فهرست مطالب:

– فصل اول ( طرح تحقیق)

١- بیان مسأله

٢- بررسی تاریخچۀ موضوع

٢-١ تاریخچۀ نظری دیدگاهها

٢-٢ دستاوردهای تحقیقاتی پیشین

٣- اهمیت و ضرورت اجرای تحقیق

٤- اهداف کلی تحقیق

٥- سؤالات تحقیق

٦- روش تحقیق

٦-١ نوع موضوع

٦-٢ روش گردآوری اطلاعات

٧- تعریف واژه ها و اصطلاحات

٨- واژگان کلیدی

-فصل دوم ( اعتیاد چیست؟)

١- شناخت جامعۀ معتاد

٢-علل گرایش به اعتیاد

٢-١ عوامل فردی

٢-٢ عوامل خانوادگی

٢-٣ عوامل اجتماعی

٣- پیامدهای اعتیاد

٣-١ پیامدهای فردی

٣-٢ پیامدهای خانوادگی

٣-٣ پیامدهای اجتماعی

٤- روش های ترک اعتیاد

-فصل سوم ( معتاد کیست؟)

١- شناخت شخصیت معتاد

٢-معتاد، مجرم است

٢-١ مواد مخدر و انواع جرایم

٢-٢ اعتیاد و انواع جرایم

٣- معتاد، بیمار است

٣-١ اعیاد و اختلافات روانی

٣-٢ اعتیاد و بیماریهای جسمی

٤- شیوۀ مبارزۀ قانونگذار ایران با اعتیاد و نقد آن

٤-١ نقاط قوت قوانین راجع به مبارزه با مواد مخدر

٤-٢ نقاط ضعف  قوانین راجع به مبارزه با مواد مخدر

٥- حجر معتاد

٥-١ معاملات معتاد در هنگام خماری

٥-٢ معاملات معتاد در هنگام نشئگی

٥-٣ حکمت محجور شناختن معتاد

٥-٤ حدود حجر معتاد و اثبات و زوال آن
– فصل چهارم
( چکیده و پیشنهادها)

–       فهرست منابع.

 عنوان : معتاد؛ مجرم یا بیمار؟

١- بیان مسأله:

اعتیاد و به تبع آن معتادان به یکی از معضلات جامعه بدل شده اند. معضلی که به عقیدۀ بعضی از صاحب نظران ریشه کنی آن شبیه آرمان و هدفی دوردست است تا هدفی که بتوان در کوتاه مدت به آن جامۀ واقعیت پوشاند . یکی از وجوه مهم پدیدۀ اعتیاد ، مصرف کنندگان مواد یا معتادان اند. اولین موضوعی که دربارۀ معتادان باید مشخص شود، نحوۀ برخورد با آنهاست . آیا باید معتاد را مجرم دانست یا بنا را بر بیمار بودن او گذاشت . ما حق داریم این سؤال را حتی اگر هزاران بار مطرح و هر بار نیز پاسخ صریحی بدان داده شده باشد ، به قصد بررسی با نگاهی نو، بار دیگر مطرح کنیم تا شاید پاسخ مناسب تری بیابیم. در بسیاری از کشورهای جهان معتاد بیمار تلقی می شود و نمی توان وی را مجرم دانست و حتی به مجازات توقف اجباری در محل ویژه ای دور از جامعه و خانواده محکوم کرد. در کشور ما، ایران، معتاد بار اول باید به مراکز بازپروری اعزام شود و معمولاً دو ماه در محیط محدود و دور از خانواده و جامعه برای ترک اعتیاد به سر برد . اگر معتادی که در مراکز بازپروری ترک اعتیاد کرده، دوباره معتاد شود، مظابق قوانین به زندان اعزام می‏شود و هر چه تعداد ترک وعود بیشتر شود، مجازات توقف اجباری در زندان یا اردوگاهها طولانی تر خواهد شد.

اعتیاد چه جرم باشد و چه بیماری، یک معضل و آسیب اجتماعی است  که یا ناشی از آسیبهای اجتماعی دیگر است  یا اینکه آسیبهای اجتماعی دیگری را بوجود می آورد . هدف از تحقیق حاضر نیز مخدوش نمودن  یا زیر سؤال بردن هیچ یک از دیدگاههای مطرح شده نیست بلکه صرفاً عرضۀ یافته ها و حقایقی در این زمینه است تا امکان تصمیم گیری درست وجود داشته باشد.

٢- بررسی تاریخچۀ موضوع:

٢-١ تاریخچۀ دیدگاههای نظری

«نگاهی دقیق به تاریخچۀ بیماریهای اجتماعی نشان می دهد که هر یک از این بیماری‏ها در طول تاریخ خود سه دیدگاه اجتماعی را تجربه کرده اند . به عبارت دیگر سه نگرش راجع به آنها وجود داشته  است:

الف – نگرش انکارگرایانه و جرم نگر

ب- نگرش ساده انگارانه و شخصی گرا

ج- نگرش کل گرایانه یا نظام‏مند

اعتیاد نیز یک بیماری اجتماعی است، بنابر این برخورد نظام های اجتماعی با آن بر حسب رشد و تکامل دیدگاهها ، به یکی از سه شکل مذکور خواهد بود ».

نگرش نخست، دیدگاهی جرم شناسانه است که معتاد را مجرم و مستحق مجازات می‏داند؛ این تفکر مأخوذ از جامعه شناسی قضایی است و نجات معتاد را در گوشه ای از زندان می بیند.

نگرش دوم که معمولاً در جامعۀ پزشکی ریشه دارد، معتاد را بیمار تلقی می کند و در صدد است این بیماری را درمان و مهارکند.

نگرش سوم معتادان را نه به چشم مجرمان یا حتی بیماران ، بلکه به چشم قربانیان می نگرد . در این دیدگاه پزشکان اجتماعی و فراگیرشناسان در خط مقدم مبارزه قرار دارند و می کوشند ابعاد گوناگون اعتیاد را بررسی کنند و کاملترین نظریه را ارائه دهند.

٢-٢ دستاوردهای تحقیقاتی پیشین:

گستردگی،تنوع و تعدد تحقیقاتی که پیرامون اعتیاد انجام شده به گستردگی ابعاد و علل وپیامدهای آن است و تاکنون تحقیقات بسیاری را سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی سازمان ملل،صندوق نظارت بین‏الملل داروهایی که استفادۀ نابجا دارند،سازمان بهزیستی کشورمان و … انجام داده اند که نمونۀ آن طرح پیشگیری (کاهش تقاضا) اکو است . محققان عربی ، انگلیسی و فارسی زبان ، مقالات و کتابها و گزارشهایی نوشته اند که تنها به زبان فارسی تا پایان سال ١٣٧٠ ، ٢٦٧ کتاب، ٥٧٧ پایان نامه، ٢٩٣ جزوه، ١١٧٠ مقاله بوده است . شمار آثاری که دربارۀ مواد مخدر ، اعتیاد ، مبارزه، پیشگیری و درمان آن در کشورمان منتشر می شود روزبروز در حال افزایش است؛ نام برخی از آنها در فهرست منابع ذکر شده است.