فهرست مطالب

 چكيده 5

ABSTRACT 6

مقدمه 7

فصل اول 9

كليات 9

1-1-  هدف 10

1-2-  پيشينه تحقيق 10

1-3-  روش كار و تحقيق 10

فصل دوم 12

معرفي باغ وحشها و اهداف آنها 12

2-1-  باغ وحش و سابقه تاريخي آن 13

2-2- اهداف ايجاد باغ وحش ها 16

2-3- لزوم ايجاد باغ وحش در شهرهاي بزرگ 17

2-4- ضوابط ايجاد باغ وحش 18

هدف ايجاد باغ وحش مكاني است كه انواع باغ وحش هاي اكولوژيكي و تاكسونوميك و منطقه اي را در محيطي مناسب با هم تلفيق دهد . 18

3-4- نقش پرندگان و تأثير آنها بر آفات و بيماري ها 33

3-4-1- بيماريها و آفات مهم 34

3-4-2- بيماريهاي پرندگان دراسارت 37

اوّل- سلامت و بنيه كافي : 37

دوّم – تغذيه مناسب : 37

سوم – محيط زندگي مناسب : 37

چهارم – ريشه كني و محدود ساختن بيماريهاي انتقال پذير : 38

3-4-2-1- عوارض تغذيه اي 39

الف- كمبود ويتامين A 39

ب- كمبود ويتامين D 40

ج- كمبود ويتامين E 40

د- ويتامين B1 يا تيامين 40

و- كمبود ويتامين B2 يا ريبوفلاوين 40

هـ- ويتامين c 41

3-4-2-2- انگلها 41

بيماريهاي اردك 42

بيماريهاي غاز 42

3-4-2-3- بيماريهاي دستگاه حركت 43

3-4-2-4- بيماريهاي پوست وپر 43

فصل چهارم 45

معرفي پرندگان باغ وحش تهران و شرح وضعيت آنها 45

شترمرغ                                                 46

پليكان پا خاكستري   49

اردك كله سبز ( سرسبز ) 50

تنجه                                                   51

غاز خاكستري                                                             52

اردك روسي يا اسرائيلي 53

عقاب شاهي                                                   57

عقاب طلايي                                       57

طاووس معمولي                                                 62

باقرقره شكم سفيد                                                                                                    68

فصل پنجم 72

بحث و نتيجه گيري 72

نتيجه گيري 73

پيشنهادات 75

مقدمه

پرندگان و حيوانات از دير باز مورد توجه خاص و احترام ايرانيان بوده اند ، به نحوي كه در روزگار هخامنشيان، برخي از آنان حتي جنبه تقدس يافته و هنرمندان تصوير آنها راروي ديوار كاخها و معابد نقش مي‌كردند . علاوه بر آن، تصاوير اين حيوانات و پرندگان به اصطلاح مقدس راگاه از سنگ ، نقره ، طلا ومفرغ مي‌ساختند ، يا تصوير آنها را بر آثار هندي خود نقش مي‌كردند . عقاب و شاهين به خاطر بلند پروازي و تيز هوشي و تيز جنگي ، غالباّ به صورت تك تك و زماني باهم ، در يك اثر هنري جلوه گري مي‌كنند . با پيشرفت علوم و پي ريزي دانش اكولوژي و توسعه آن كه نقش و اهميت و جايگاه ويژه كليه مجموعه حياتي طبيعت و تاثيرات آنها را بر يكديگر آشكارتر گرداند ، نقش پرندگان در زندگي انسان اهميت بيشتري يافت . مطالعه در زمينه كنترل بيماريها و آفات كشاورزي توسط پرندگان ، اهميت آنها رادو چندان كرده ، زيرا به طوري كه آشكار شده ، پرندگان در زمره مهمترين عوامل كنترل كننده آفات نباتي قرار دارند .  پرندگان علاوه بر دانه خواري و نتيجتاّ كنترل علفهاي هرز ، ناقلين بيماريها و بسياري از حشرات مضر را نيز كنترل مي‌كنند . ذكر اين مطلب ضروري است كه بسياري از پرندگان دانه خور ، خساراتي هم به مزارع وارد مي‌كنند، ولي بر خلاف تصور عموم ، حتي اگر شواهد متعددي در مورد نقش زيانبار پرندگان براي محصولات زراعي بيش از آنچه موجود است در دست باشد، باز هم نمي‌توان از ارزشهاي بي شمار آنها چشم پوشيد . اصولأّ در مقايسه با ارزشهاي متعدد پرندگان در زمينه سالم سازي  محيط زيست  خسارات آنها جداّ قابل اغماض است . از طرف ديگر ، اهميت اقتصادي پرندگان وحشي و اهلي براي انسان به عنوان منبع تامين پروتئين ، آنچنان روشن است كه بي نياز از توضيح است . تنها با توجه به نقش پرندگان در طبيعت است كه مي‌توان به ارزش وجودي و اهميت واقعي آنها پي برد .

انسان شهر نشين امروز ، براي جبران دست كم برخي از زيانكاريها و لطمات هولناكي كه به طبيعت وارد آورده است ، مي‌بايست دست به تمهيدات براي حفظ تنوع زيستي زده و سعي در نگهداري بازمانده هاي طبيعت داشته باشد. ايجاد باغ وحش ها ، از جمله اين تمهيدات است . متاسفانه ، شناخت و آگاهي مردم ايران از باغ وحش ها بسيار اندك است .

در باغ وحش تهران ، حدود 30 گونه پرنده وجود دارد كه در شرايطي كه چندان هم مناسب نيست به حيات خود ادامه مي‌دهند . اميد است كه با ارائه مطالبي در زمينه وضعيت پرندگان باغ وحش تهران ، باتوجه به اهداف حفاظتي ، تحقيقاتي ، آموزشي و تفريحي باغ وحش ها ، شرايط مساعدي براي نگهداري پرندگان فراهم گردد.

فصل اول

كليات

1-1-  هدف

پرندگان كه گروه عظيمي‌از جانوران مهره دار را تشكيل مي‌دهند ، داراي نقش و اهميت ويژه اي در طبيعت هستند . در حقيقت پرندگان باز گوكننده و نمايانگر وضعيت اكولوژي محيط زيستشان هستند . بنابراين يك پرنده شناس بايد يك محيط شناس خوب نيز باشد و اينجاست كه پيوستگي مسائل زيست محيطي روشن مي‌گردد . وجود گونه هايي از پرندگان در باغ وحش تهران و شرايط زيستي آنها در اسارت ، نگارنده را بر آن داشت تا پژوهش خود را بر اين اساس قرار دهد. با اين اميد كه كارشناسان علاقه مندان و دست اندركاران محيط زيست به باغ وحش ها،  به عنوان مكاني مهم و حساس براي حفظ و بقاي گونه هاي مختلف جانوري توجه داشته باشند.

 1-2-  پيشينه تحقيق

در تابستان 1378 ، خانم مهندس علي عسگري ، وضعيت باغ وحشهاي ايران را از زمان پيدايش تا كنون مورد بررسي قرار دادند ، غير از اين ، هيچگونه پيشينه تحقيقي در رابطه با اين موضوع موجود نمي‌باشد .

 1-3-  روش كار و تحقيق

بازديد چند مرحله اي از باغ وحش تهران و مراجعه به كتابخانه ها ، روش جمع آوري اطلاعات براي انجام اين پروژه بوده است . كتابخانه ها و سازمانها و مراكز مراجعه شده ، شامل موارد زير مي‌باشد :

– اداره كل منابع طبيعي استان تهران

– كتابخانه موزه آثار طبيعي و حيات وحش دارآباد

– كتابخانه سازمان حفاظت محيط زيست

– كتابخانه دانشكده منابع طبيعي دانشگاه تهران

– باغ وحش تهران

فصل دوم

معرفي باغ وحشها و اهداف آنها

2-1-  باغ وحش و سابقه تاريخي آن

نخستين باغ وحشي كه تاريخ به آن اشاره مي‌كند ، باغ شعور است كه 1100 سال قبل از ميلاد به وسيله نخستين پادشاه سلسه چو در چين ايجاد شد . در قرن هاي بعد نيز باغ وحش هايي به عناوين و اشكال گوناگون از جمله پاركهاي پادشاهان و رجال ، كارناوال و سيرك به وجود آمده است ، ظهور باغ باغ وحش به شكل عمومي‌و عام المنفعه آن از زماني آغاز شد كه محققين مبتكر ، جانوران عجيب و غريبي را از كشورها و مناطق ناشناخته به همراه مي‌آورند و مردم براي ارضاي حس كنجكاوي به تماشاي آنها مي‌شتافتند . البته اين سيستم به يك موزه زنده شبيه تر بود تا به باغ وحش به معناي امروزي آن ، در اين باغ وحشها حيوانات را در قفس هايي كه فقط به اندازه جثه آنها گنجايش داشت نگهداري مي‌نمودند . امروزه اينگونه قفس ها تقريباّ از ميان رفته است و تمايل عمومي‌بر آن است براي كليه جانوران محيطي فراهم شود ، كه به زادگاه و زيستگاه طبيعي آنها شباهت داشته باشد ولي اين منظور هنوز در اكثر باغ وحش ها بيشتر به وسيله تزئينات مصنوعي و اشكال معماري و بعضاّ با گياهان گوناگون تامين مي‌شود و در نتيجه گرچه بعضي از تماشاگران اين محيط را طبيعي و مناسب تشخيص مي‌دهند ولي براي حيوانات درون آن همچنان به منزله قفس است . براي نگهداري از حيوانات صرفاّ تغذيه مناسب و بهداشت كافي نيست بلكه بايد پا به پاي آن براي ارضاي عادات بيولوژيكي حيوانات مثلاّ از لحاظ گروه بندي ، خوابيدن ، تميز كردن و پاسداري قلمرو نيز وقت كافي مبذول گردد .

به دليل آگاهي از علاقه وافر ايرانيان  به شكار و سر و كار داشتن آنها با حيوانات تا آن حد كه بعضي از آنها را سمبل قرار داده اند ، مي‌توان يقين حاصل كرد كه در ايران پيش از اسلام ، باغ وحش وجود داشته است و اعراب فن تاسيس و اداره آن را مانند فنون ديگر ، از ايرانيان آ موختند و بنا به ذوق و سليقه و فرهنگ خود در آن تغييراتي دادند.