش پيش دبستاني اشكال مختلف سازماني و حقوقي
حفظ نظام تاسيساتي آموزش پيش دبستاني در روند انتقال آن از مالكيت فدرال به نوع شهري
توسعه شبكه آموزش پيش دبستاني و ايجاد ساختار جديد براي آموزش پيش دبستاني
توسعه تاسيسات مختلف آموزش پيش دبستاني و تجربه علوم جديد
توسعه طرح قانون فدراسيون روسيه در حوزه آموزش پيش دبستاني
فراهم سازي قابليت دسترسي کليه كودكان روسي به برنامه هاي آموزش پيش دبستاني
غناي محتوايي برنامه هاي آموزش پيش دبستاني ازطريق بهره گيري ازامکانات تكنولوژيک آموزشي
تلاش جهت غلبه بر شكاف موجود ميان کانون خانواده و جامعه پيش دبستاني
افزايش75 درصدي مراکز پيش دبستاني شهري
تفکيک مراکزآموزشي پيش دبستاني بواسطه نوع و طبقات آن ازسال 1995
افزايش تعداد مراکز آموزش پيش دبستاني به 288مرکز طي سال1998
اجباري سازي نظام آموزشي پيش دبستاني از سال1995
آماده سازي تعداد 3603مرکز آموزش پيش دبستاني براي كودكان رده سني پيش دبستاني و سنين پائين تر جهت جذب بالغ بر 186083كودك
معضلات آموزشي
عدم كفايت و تاخير درسرمايه گذاري که به نوبه خود برعدم ثبات و ايجاد شرايط بحراني درنظام آموزش پيش دبستاني منجر گرديده است.
تجديد ساختار آموزش پيش دبستاني تنها درشكل و نه نوع فعاليت آموزشي
کاهش نرخ کودکان ثبت نامي مراکزآموزش پيش دبستاني13استان فدراسيون روسيه اعم از(DSKOV،
حور،ماسك،نيومن،تيژني، نوگورد، ساخالين، كالوگا ، روستو، چيتا و…
کاهش نرخ ثبت نامي کودکان عمدتا بواسطه کاهش نرخ تولد و عدم توجه والدين به مقطع آموزش پيش دبستاني به جهت افزايش هزينه نگهداري كودكان در اين مراکز بوده است.
ورود تنها 9/54 % ازكودكان رده هاي سني 6-1سال به مراکز آموزش پيش دبستان طي سال 1996
آمار تحصيلي
طبق آمار بدست آمده طي سال 1998،بالغ بر 60256 مرکزآموزش پيش دبستاني با 4705954کودک (7/4 ميليون نفر) در روسيه فعال بوده اند.اين در حاليست که نرخ مذکورتا سال1992، بر630/2 ميليون کودک بالغ مي گرديد.
آموزش متوسطه
ساختار آموزشي
دولت روسيه امكان دستيابي و بهره مندي رايگان از امکانات آموزش متوسطه مقدماتي را تضمين مي نمايد . مدت زمان تحصيل در كلاسهاي متوسطه مقدماتي 30-32ساعت درهفته ودرمتوسطه تكميلي 34-36ساعت در هفته مي باشد. فارغ التحصيلان آموزش متوسطه به كسب مدرك متوسطه تكميلي پس از5سال تحصيل درمقطع متوسطه مقدماتي ومتعاقب آن دو سال تحصيل در متوسطه تكميلي نائل مي گردند.
ارزيابي تحصيلي
کارنامه تحصيلي
در مدارس روسي هر دانش آموز ملزم به تدارک دفترچه مخصوصي با عنوان ديونيک (diunik)«کارنامه تحصيلي » علاوه برتدارک ديگر ابزارمورد نياز در آغاز سال تحصيلي است.
گفتني است که در صفحه اول اين دفترچه، ضمن الصاق يک قطعه عکس، اطلاعات کاملي اعم از نام و نام خانوادگي ،نشاني منزل، نام پدر و مادر،تلفن محل کار پدر و مادر، تلفن مستقيم مدير مدرسه، نام و نام خانوادگي مدير مدرسه، گروه خوني و RH دانش آموز، شماره بيمه، حساسيت هاي پزشکي و دارويي دانش آموز ثبت مي گردد.علاوه بر اين، تلفن هاي ضروري نظير آتش نشاني، فوريت هاي پزشکي، حوادث گاز، پليس و ساير موارد درصفحه اول دفتر لحاظ مي گردد.درصفحه هاي بعدي دفترچه نيز، برنامه کلاسي هر ترم لحاظ مي گردد. گفتني است که سال تحصيلي به چهار ترم تقسيم مي شود.در هر ترم ممکن است برنامه کلاسي تغيير يابد.کلاسهاي فوق برنامه نيز در اين دفتر به ثبت مي رسد تا خانواده ها دقيقاً درجريان برنامه مدرسه باشند.
صفحه بعدي اختصاص به مشخصات معلمين هر يک از دروس آموزشي دارد.باقي صفحات – بجز چند صفحه ، تماما به نظارت درسي دانش آموز اختصاص داشته و خود بر جدول برنامه روزانه به تفکيک دروس، تکليف منزل ، نمرات کلاسي و نظر معلم مشتمل مي گردد.والدين دانش آموزان با بررسي روزانه دفترچه مذکور از نحوه عملکرد فرزندان خودآگاهي مييابند.
علاوه براين،درپايان هرهفته،درمحل مخصوصي،ناظم مدرسه به ارائه نظرخود درخصوص عملکرد آموزشي و اخلاقي دانش آموز مي پردازد که بايد به اطلاع والدين کودکان رسده و توسط آنان تاييد گردد.لازم به ذکر است که در مدارس روسي براي هرچند کلاس يک ناظم تعيين مي شود که امور تحصيلي و انضباطي دانش آموزان آن کلاس ها به اين ناظم مربوط است و چنانچه دانش آموزي مشکلي پيدا کند از طريق وي برطرف مي شود. مدير مدرسه بيشتر جنبه اداري داشته و اوليا به ندرت با مدير در ارتباط مي باشند………..
