بررسی پیشینه تاریخی استان کرمانشاه در ایران
فهرست مطالب بررسی شهر ستانهای استان کرمانشاه 14
شهرستان اسلام آباد غرب 15
شهرستان سر پل ذهاب 16
بررسی فرهنگ, نژاد وگویش استان کرمانشاه 17
جمعیت : 17
نژاد : 18
گویش کردی سوراانی : 19
مذهب : 20
محوطه تاريخي طاق بستان 21
تکیه معاون الملک تاریخی بنای 22
موقعيت طبيعي و جغرافيايي 24
بادهای مهم استان کرمانشاه عبارتند از : 26
كوههاي دالاهو 27
شاهو 28
ارتفاعات اطراف قصرشيرين 29
رودخانه قره سو 30
رودخانه گاماسياب 30
رودخانه دينور آب 31
رودخانه الوند 32
جداول اقليم كرمانشاه 35
جغرافیایی طبیعی و اقلیم استان 41
موقعیت جغرافیایی محوطه‌ی تاریخی بیستون 42
تاريخچه هواشناسي كرمانشاه 43
تاريخچه هواشناسي ايران 44
آثار طبیعی استان کرمانشاه 46
کوه 47
جنگل ۱. جنگل‌های بلوط ۲. جنگل‌های ون 47
سراب ۱.نیلوفر ۲.تاقبستان ۳.صحنه ۴.هرسین ۵.خضرزنده 47
۶.خضرالیاس 47
تالاب ۱.هشیلان 47
غار ۱.قوری قلعه ۲.شکارچیان ۳.چشمه سهراب 47
پناهگاه حیات وحش 47
1-بیستون ۲.نواه کوه ۳.ورمنجه ۴.هشیلان ۵.بدر و پریشان 47
۶.بوزین ۷.مره‌خیل ۸.زله‌زرد 47
حیوانات 47
۱.آهو ۲. کل ۳. بز وحشی ۴. پلنگ ۵. خرس 47
۶. گربه وحشی ۷. شوکا 47
آب و هوا 48
شرايط اقليمي : 48
پوشش گیاهی 51
مردم شناسي بيستون : 53
امکانات روستا : 54
ساخت خارجي خانه ها و کوچه ها : 55
مجسمه هرکول * کرمانشاه 64
غار مرخر * واقع در کرمانشاه * 66
نقش برجسته و کتیبه های بیستون * کرمانشاه * 68
استان تاريخي كرمانشاه همچون ديگر نقاط كشور كهنسال ما آثاري از روزگار مجد و عظمت ايران را در سينه كوه ها و پهن دشت هاي خود محفوظ كرده است . برخلاف ساير نقاط ايران كه به صورت مقطعي مورد سكونت قرار گرفته اند . اين استان بدون وقفه در ادوار مختلف تاريخ مورد سكونت قرار گرفته است ، شواهد و مدارك باستان شناختي نشان مي دهد اين منطقه از اولين زيستگاه هاي انسان اوليه به شمار مي رفته و يكي از مراكز مهم جمعيتي در زاگرس مياني محسوب مي شده است . تمامي مراحل و ادوار زندگي انسان از عهد حجر تا دوره هاي تمدني پيش از تاريخ و سپس تا تشكيل حكومت هاي بزرگ سير تطور خويش را در اين محدوده طي كرده است . به طوريكه غار شكارچيان بيستون نكات جالبي را درباره سابقه زندگي بشري در دوران پارينه سنگي در ايران روشن مي دارد . پس از اين دوره در حدودو هزار سال پيش به علت گرم شدن هوا انسان غار را ترك كرده و روي به يكجانشيني مي آورد كه اين حركت موجب زراعت و دامپروري و براثر آن روستا نشيني مي شود كه بدون شك نخستين روستاها در اين استان شكل گرفته كه از جمله آنها مي توان گنج دره هرسين ، گاكيه و تپه سراب اشاره كرد . انسان هاي پيش از تاريخ گنج دره جزء نخستين انسان هايي هستند كه در ايران سفالگري را اختراع كرده و روي به فعاليت هاي صنعتي آورده اند .
در هزاره چهارم پيش از ميلاد استان كرمانشاه يكي از مراكز مهم تجاري و بازرگاني بوده و بازرگانان آن با بازرگانان شوشي و بين النهريني به داد و ستد و مبادله كالا مبادرت مي ورزيدند . حضور بازارهايي در گودين كنگاور و چغاگاوانه اسلام آباد از آن دوره شاهدي بر اين مدعا است .
به استناد كتيبه هاي بابلي و آشوري ، ساكنان زاگرس اقوام لولوبي و گوتي بودند . اين مردمان سخت كوش و شجاع به منظور حفاظت از اين خطه مرتب با بين النهريني ها در جنگ و ستيز بوده اند كه در اين امر به پيروزي هاي چشمگيري نيز نايل شده اند و از آن پس دره هاي زاگرس قرن ها مركز تمدن و حكومت هاي ايراني و بين النهريني بوده كه سرانجام عنصر ايراني تمدن خود را بر اين سامان غالب ساخت . حضور نقش برجسته‌هاي اين اقوام در سرپل ذهاب كه يكي از قديمي ترين نقش برجسته هاي خاورميانه محسوب مي‌شود بيانگر اين موضوع است .
منطقه كرمانشاه به واسطه همجواري با دولت آشور ، پيوسته در معرض تهاجم دولت مقتدر آشور بود و شاهاني چون تيكلات پليسر ، شلمانصر سوم ، بارها به محدوده كرمانشاه لشكركشي كرده اند در كتيبه هاي به جا مانده از آشوريان از سرزمين هاي پارسوا ، زكروتي ، مادي ها و سرزمين نيشاني نام برده شده است ، نيشاني سرزميني است كه به اطراف كرمانشاه و ماهيدشت كنوني اطلاق مي شد و به واسطه مراتع معروف خود براي پرورش و نگهداري اسب شهره بود .
در سالنامه هاي آشوري از شهري به نام الي پي نام برده شده كه مورخان آن را بين كرمانشاه و همدان تشخيص داده اند و برخي ديگر از مورخان آن را در محل فعلي كرمانشاه معرفي كرده اند .
با شكل گيري حكومت ها ، اين خطه نيز يكي از مراكز مادي محسوب مي شده است كه از اين دوره يادمان هايي با ارزش چون دژ گودين در كنگاور برجاي مانده است . در اين دوره كرمانشاه يكي از شاهراهاي حياتي ايران بوده و جاده اكباتان به بابل از اين استان عبور مي كرده است .
در دوره هخامنشي با عبور جاده شاهي كه يك رشته آن اكباتان را به بابل وصل مي كرد بر رونق و آباداني اين منطقه افزوده شد . پس از انقراض هخامنشيان ، در دوره سلوكي مناطقي از كرمانشاه چون بيستون و دينور محل حضور كلني هاي يوناني بوده ولي ديري نپائيد كه اشكانيان آنان را شكست داده و در اين منطقه حضور پيدا كردند. نقش برجسته‌هاي اشكاني در بيستون بيانگر اين موضوع است. در اين دوره بيستون يكي از مراكز مهم دوره اشكاني محسوب مي شده است.
استان كرمانشاه در دوره ساساني بيش از هر دوره ديگري از اعتبار و رونق خاصي برخوردار بوده است. اين منطقه همواره مورد توجه شهرياران ساساني بوده و به علت نزديكي با تيسفون پايتخت آنها ، ايام تابستان را در قصور ييلاقي اينجا مي گذرانده اند. در اخبار مورخان اسلامي به كرات آمده كه خسرو اول در نواحي طاق بستان قصوري ساخته بود كه در آنها از فغفور چين وراي هند و قيصر روم و ديگر حكمرانان روزگار پذيرايي كرده است .
با احداث شهرهايي چون حلوان در اين سو و سياست شهر سازي پادشاهان ساساني در غرب كشور كه به بنياد شهر كرمانشاه منجر گرديد . اين حوزه بيش از پيش اعتبار يافت و شاهان ساساني با ايجاد پل هايي بر روي رودخانه ها و بناهاي عام المنفعه رفاه و رونق اقتصادي را براي مردم اين ديار به ارمغان آورده بودند .
با شكست ساسانيان توسط مسلمين ، مردم اين منطقه برخلاف برخي مناطق ديگر جزء اولين مردماني بودند كه به دين مقدس اسلام ايمان آورده و به ترويج آن پرداختند .
مسجد عبدالله بن عمر در ريجاب كه يكي از قديمي ترين مساجد صدر اسلام است . يادگاري از آن زمان مي باشد . از دوران آرامگاهي از ياران وفادار پيامبر اسلام كه در جنگ ها وي را ياري مي كردند به يادگار مانده كه مي توان به آرامگاه ابودجانه در ريجاب اشاره كرد . در دوره خلفاي عباسي كرمانشاه يكي از چهار شهر مهم و معتبر ولايات جبال بود . هارون‌الرشيد خليفه معروف عباسي بدين سامان توجه خاصي داشت ، به طوريكه سياحان و جهانگردان از آباداني و زيبايي شهر ياد مي كنند .
ابن حوقل و استخري از شهر كرمانشاه به عنوان شهرستاني زيبا كه اشجار و آب فراوان دارد ياد مي كنند . مقدسي اين شهر را به همراه شهرهاي همدان ، ري و اصفهان جزء چهار شهر معروف ايالت جبال معرفي مي كند .
در سده سوم هجري كرمانشاه در قلمرو و حكومت صفاريان قرار داشت . در قرن چهارم سلسله كوچكي از اكراد بنام حسنويه د رولايات غرب استقلالي پيدا كردند ، مؤسس اين سلسله حسنويه كه معروفترين اين خاندان نيز هست نزديك پنجاه سال حكمراني كرد و قلعه بزرگ سرماج را مقر خود نمود . در سال 441 ساطان طغرل سلجوقي صد هزار سپاهي به تسخير قلعه سرماج فرستاد كه پس از چهار سال موفق به تسخير قلعه گرديد . در سده ششم هجري سلطان سنجر سلجوقي ، كرمانشاهان و توابع آن را در حوزه حكمراني برادر زاده خود سليمان شاه ملقب به « ايوه » قرار داد. در سده هفتم كرمانشاهان همچون مناطق خراسان و ديگر بخش هاي ايران از هجوم مغول آسيب فراوان ديد به طوريكه سپاهيان هلاكو در اين منطقه قتل و غارتي فجيع به عمل آوردند ولي در اواخر دوره ايلخاني در زمان حكومت ابوسعيد اين خطه مورد توجه قرار مي گيرد به طوريكه در زمان حكومت وي شهر سلطانيه چمچمال نزديك بيستون احداث گرديد . در اين زمان همان طوريكه حمدالله مستوفي اشاره مي كند كرمانشاهان يكي از ايالت هاي 16 گانه كردستان بوده است .
در قرن نهم و اوايل قرن دهم هجري كرمانشاه مورد تجاوز عثمانيان واقع مي گردد . در اين زمان هرسين و ماهيدشت حكومت نشين بوده ولي از كرمانشاهان نامي پيدا نيست .
در زمان صفويه كرمانشاهان اهميت و اعتبار زيادي پيدا كرد در دوره سلطنت شاه طهماسب اول حكومتي بنام كلهر و در زمان شاه صفي حكومتي تحت عنوان سنقر و كلهر در اين حدود تشكيل شد و به خوانين زنگنه تفويض گرديد . در حقيقت از اين زمان تجديد بناي كرمانشاه و تشكيل ولايت فعلي شروع مي شود .
همزمان با حمله افغان و سقوط اصفهان ، كرمانشاهان نيز با تجاوز عثماني ها مواجه گرديد و بار ديگر رو به خرابي نهاد . در زمان حكومت زنديه خوانين زنگنه و اهالي كرمانشاه نخست حكومت كريم خان را نپذيرفتند به همين جهت كرمانشاه مدتي با محاصره و خرابي مواجه گرديد . در دوره قاجاريه كرمانشاه اعتبار و اهميت زيادي پيدا كرد . فتحعليشاه در سال 1221 ه.ق يكي از پسران خود به نام محمد علي ميرزاي دولتشاه را با سمت سرحدداري عراقين به اين شغل منصوب كرد و ايالت خوزستان را نيز ضميمه قلمرو او كرد و در حقيقت در اين زمان كرمانشاه به يك پايگاه نظامي مجهز عليه دولت عثماني تبديل شد .
در جنگ جهاني اول كرمانشاه به تصرف قواي عثماني درآمد ولي بعد از سقوط بغداد آنها شهر را تخليه كرده ، عقب نشيني كردند . در جنگ جهاني دوم نيز به تصرف قواي نظامي انگلستان درآمد .
بافت و خانه هاي تاريخي صفحه 2
نام اثر نام شهر محل اثر قدمت
مجسمه هركول اسلام آباد غرب
مسجد نواب کرمانشاه قاجاريه
مسجد نظام کرمانشاه
مسجد حاج شهباز خان کرمانشاه قاجاريه
نقش برجسته گودرز بيستون اسلام آباد غرب
ايوان بزرگ طاق بستان کرمانشاه
تپه چم بطان عليا اسلام آباد غرب
بافت و خانه هاي تاريخي
نام اثر نام شهر محل اثر قدمت
خانه معين الكتاب کرمانشاه
خانه خواجه باروخ کرمانشاه
خانه خديوي کرمانشاه
خانه صمدي کرمانشاه
منزل رنده كش کرمانشاه
منزل فيض مهدوي کرمانشاه
ميدان قديمي گندمي کرمانشاه قاجاريه
بافت و خانه هاي تاريخي
نام اثر نام شهر محل اثر قدمت
خانه هاي قديمي آلوري سرپل ذهاب
خانه جليليان کرمانشاه پهلوي
خانه حاج اكبر پور کرمانشاه قاجاريه
خانه حكيم نصير کرمانشاه قاجاريه
خانه سوري کرمانشاه
خانه شهيد اشرفي اصفهاني کرمانشاه
خانه صارم الدوله زرشكيان کرمانشاه قاجاريه
بافت و خانه هاي تاريخي
نام اثر نام شهر محل اثر قدمت
خانه سيدين کرمانشاه پهلوي
خانه قديمي گل عنبر کرمانشاه قاجاريه
خانه قديمي مشعشي کرمانشاه قاجاريه
خانه قديمي معتضدالدوله وزيري کرمانشاه قاجاريه
خانه قديمي خديوي کرمانشاه پهلوي
خانه قديمي يزدي کرمانشاه قاجاريه
خانه قديمي عطحيدري کرمانشاه قاجاريه
بافت و خانه هاي تاريخي
نام اثر نام شهر محل اثر قدمت
خانه قديمي فروزانفر کرمانشاه قاجاريه
خانه علي اعلم صمدي کرمانشاه قاجاريه
دبيرستان نظام کرمانشاه قاجاريه
دبيرستان كزازي کرمانشاه
خرابه هاي دوره ساساني هرسين
حسينيه من آل آقا کرمانشاه قاجاريه
ساختمان قديمي گوداري کرمانشاه قاجاريه
بافت و خانه هاي تاريخي
نام اثر نام شهر محل اثر قدمت
ساختمان قديمي استانداري کرمانشاه پهلوي
سراي ملاقاسم کرمانشاه قاجاريه
سراي نو کرمانشاه قاجاريه
سراي وكيل الدوله کرمانشاه
سراي اصفهانيها کرمانشاه قاجاريه
سراي خليل عسگري کرمانشاه قاجاريه
سراي حاج محمدتقي کرمانشاه قاجاريه
بافت و خانه هاي تاريخي
نام اثر نام شهر محل اثر قدمت
سراي حاج محمدعلي همداني کرمانشاه قاجاريه
سراي رنگرزها کرمانشاه قاجاريه
سراي سنگ تراشها کرمانشاه قاجاريه
سراي كاشاني کرمانشاه قاجاريه
سراي عمادالدوله کرمانشاه قاجاريه
سراي فراش باشي کرمانشاه قاجاريه
سراي فراش باشي کرمانشاه قاجاريه
بافت و خانه هاي تاريخي
نام اثر نام شهر محل اثر قدمت
سراي فراش باشي کرمانشاه قاجاريه
سراي فرش فروشها کرمانشاه قاجاريه
كاروانسراي كهنه هرسين ايلخانان
قلعه نادر آباد اسلام آباد غرب
غار خر (مرخرل ) هرسين پيش تاريخ
فرهاد تراش اسلام آباد غرب
بررسی شهر ستانهای استان کرمانشاه
شهرستان كرمانشاه
شهرستان كرمانشاه با وسعت تقريبي 8547 كيلو متر مربع به عنوان شهرستان مركز استان داراي اهميت استراتژيك مي باشد به صورتي كه بعد مسافت از اين شهر تا مرز خسروي ( كشور عراق ) تا مركز استان كردستان ، تا مركز استان همدان و تا مركز استان لرستان ( از طريق شهرستان هرسين و نور آباد ) با اندكي تفاوت تقريباً به يك اندازه است. اين شهرستان داراي چهار بخش ،سيزده دهستان و 815 روستا وجمعيتي بالغ بر 970362 نفرمی باشد
شهرستان اسلام آباد غرب
شهرستان اسلام آباد غرب با وسعتي در حدود 3828 كيلو متر مربع بين 33- 36 تا35 –15 در جه عرض شمالي 24- 45 تا 30-38 درجه طول شرقي قرار گرفته است . اين شهرستان از شمال به شهرستان پاوه و جوانرود و ازشرق به كرمانشاه از غرب به شهرستان سر پل ذهاب و گيلانغرب و از جنوب به استان ايلام منتهي مي شود اين شهرستان متشكل از 4 شهر ( اسلام آباد – كرند – گهواره – حميل) و چهاربخش و 12 دهستان و343 روستا مي باشد
شهرستان پاوه
شهرستان پاوه اورامان و پاوه ايستگاه تمدن هاي كهن و كانون مدنيت معرفي شده است . شهر هزار ماسوله باوجه تسميه اسپهبد پاو سردار يزد گرد سوم و در لغت به معني سر قلعه بان قلعه ها از زمانهاي دور كه بيش از دو هزار سال رقم مي زند، همواره به عنوان سرزميني مقاوم و دفع كننده اشرار و متجاوزين بوده است ، پاوه با تقديم 600 شهيد و 485 جانباز و 27 آزاده درنقطه صفر مرزي ديواري امنيتي را در غرب كشور تشكيل مي دهد.
شهرستان جوانرود
شهرستان جوانرود درشمال غربي استان كرمانشاه واقع شده است كه 87 كيلو متر با مركز استان فاصله دازد ، از غرب به شهرستان ثلاث باباجاني و كشور عراق و از شمال به شهرستان پاوه و از جنوب به شهرستانهاي اسلام آباد غرب و سرپل ذهاب و از شرق به شهرستان هاي كرمانشاه وكامياران محدود مي شود . شهرستان جوانروددر حد فاصل فلات ايران و جلگه بين النهرين قرار گرفته است.
شهرستان ثلاث باباجانی
شهرستان ثلاث باباجاني شهرستان ثلاث بابا جاني در خرداد سال 1381 به عنوان شهرستان موجوديت يافت . ثلاث مركز شهرستان شهر تازه آباداست كه جمعيتي حدود 10 هزار نفر دارد. شهرستان داراي دو بخش مركزي و از گله ، شش دهستان به نامهاي زمكان، دشت حر ، خانه شور ، ازگله ، سرقلعه و جگيران است و داراي 252 روستا مي باشد . اين شهرستان از طرف غرب با كشور عراق هم مرز است و 75 كيلو متر مرزمشترك با آن كشور دارد ووسعت آن حدود 1920 كيلو متر مربعاست.
شهرستان سنقر
شهرستان سنقر . كليايي با بيش از 2300 كيلو متر مربع وسعت و قريب به 140 هزار هكتار اراضي ديم و آبي مستعد كشاورزي باآب و هوايي سرد زمستاني و معتدل تابستاني با ارتفاعات فراوان و مراتع نسبتاً مناسب براي چراي احشام بطوريكه شهرستان را به يكي از قطب هاي مهم دامپروري استان تبديل كرده است . همچنين از نظر معادن سنگ خسرو آباد با درجه خلوص بسيار بالا بطوريكه سنگ آهن آن آهنربا را با خود جذب مي كند يكي از شهرهاي مهم استان كرمانشاه محسوب مي شود.
شهرستان سر پل ذهاب
شهرستان سرپل ذهاب با مساحتي بالغ بر 1271 كيلو متر در 45 درجه و 52 دقيقه طول شرقي و 34 در جه و 24 درجه عرض جغرافيايي در غرب كشور جمهوري اسلامي ايران و منتهي اليه شيب ارتفاعات زاگرس بر سر راه بين المللي تهران – بغداد موسوم به جاده كربلا با قدمتي بالغ بر 2800 سال قبل ازميلاد حضرت مسيح (ع) با فاصله 665 كياو متري از تهران واقع گرديده است و از شهرستانهاي مرزي به شمار مي رود.
