فهرست  مطالب

تاريخچه آندوسكوپي 4

منابع نور 5

منابع نور با شدت پايين ( منابع نور آزمايشگاهي ) و منابع نور با شدت بالا 6

آندوسكوپ هاي rigid  ( سخت ) 8

استفاده از لنزهاي ساده 9

فيبرهاي نوري و فيبروسكوپ ها 10

انتقال تصوير 12

قدرت تفكيك تصوير : 13

مزاياي استفاده از فيبروسكوپ ها 13

شاخص هاي ارزيابي آندوسكوپ ها 14

اصول عملكرد 16

كاربردهاي تجهيزات آندوسكوپي در پزشكي 18

تشخيص هاي فتوديناميك و اتوفلورسانس (PDD,AF) 19

نور و آندوسكوپي 19

ENT 19

جراحي نخاع و ستون فقرات 22

دامپزشكي 23

آندوسكوپي صنعتي 23

آندوسكوپي در تخصص گاستروانترولوژي 23

كاربرد آندوسكوپي در بيماري هاي دستگاه گوارش 23

شرح اجزاء مختلف دستگاه ABL 500 28

MEASURING STATION   بخش اندازه گيري : 28

WET SECTION    ( بخش مرطوب ) 29

اجزاء سمت چپ دستگاه 31

اجزاء قسمت عقب دستگاه 32

قسمت كنترل 34

اجزا قسمت جلو 34

اجزاء قسمت عقب دستگاه 36

صفحه شاسي ارقامي ( NUMERICAL KEY PAD ) 37

ساختار برنامه دستگاه  SOFTWARE STRUCTUR 38

READY MODE : 38

MENU SOFTKEY : 39

CALIBRATION : 39

DATA MANAGEMENT : 39

MAINTENANCE : 40

پيامهاي سيستم SYSTEM RECORDS : 41

وضعيت كار دستگاه ( OPERATING STATUS ) 44

START UP ( راه اندازي ) ABL 500 44

صفحه شاسي SOFT KEY : 45

شمارش معكوس COUNT DOWN : 46

INTERRUPRED STARTUP : 46

محاسبات MEASURMENTS 49

آغاز انجام محاسبات MEASURMENT STARTS 50

كاليبراسيون CALIRAYION 51

حفاظت و نگهداري MAINTENANCE 54

سرويس و نگهداري MAINTENANCE PTOGRANS 59

TROUBLE SHOOTING 67

توضيحات ارائه شده مربوط به خطاهاي دستگاه 68

تاريخچه آندوسكوپي

كلمه آندوسكوپ از 2 كلمه يوناني به معناي « درون  » و « ديدن » تشكيل شده است . عبارت endoscopy به معناي استفاده از تجهيزات براي معاينه درون ارگان هاي حفره مانند بدن به صورت ديداري است . در علم پزشكي از دير باز تمايل و رغبت براي ديدن اجزاي درون بدن نيروي محركي بوده است تا بدان وسيله بتوان به بيماران كمك كرد . در كنار جراحي باز ، اين روش معاينه و  جراحي با كمترين تهاجم به بدن ، روشي ظريف و استادانه و ماهرانه البته با كمترين مشكل براي بيمار محسوب مي شود .

طبيعت راه رسيدن به اين هدف را فراهم آورده است . دستيابي به درون ، از طريق حفرات و سوراخ هاي بدن انسان امكان پذير است .

براي اولين بار در سال 1868 ، آدولف كاسمال با وارد كردن لوله اي غير قابل انعطاف به داخل معده يكي از بيماران خود آندوسكوپي (gastrointestinal) Gl را پايه گذاري كرد . در سال 1881 پزشك اتريشي آقاي johann bonmilulioz به دنبال تحقيقات صورت گرفته با همكاري صنعتگران معروف آن زمان مبادرت به اختراع اولين گاستروسكوپ نمود كه انتهاي ديستال آن (distal tip) نوري داشت كه توسط لامپ پلاتيني تامين مي شد در ادامه تحقيقات ارزشمند جهت ساخت اولين گاستروسكوپ جايگزيني فرم خاصي از لامپ اديسوني به لامپ پلاتيني نيز مورد بررسي قرار گرفت . در سال Elsner گاستروسكوپ غير قابل انعطافي را عرضه نمود كه از سيستم لنزي بهره مند بود . به همين سبب امكان استفاده از نوك ابزار دستگاه به صورت لاستيكي ميسر و به تبع آن صدمات به حداقل مي رسيد .

امروزه در مسير پيشرفت و  تكامل علم آندوسكوپي از سيستم هاي نور پيشرفته اي براي انتقال تصاوير و همچنين انتقال نور و روشنائي بهره گرفته مي شود و اين در حالي است كه حدود 100 سال پيش انتقال تصوير حتي بدون استفاده از لنز و تنها با استفاده از يك تيوپ صورت مي گرفته است .

اگر چه ساخت آندوسكوپ هاي نيمه انعطاف پذير تحول بزرگ در سير مراحل تكامل آندوسكوپ ها بود اما عدم توانائي آن ها در برداشتن نمونه هاي بيوپسي و محدوديت ديد تمامي زوايا باعث گرديد تا آندوسكوپ هاي فيبر نوري ارايه شوند . در سال 1965 تيم تحقيقاتي متشكل از Curtis , Hirschowitz موفق شدند اجزاء فيبروسكوپ را مهيا كنند ولي تنها مشكلي كه در اين زمينه وجود داشت كيفيت پايين دسته فيبرهاي نوري بود كه به دليل  نشت نور بين پرتو ها به وجود مي آمد .

با استفاده از پوشش شيشه اي با ضريب شكست كمتر اين مشكل نيز تا حدي

مرتفع گرديد و بدين ترتيب اولين فيبروسكوپ در سال 1957 به جامعه پزشكي عرضه شد .

در حال حاضر از آندوسكوپ ها نه تنها در درمان بيماري ها و نه تنها در علم پزشكي بلكه در علم مكانيك ( ديدن اجزا و قطعات درون ماشين آلات مختلف ) و باستان شناسي ( نگاه كردن به سازه هاي دروني كليساهاي قديمي با استفاده از تلسكوپ آندوسكوپ ها ) نيز استفاده مي شود .

منابع نور

در گذشته منبع نور مورد استفاده در آندوسكوپي ، لامپ هاي تصوير تنگستن بودند كه بر سر تلسكوپ گذاشته شده و به داخل بدن فرستاده مي شد ، چون اين لامپ ها از ابتدا به منظور خاص آندوسكوپي طراحي آن ها هدر مي رفت يا به اصطلاح گم مي شد و دليل آن هم اين بود كه نقاط نوراني خروجي از لامپ (outpur spot) از نظر اپتيكي با ناحيه فعال الياف فيبر نوري همخواني كافي نداشتند . به علاوه نور لامپ هاي تنگستن زرد رنگ است و اين موضوع روي ظاهر رنگ بافت تاثير مي گذارد كه اين پديده هم به نوبه خود مي تواند ظاهر منطقه ملتهب را عوض كند .

منابع نور با شدت پايين ( منابع نور آزمايشگاهي ) و منابع نور با شدت بالا

يك منبع نور استفاده شده براي آندوسكوپي بايستي شرايط زير را دارا باشد .

1 ـ روشنائي كافي كه بتواند ميدان ديد را به خوبي روشن كند و همچنين خلوص رنگ بالا كه از طريق آن بتوان به معاينات و جراحي هاي آندوسكوپي در نقاط ظريف و حساس بدن پرداخت .

2 ـ تشعشع مادون قرمز كه منجر به انتقال حرارت تشعشعي به داخل حفرات بدن مي شود تا حد امكان حداقل گردد ( اين تشعشعات ممكن است منجر به سوختن بافت در محل تماس با آن شود )

3 ـ الكتريكي منابع تغيير مبدل ها بايستي از پرسنل  اتاق عمل كاملا ايزوله شده باشند طوري كه هيچ گونه ارتباطي در اين بين برقرار نباشد .

4 ـ فن هاي استفاده شده براي كاستن حرارت نبايستي حجم خيلي زيادي از فضا را اشغال كنند طور كه باعث ايجاد اغتشاش (tubulence) و نويز و سر و صداي اضافي بشوند .

با پيشرفت علم آندوسكوپي تقاضاي فرايند هايي براي استفاده از منابع نور با شدت بالا صورت گرفت . اين منابع امروزه به طور وسيعي در موارد زير استفاده مي شوند :

1 ) اعمال جراحي كه در آن ها از آندوسكوپي فيبرنوري از نوع Flexble ( انعطاف پذير ) استفاده مي شود .

2 ) اعمال جراحي كه در آن ها از فيبر هاي نوري انعطاف پذير با اتصالات مورد نياز براي مقاصد آموزشي استفاده مي شود .

3 ) كـاربردهاي مستند سازي كه ممكن است به صورت سينماتوگرافي يا تلويزيوني باشد .

براي منابع نوري از لامپ هاي مختلفي مانند گزنون ، كوارتز ، هالوژن ، بخار جيوه و غيره استفاده مي شود .

لامپ هاي هالوژن داراي توان 150 وات هستند و نور زدي ايجاد مي كنند و براي حالت استفاده با چشمي مناسب هستند لامپ هاي metal ، تواني تا حد 250 وات ايجاد مي كنند و نور آن ها سفيد است . لامپ هاي زنون توان در حدود 300 وات ايجاد مي كنند كه اين مورد آخر بيشتر در آندوسكوپي قفسه سينه و اطراف قلب كه رگ هاي خوني فراواني وجود دارند استفاده مي شود . زيرا خون تيره رنگ بوده و براي ديدن اين نواحي ، بايد از منبع نور با توان بالا استفاده شود .

اين منابع نور كوچك و فشرده مي توانند ميدان ديد حدود 70 درجه را در فيبرهاي اپتيك به وجود آورند .

نور از طريق فيبر نوري از منبع نور سرد به تلسكوپ يا فيبروسكوپ منتقل مي شود . علت اين كه به اين منبع نور ، واژه سرد اطلاق مي شود آن است كه نور در محل ديگري ايجاد مي شود و از طريق فيبر به محل منتقل مي شود ، بنابراين نور مربوطه گرمائي ندارد .اين منابع دو وظيفه اصلي بر  عهده دارند . وظيفه اول اين منابع تامين انرژي روشنائي مناسب براي انتقال داخل بدن و دوم تامين هواي فشرده مناسب و نيز هدايت آب و هواي فشرده به سر فيبروسكوپ به منظور شستشوي لنزهاي انتهائي دستگاه مي باشد در يك تقسيم بندي منابع نور سرد بر اساس لامپ استفاده شده در آن ها تفكيك و مشخص مي شوند كه در قسمت قبل توضيح داده شد .

بافت مورد نظر كه توسط آندوسكوپ ديده مي شود 2 خاصيت مهم جذب (absorption) و پراكندگي ( Scattering ) را در مقابل نور از خود نشان مي دهد :

(Absorption) : تبديل انرژي مكانيكي به گرمائي هنگام عبور نور از بافت را گويند كه علت آن نزديكي ملكول ها كنار همديگر و اصطكاك آن هاست .

( Scattering ) : وقتي نور به ذرات بافت برخورد مي كند ، اگر ذرات نسبت به طول موج داراي ابعاد كوچك تري باشند هر كدام از آنها پرتو را گرفته و خود را مثل يك منبع توليد نور عمل كرده ، به كليه جهات انرژي مي فرستند . اين پديده در داخل هر بافت اتفاق مي افتد نه در مرز مشترك بين دو بافت . پس پراكندگي در تمام جهات رخ مي دهد هر دو اين خاصيت ها به رنگ نور تابيده شده و طول موج آن بستگي دارند . خون ، طول موج هاي مربوط به رنگ هاي آبي و سبز را به شدت جذب مي كند به همين دليل تصوير حاصل از آندوسكوپي ، هنگامي كه در بافت خونريزي اتفاق افتاده باشد ، تيره مي گردد . همچنين هنگام انجام عمل سيستوسكوپي ( معاينه مثانه ) در مثانه اي كه از مايع شستشو پر شده است اغلب داخل مثانه تيره و تار به نظر مي رسد كه علام Scattering شديد نور تابيده شده است .

آندوسكوپ هاي rigid  ( سخت )

آندوسكوپ ها معمولا در قسمت ابتدائي از يك تلسكوپ يا فيبروسكوپ تشكيل شده اند . فرق تلسكوپ با فيبروسكوپ در اين است كه فيبروسكوپ قابليت انعطاف و چرخش را دارد در حالي كه در تلسكوپ ، با يك سيستم صلب روبرو هستيم كه سر آن قابليت حركت كردن ندارد . آندوسكوپ هاي rigid غير قابل انعطاف بوده كه كاربردهاي خاص خود را دارا هستند . در مقابل آندوسكوپ هاي Flexible ( قابل انعطاف ) براي مواردي كه مسير آندوسكوپي در بدن داراي پيچ و خم زيادي است استفاده مي شوند مثل گاستروسكوپي يا برونكوسكوپي

اين آندوسكوپ ها از قسمت هاي اصلي زير تشكيل شده اند :

1 ـ سيستم نوري

2 ـ قسمت مكانيكي كه روي سيستم نوري نصب مي شود و آن را از آسيب هاي خارجي محفوظ نگه مي دارد .

3 ـ سيستم هدايت نوري داخل آندوسكوپ براي روشن كردن مسير ، حين عمل آندوسكوپي

استفاده از لنزهاي ساده

آندوسكوپ هاي قديمي با هدف افزايش زاويه ديد بافت با استفاده از لنزهاي معمولي با قطر كم ساخته مي شدند . با استفاده از لنزها در فواصل مناسب ، بافتي كه در فاصله معين قرار گرفته تصوير بزرگ تري در چشم ايجاد مي كند نسبت به زمانيكه نخواهيم از لنزها استفاده كنيم . اين تصوير با استفاده از يك يا چند رله انتقال داده مي شود .