فهرست مطالب

مقدمه 3

تاريخچه 5

توصيف آبريزش دهان 5

ارزيابي بلع 6

ارزيابي زباني 7

نوزادان و كودكان 7

بزرگسالان 9

آزمون غير گفتاري   13

ملاحظات لازم براي تعيين پيش آگهي 13

تاريخچه طبيعي اختلال 14

درمان تشخيصي 16

سطح عملكرد شناختي، رشد زباني و حافظه 17

انگيزه 17

ميزان دسترسي به خدمات مناسب 18

وجود ساير اختلالات 18

خلاصه 18

درمان 19

رويكرد هاي درماني ديزارتري 19

رويكرد فيزيولوژيكي 21

رويكردهاي غير گفتاري 23

اهداف درمان 26

گروه I 29

گروه II 29

كودكان بزرگتر و بزرگسالان 39

درمان بدعملكردي دريچه كامي حلق 42

نوزادان و كودكان كم سن و سال 42

كودكان بزرگتر و بزرگسالان 44

درمان عملكرد حنجره اي (Management of Laryngeal function) 48

نوزادان و كودكان كم سن و سال 48

كودكان بزرگتر و بزرگسالان 49

درمان عملكرد دهاني صورتي      ( Management of orofacial Function) 51

نوزادان و كودكان كم سن و سال 51

كودكان بزرگتر(نوجوانان) و بزرگسالان 53

دستور العمل هاي جديد در درمان ديزارتري 55

پمپ باكلوفن 57

سيستم ارتباطي مكمل- جايگزين(AAC) 58

در نوزادان و كودكان كم سن و سال 58

 مقدمه

چه كسي؟ كودك و يا بزرگسال دچار فلج مغزي

چه مواردي؟ مولفه هاي ارزيابي آبريزش دهان

چرا؟ براي دستيابي به اطلاعات مناسب براي ارزيابي آبريزش دهان افراد

چگونه ؟ از طريق مصاحبه، مشاهده و تستهاي ويديو فلوروسكوپيك   (در صورت لزوم) در برخي مراكز، يك تيم كودك يا بزرگسال داراي مشكل آبريزش دهان را ارزيابي مي‌كنند وبعد با توافق كلي دستور العمل ها وتوصيه هايي را به فرد يا مراقبين او ارائه مي كنند. اعضاء تيم اصلي معمولاً شامل فرد مورد بررسي و خانواده يا مراقبين او، متخصص گوش و حلق و بيني  ، آسيب شناسي گفتار و زبان، كار درمانگر، متخصص كودكان يا متخصص داخلي و داندانپزشك است.

مشورت با ساير متخصصان مثل نورولوژيست، ارتودنتيست، فيزيولوژيست، فيزيوتراپيست، و يا متخصصين بررسي رشد كودك   بسته به فرد مورد بررسي ممكن است لازم باشد.

ارزيابي تيمي امكان در نظر گرفتن همه جانبه شرايط براي تدوين و هماهنگي مناسب يك برنامه مراقبتي را فراهم مي كند. براي اجراي توصيه ها، مي توان منابع را شناسايي و تعيين كرد.نقش دندانپزشكان بررسي اكلوژن و سلامت دهان و دندان فرد و ارائه توصيه هايي جهت رسيدگي به مشكلات قابل درمان مي باشد. متخصص گوش و حلق و بيني بسندگي مسير عبور هوا را بررسي و هر گونه انسداد ناشي از انحراف تيغه بيني، وجود لوزه سوم، سينوزيت يا آلرژي را درمان مي كند. متخصص كودكان يا داخلي سلامت عمومي فرد و هر گونه تاثيري را كه آبريزش دهان روي سلامت عمومي فرد مي گذارد مورد ارزيابي قرار مي دهد. كار درمانگر يا فيزيوتراپيست بررسي وضعيت بدن (پوسچر) و نشستن را انجام مي دهد.نقش آسيب شناس گفتار زبان گرفتن تاريخچه اي از مشكل فرد، ارزيابي ساختار و عملكرد مكانيزم دهاني- صورتي در كنترل دهان و بلع بزاق و نيز تعيين شرت آبريزش دهان است. علاوه بر اين، آسيب شناس گفتار و زبان ميزان كاركرد زباني بيمار و توانايي او را در درك و انجام دستور العملهايي كه مي تواند براي برخي از انواع درمانها مهم باشد، تخمين مي زند.آسيب شناس گفتار و زباني كه در مدرسه يا مركزي كار مي كند كه هيچ تيمي براي انجام يك ارزيابي جامع وجود ندارد، بايد با اولين پزشك بيمار جهت تبادل اطلاعات حاصل از ارزيابي ، مشورت كند. رويكردهاي درماني كمكي  نيز بايد با اين پزشك مورد بحث قرار گيرد.

 تاريخچه

جريان ارزيابي بايد با يك مصاحبه از بيمار و يا مراقبين او شروع شود. نظر آنها در مور ميزان و شدت آبريزش دهان بايد به عنوان هدف ارزيابي اخير و همچنين به عنوان قياسي براي ارزشيابي تاثير درمان ثبت شود. اطلاعات مربوط به تاثير اجتماعي آبريزش  دهان بر فرد بايد مورد توجه قرار گيرد. آگاهي فرد از اين مشكل و همچنين انگيزه او براي تغيير اين رفتار بايد ارزيابي شود.

توصيف آبريزش دهان

آلاير، بلاسكو، هابرفلنر (2002) و كريسدال و وايت (1989) روشهايي را براي توصيف آبريزش دهان پيشنهاد كردند. آنها اظهار كردند كه آبريزش دهان خفيف زماني است كه بزاق روي لبها بماند. آبريزش دهان متوسط موقعي است كه بزاق روي لبها و چانه ديده شود. وقتي بزاق از لبها و چانه روي لباس بريزد، آبريزش دهان ، شديد است و آبريزش  دهان عميق زماني است كه بزاق روي كتاب، ميز يا ساير چيزهايي كه جلوي فرد است بريزد.

ارزيابي ساختارهاي دهاني- صوتي

ارزيابي شامل مشاهده لبها، زبان و كام به منظور بررسي نواقص ساختاري و تعيين دامنه حركت اين ساختارهاست.

هر گونه الگوي حركتي غير طبيعي مثل بلع معكوس  يا پيش آمدگي فك  بايدمورد توجه قرار گيرد. فرد بايد بيش از يك دوره زماني مورد مشاهده قرار گيرد تا بتوان شدت آبريزش دهان او را به طور قطعي و ثابت تعيين نمود. در صورت امكان لازم است در موقعيتهاي مختلف مشاهده شود. اين موقعيتها شامل مشاهده فرد در وضعيت نشسته با قرار گيري سر رو به جلو مثل زماني كه فرد در حال صحبت كردن يا تماشا كردن تلويزيون است؛

مشاهده او در حين انجام فعاليتهايي كه نيازمند تغيير وضعيت سر است و نيز مشاهده فرد در هنگام خوردن مي باشد. در صورتي كه شخص در ساير موقعيتها نيز آبريزش دهان داشته باشد، مثلاً هنگامي كه مشغول انجام فعاليتي روي زمين است، بايد در آن موقعيتها نيز مورد مشاهده قرار گيرد. تعيين ميزان آبريزش دهان در هر موقعيت بايد صورت گيرد. اين مورد مي تواند با گزارشهايي كه توسط فرد يا مراقبين او داده مي شود مقايسه شود و اين اطلاعات بايد براي مقايسه با ميزان آن پس از درمان ثبت گردد.

ارزيابي بلع

تلاش فرد هنگام بلع بزاق بايد مورد مشاهده قرار گيرد. هر گونه رفتار غير طبيعي مثل مشكل در بستن لبها، بلع معكوس، مشكل با شكل و اندازه لقمه يا راندن آن به سمت حلق بايد مورد توجه قرار گيرد. وضعيت بلع مايعات و ساير مواد نيز بايد بررسي شود. در صورتي كه علائمي از آسپيره كردن ، كيفيت صوتي نمناك   سرفه و يا خفگي  وجود داشته باشد، بررسي ويدئو فيلوروسكوپيك بلع يا ساير بررسيهاي ابزاري مربوط به توانائي بلعيدن بايد انجام شود .

ارزيابي زباني

ارزيابي عملكرد زباني بايد با توانايي هاي فرد شامل ميزان مشكل حركتي او، هماهنگ باشد. اين مورد براي فراهم كردن يك برنامه درماني مناسب، مهم است. براي يك كودك يابزرگسال دچار مشكل حركتي خفيف و توليد گفتار طبيعي يا ديزارتري خفيف ارزيابي استاندارد رسمي مي تواند انجام شود. بالعكس، براي فردي كه دچار مشكل در پاسخگويي از طريق گفتار يا اشاره كردن است، ارزيابي با چالش هاي فراواني همراه است. بخشهايي كه در ادامه خواهد آمد شامل پيشنهاداتي است براي ارزيابي بيماراني بامشكل حداقل متوسط در حركات ظريف و ديزارتري متوسط .

نوزادان و كودكان

چه كسي؟ نوزاد يا كودك دچار فلج مغزي

چه مواردي؟ ارزيابي توانايي هاي زباني

چرا ؟ براي تعيين اينكه آيا رشد زباني فرد با توجه به سن تقويمي و سطح شناختي او طبيعي است يا غير طبيعي

چگونه ؟ گزارش والدين؛ مشاهده تعاملات كودك و والدين؛ روشهاي ارزيابي رسمي و استاندارد

در بسياري از موارد، درمانگر مجبوراست كه حداقل تا حدي به گزارش والدين يا مراقبين براي كسب اطلاعاتي در مورد سطح زبان دركي و بياني نوزاد يا كودك، تكيه كند. مشاهده تعاملات بين والدين/ مراقبين و كودك/ نوزاد نيز مي تواند كمك كننده باشد. در بعضي موارد ، لازم است كه از مراقب در مورد شيوه ارتباطي كودك براي بيان نيازهاي اوليه اش مثل اظهار درد، گرسنگي و يا ناراحتي سوال شود. بوكلمن و سرايدا(1998) سه ساختار اساسي براي ارتباط پيشنهاد كرده اند كه شامل علائم جلب توجه، پذيرش و رد مي باشد. ياد گيري شيوه انتقال اين موارد بسيار مهم است. وقتي درمانگر سوال مي كند “كودك چه چيزهايي را مي فهمد” پاسخ مراقب معمولاً اين است “او هر چيزي را كه بگويم متوجه مي شود” ……..