پيشگفتار :

واحدهاي روغن كشي بر اساس نزديكي –  ماده اوليه بخصوص تخم پنبه احداث مي شوند كه اين مناطق بيشتر در استانهاي مازندران ، گيلان و خراسان مي باشند. يكي از اين واحدهاي روغن كشي كشور كارخانه روغن كشي كشت و صنعت شمال واقع در استان مازندران ، شهرستان ساري ( در دوازده كيلومتر شهر ساري ) مي باشد.

اين كارخانه در سه شيفت كار مي كند و داراي سيستم بازيابي فاضلاب و تصفيه آب مي باشد كه پسابهاي بازيابي شده جهت شروب نمودن زمينهاي مزروعي كارخانه استفاده مي شود.

اين كارخانه روغن كشي دو واحدي مي باشد كه واحد شماره 1 آن نيز ( كشت و صنعت شمال ) توليد روغن و واحد شماره 2 آن ( ام. ام ) صابون پزي است.

به طوري كه گفته شد محصول اصلي كارخانه كشت و صنعت شمال ، روغن نباتي است كه به دو صورت دان و جامد عرضه مي گردد و در كنار اين محصول اصلي ، محصول فرعي ، خلط صابون توليد شده نيز در واحد 2 به صابون تبديل مي شود. واحد توليد گاز اكسيژن و هيدروژن در داخل كارخانه وجود دارد كه گاز هيدروژن توليد شده ، جهت پروسس هيدروژناسيون صورت مي گيرد و اكسيژن توليدي در مخازن پر شده و جهت استفاده بخشهاي خصوصي و دولتي به خارج از كارخانه برده مي شود.

در ضمن طرح توسعه كارخانه نيز در دست اقدام است كه تا حدودي اجرا گرديده ، ولي هنوز مورد بهره برداري قرار نگرفته است. و لازم به تذكر است كه مديريت كارخانه تحت نظارت بانك صنعت و معدن مي باشد و محصول توليدي كارخانه با نام (( روغن غنچه )) به بازار عرضه مي گردد.

تاريخچه روغن نباتي در ايران :

تا حدود سال 1330 از روغن حيواني استفاده مي كرديم و بعد از اين تدريجاً با افزايش جمعيت و كمبود توليد روغن حيواني افزايش قيمت باعث گرديد كه از روغن نباتي استفاده نمايند كه از هلند و آمريكا وارد مي كنند. از سال 1331 تا 1344 با شرايطي كه در ايران انجام شده بود تجار و صنعتگران شروع به آوردن كارخانه هاي روغن نباتي نمودند تا در عرض 12 تا 13 سال كارخانه در ايران شروع به كار نمود و روغن نباتي جامد هم از خارج وارد مي كردند و همه اين كارخانه ها از پنه دانه استفاده مي كردند. در سال 1346 دولت ورود روغن نباتي جامد را غير مجاز اعلام كرد و رقابتي بين كارخانه ها به وجود آمد و سطح توليد بالا رفت و بعضي ها شكست خوردند و بعضي ها هم در كارشان موفق شدند.

مثلاً يكي از كارخانه هاي روغن نباتي ، پارس (قو) است كه در سال 1339 تاسيس شد و توليد آن در روز 15 تا 20 تن بود و امروزه بيشتر از 600 تن در روز توليد مي كند.

در حال حاضر در ايران در حدود 16 كارخانه روغن نباتي داريم بعضي از اين كارخانه ها در حدود 300 تن توليد دارند.

مثلاً : 1 – روغن نباتي پارس ( قو ، اطلس )

       2 – روغن نباتي بهشهر ( شاه پسند ، بهار ، مايع لادن )

       3 – روغن نباتي ورامين

       4 – فاز اصفهان

       5 – شيراز ( نرگس )

      6 – روغن نباتي جهان

تا قبل از سال 1345 از پنبه دانه استفاده مي كردند و بعد از آن از روسيه ، بلغارستان ، روماني روغن نيمه تصفيه آفتابگردان وارد مي نمودند و بعد از آن در نتيجه نياز ، روغن سويا از آمريكا جنوبي و ايالات متحده وارد نمودند به طوريكه الان نزديك 100 % مواد خام از دانه سويا است و از آرژانتين و برزيل وارد مي نمايند و بعد از آن شركت سهامي توسعه كشت دانه هاي روغني آمدند و كشاورزان را در كشت دانه سويا و آفتابگردان تشوق نمودند ولي با وجود اينها كفاف مصرف را نكرد و در اين سالهاي اخير در حدود 6 تا 5/6 درصد روغن توليدي ايران در داخل ايران توليد مي شود و بقيه از خارج وارد مي شود.( در سال 1362 )