گاز فهرست مطالب
1-1-1- گاز به قلم خرافات : 7
1-1-4- گاز در مسیر رونق : 8
1-1-5- گاز در ایران : 8
1-1-6- چراغ گاز : 9
1-1-7- گاز طبیعی : 11
صنعت گاز : 12
1-1-8- موارد استفاده از گازها : 12
1-1-9- نکات ایمنی و مصرفی : 13
1-1-10- چه محصولاتی از گاز و نفت بدست می آیند ؟ 13
1-1-11- آینده گاز طبیعی : 13
1-1-12- فرآیند تولید جریان گاز : 15
1-1-13- مراحل استخراج گاز : 15
1-1-13-2- پالایش : 16
1-1-13-3- انتقال : 17
خطوط انتقال : 17
1-1-14- نگاهی کلی به سیستم گازرسانی : 18
1-2-1- ایستگاه تقلیل فشار : 19
1-2-1-2- گرمکن ها : (هیتر) 20
1-2-1-3- رگلاتورها : 20
1-2-1-4- کنتورها : 21
ظرفیت کنتورها : 21
تصحیح کننده کنتورها : 22
1-2-1-4- شیرهای اطمینان : 22
طریقه تنظیم شیرهای اطمینان : 23
1-2-1-5- شیر قطعی فشار : High press. Shutoff valve : 23
1-2-1-6- تنظیم شیر قطع فشار : 24
کلیات : 24
1-2-1-7- ساختمان شیمیایی مواد بو دار کننده : 24
1-2-1-7-1-  مرکاپتان ها : 25
1-2-1-7-2- سولفیدها : 26
3. سولفورهای حلقوی : 27
1-2-1-8- خواص عمومی بودار کننده ها : 28
2. شدت بو : 28
3. نفوذ در خاک  : 28
4. پایداری شیمیایی : 29
5. سمی بودن : 29
1-2-2- ایستگاه دروازه شهر (C.G.S) : CITY GATE STATION 29
1-2-3- ایستگاه تقلیل فشار گاز مرزی : TOWN BORDER STATION 30
1-2-4- ایستگاه تقلیل فشار : REGULATING STATION 30
1-2-5- رگولاتور خانگی SERVICE REGULATOR : 30
چرا فیلترهای گاز طبیعی؟ 30
1-3-1- ضرورت استفاده از فیلترهای گاز : 31
1-3-3- مبانی تئوری فیلتراسیون : 32
1-3-3-1- نیروی گریز از مرکز (Centrifugal-Force) 32
1-3-3-3- اینرسی (Intertia Impaction) 32
1-3-3-4- جدا کردن مستقیم‌ (Direct Interception) 32
1-3-3-5- نفوذ برونی 33
1-3-5- فیلتراسیون فازی : 35
2-1-1- فیلترهای پارچه ای با سیستم تکان دهنده : 38
2-1-2- فیلترهای پارچه ای جریان معکوس : 40
2-1-3- فیلترهای پارچه ای ضربه معکوس : 41
2-2- فیلترهای بستر دانه ای : 43
2-2-1- فیلترهای بستر ثابت : 43
2-2-2- فیلترهای بستر دانه ای قابل تمیز شدن : 44
2-3- فیلترهای هوا : 47
2-3-1- فیلترهای تخته ای : 48
2-3-2- فیلترهای پیوسته یا خودکار : 50
2-4- فیلترهای کارتریجی : 52
2-5-2- فیلترهای ادغامی : 57
2-6- ساختار فیلتر خط لوله : 57
2-7- فیلترهای کاغذی : 64
2-8- فیلتر المنتهای Depth Varied : 65
2-9- فیلترهای جورابی : 67
2-10- فیلترهای فایبرگلاس  : 71
2-11- فیلترهای نمدی : 73
2-12- فیلترهای پروفایل : 74
2-13- فیلترهای الیاف شیشه : 74
2-14- کاربرد فیلترهای گاز در صنعت : 75
-1- مقدمه : 76
3-2- محاسبات فیلتر سپراتور : 77
3-4- محاسبات فیلتر سپراتور بر طبق فرمول های API12J : 81
محاسبه فیلتر سپراتور ( سه فازی Gas-oil-water Separator ) : 84
انتخاب Separator : 85
3-5- مواد ساخت و اجزاء فیلتر سپراتور : 87
3-5-1- اجزاء تشکیل دهنده فیلتر سپراتورها : 87
جدا کننده اولیه (Primary Separator) : 87
جدا کننده ثانویه (Mist Extractor) : 87
3-5-2- تجهیزات کنترل : 88
کنترل کننده سطح مایع 88
اختلاف فشار سنج  (Pressure Difference Gauge) : 89
فشارسنج (Pressure Gauge) : 89
3-5-3- تجهیزات اطمینان : 89
3-5-4- خط تخلیه (Discharge Line) : 90
3-6- عملکرد فیلتر سپراتور سازنده های مختلف : 90
3-6-1-1- سپراتور افقی یک محفظه ای (Single Barrel Separator) : 90
3-6-1-2- سپراتور افقی دو محفظه ای : 91
3-6-1-3- سپراتور عمودی : 92
3-6-1-4- سپراتور خطی (Inline Separator) : 93
3-6-2- سازنده 2 : 94
3-8- اسکرابر SCRUBBER : 96
3-8-1- اجزاء تشکیل دهنده اسکرابر : 97
3-8-2- استانداردهای ساخت اسکرابر : 97
3-9- فیلتر خشک DRY GAS FILTER  : 97
4-1- المنت جدا کننده فیلتر گاز : 98
محدودیت های عملیاتی پیشنهادی : 99
4-2- المنت فیلتر ذارت گازی : 99
4-3- المنت منعقد کننده گاز و هوا : 101
محدودیتهای عملیاتی پیشنهادی : 101
مواد ساختمان : 102
4-4-1- پیکربندی المنت ها : 103
4-5- المنت پلی پروپیلن : 103
4-6- المنت پلی استر : 105
میکروگلس : 105
پیکربندی اجزاء : 106
4-7- منعقد کننده ها : 109
4-7-1- ساخت کارتریج منعقد کننده : 109
4-7-2- مکانیزم را ه اندازی : 110
4-7-3- مکانیزم فیلتراسیون : 110
4-7-4- مکانیزم انعقاد : 110
4-7-5- منعقد کننده های گاز : 111
4-8- کارتریج های پوست کن : 112
4-9- کارتریج فیلتر منعقد کننده گاز 112
4-9-1- LP cartridge : 115
4-9-3- Q-Type cartridge  : 115
4-9-4- H-Type cartridge  : 115
4-9-5- M type sintered stain less steel cartridge : 116
4-9-6- CL cartridges : 116
4-9-6-1- کارآیی جذب  در نمونه CL cartridges : 116
4-10- امتیازات فیلترهای Bulston و کارتریج آنها  : 118
4-11- کارتریج فیلتراسیون ها در جریان رو به جلو : 120
4-12- کارتریج های فیلتر گازی منعقد کننده فیلتر جریان معکوس : 120
4-13-2-1- پیکربندی افقی : 122
4-13-3- سری های GR مخازن منعقد کننده گازی : 122
منابع 123
1-1-1- گاز به قلم خرافات :
متصاعد شدن گاز از زمین و شعله ور شدن ناگهانی آن بر اثر رگبار و تندر، رخدادی تاریخی است که در متون قدیم بارها به آن اشاره شده است. پدیده های مشتعل طبیعی همچون ‌آتش جاویدان ناکو در دریای خزر و چشمه سوزان در ویرجینیای آمریکا نیز به همین ترتیب گویی همه این ها با قلم خرافات و ترس به رشته تحریر درآمده است. تا سال 1659 ، بسیاری از انگلیسی ها اعتقادداشتند چشمه «ویگان» حاوی آب جادویی است. در حالی که گاز متصاعد شده از حباب های سطح آب سبب می شود آب مانند نفت بسوزد و انگلیسی های خرافاتی گمان کنند آب چشمه ویگان جادویی است.
1-1-2- چینی ها نخستین حفاری و انتقال گاز :
نزدیک به 3 هزار سال پیش چینی ها برای نخستین بار از گاز برای تبخیر آب نمک بهره بردند و به این ترتیب استفاده کاربردی از گاز را باب کردند.
چینی ها گاز را با استفاده از لوله هایی که «مفصل های آن ها به وسیله گل مسدود می شد، از چاه هایی با ژرفاری 300-600 متر خارج می کردند و آن را در محل مورد نظر شعله ور می ساختند. با این همه استفاده صنعتی و اقتصادی از گاز 1300 سال بعد ، یعنی در سال 1792 آغاز شد.
1-1-3- از مرداک تا لافایت :
در سال 1792 «ویلیام مرداک»‌ انگلیسی تواسنت با حرارت دادن زغال سنگ در ظرفی در بسته گاز تولید شده را به وسیله لوله به یکی از اتاق های خانه منتقل کند و آن را بسوزاند. آزمایش های بعدی مرداک نشان داد از وجود گاز برای روشنایی بخشیدن در فضای باز نیز می توان استفاده کرد.
هشت سال بعد قسمتی از کارخانه SCHO در بیرمنگام به وسیله شعله گاز روشن شد. دوسال بعد نیز با نصب یک شبکه گاز به خانه مسکونی «جرج لی» رییس یکی از کارخانه های پنبه منچستر خانواده یی دیگر از انرژی پاک بهره مند شدند.
نخستین کارخانه یی که از وجودگاز برای تامین روشنایی کامل خود استفاده کرد، کارخانه پنبه PHILLIPSLEF در منچستر انگلیس بود.
در سال 1855 تحولی عمده در صنعت گاز روی داد : شیمیدانی به نام « Bunsen- بنسن» مشعلی را که بعدها به «مشعل بنسن» معروف شد، ابداع کرد  و با این تحول اختلال ها و نوسان های مربوط به زبانه های آتش گاز تا حد زیادی مهار شد. بعدها شیمیدان آلمانی دیگر موسوم به «فن ولزباخ» مشعل بنسن را تکمیل کرد.
1-1-4- گاز در مسیر رونق :
در سال های نخست قرن بیستم، چند مخزن در آمریکا کشف شد. اما به دلیل نبود لوله های ویژه و مشکلات جا به جایی گاز طبیعی این صنعت تا سال 1930 رونق چندانی نداشت. در سال 1870 برای نخستین بار عده یی کوشیدند گاز را با استفاده از لوله های ساخته شده از تنه درخت کاج جا به جا کنند، اما این تلاش بی نتیجه ماند و غیر عملی بودن آن سبب شد قیمت آهن افزایش یا بد.
با این همه برای حمل و نقل گاز از لوله های چدنی به جای لوله های آهنین استفاده شد. در سال 1872 میلادی نخستین شبکه لوله چدنی به طول 8 کیلومتر در «تیتیوسویل» پنسیلوانیا نصب شد. این شبکه قادر بود گاز را با فشار حدود 80 تن از خود عبور دهد.
در طول دهه 1920 ، صنعت لوله سازی رونق یافت و به موازات آن استفاده از گاز طبیعی نیز رواج پیدا کرد. در سال 1924 نخستین لوله ساخته شده از  چدن به طول 350 کیلومتر میدان گازی «وبستر» لوییزیانا را به شهر «بومنت» تکزاس متصل کرد.
1-1-5- گاز در ایران :
نوشته های تاریخ نویسان کهن از آن حکایت دارد که ایرانیان در استفاده از گاز و مشتقات نفتی بر دیگر ملت ها برتری داشته اند. بقایای معابد زرتشتیان در مسجد سلیمان و آتشکده آذرگشسب در آذربایجان شاهدی بر این مدعاست.
حقیقت این است که ایرانیان باستان به اقتضای محیط مذهبی خود آتش را گرامی می داشتند و برای پایداری آن می کوشیدند. در فلات مرکزی و جنوبی ایران یعنی در مناطقی که جنگل های انبوه وجود نداشت. آتش مقدس با استفاده از امکانات دیگری به جز چوب های جنگلی روشن نگه داشته می شود و طبیعت  این مناطق باذخایر زیرزمینی فراوان به گرامی داشت آتش مقدس کمک می کرد.
امروزه می دانیم مناطق غرب و جنوب غرب ایران روی اقیانوسی از نفت و گاز و مواد هیدروکربنی قرار دارد. به روایت تاریخ ، بخش هایی از این منابع زیرزمینی در گذشته به دلیل عمق اندک ، بر اثر فرسایش خاک یا رانش زمین و جا به جایی گسل ها به صورت قطره های کوچک وناچیز از دل خاک نمایان می شدند و انسان پرسشگر و اندیشمند را با ویژگی های منحصر به فرد خود متحیر می کردند و به تفکر وامی داشتند. مجموعه ای از اسناد تاریخی بر این حقیقت تاکید دارد که ایرانیان پیش از چینی ها، سومری ها و فلسطینی ها به خواص نفت و گاز پی برده بودند و به شکلهای ابتدایی، تصادفی و بدون برنامه ریزی از نفت و گاز برای پایدار داشتن آتش های مقدس بهره برداری می کردند. از بهره برداری با امکانات ابتدایی که بگذریم در سال های نه چندان دور یعنی از آغاز بهره برداری «کمپانی» های خارجی نفتی در ایران صنایع نفت و گاز در کشور از رشدی در خور توجه برخوردار بوده که بر آمار و ارقام مستدل متکی است.
1-1-6- چراغ گاز :
نخستین اسناد تاریخی در زمینه استفاده از گاز در ایران به دوره سلطنت ناصرالدین شاه قاجار مربوط می شود. وی در جریان سفر به انگلیس در سال 1873 میلادی از دیدن چراغ های گاز که روشنی بخش کوچه ها و خیابان های لندن بودند، دگرگون شد و پس از دیدار از کارخانه چراغ گاز دستور احداث آن را بی درنگ پس از بازگشت به ایران صادر کرد.
در بخش هایی از کتاب «منتظم ناصری» به این موضوع اشاره شده است :
« … ایجاد و افتتاح کارخانه چراغ گاز در مجمع الصنایع جنب باب همایون توسط مسیو «فابیوس» در 17 رمضان سال 1296 هجری قمری مطابق با سال 1879 میلادی است. کارخانه چراغ گاز که اسباب آن را جناب سپهسالار اعظم از فرنگستان خواسته و آورده اند ، توسط همین مسیو فابیوس قرار است دایر شود. افتتاح روشنی چراغ در شهردار الخلافه تهران در جشن دولتی سال 1298 هجری قمری مطابق با سال 1881 میلادی انجام شد.»
استفاده محدود گاز در کشور ما تا تاریخ 1908 میلادی که نخستین چاه ایران در مسجد سلیمان به نفت رسید،  ادامه داشت. پس از استخراج نفت، گازهای همراه به ناچار در محل سوزانده می شد. شرکت ملی نفت ایران همواره در اندیشه چاره جویی و استفاده از گاز طبیعی به جای سوزانده شدن آن بود، اما به دلایلی چون فاصله زیاد منابع تولید و نقاط مصرف نیاز به سرمایه گذاری سنگین و کمبود بازار مصرف داخلی گازهای همراه نفت همچنان سوزانده می شد و به هدر می رفت.
به این ترتیب در طول 60 سال بیش از 130 میلیارد متر مکعب گاز با ارزش حرارتی حدود 130 میلیون تن نفت خام سوزانده شد و از میان رفت.
با گذشت زمان واحدهای صنایع نفت یکی پس از دیگری احداث شد وبه بهره برداری رسید و به موازات آن استفاده از گاز طبیعی برای تامین سوخت محرکه های کمپرسورها و مولدهای برق و مصارف داخلی کارخانه های سازمانی نیز افزایش یافت. به این ترتیب در کنار فعالیت های اصلی تولید، انتقال و پالایش نفت خام در مناطق جنوبی کشور ، فعالیت های محدودی برای به عمل آوردن  گاز طبیعی توسط شرکت های عامل انجام گرفت.
نخستین استفاده از گاز طبیعی خارج از حوزه مناطق نفت خیز برای تغذیه کارخانه تازه تاسیس مجتمع کود شیمیایی شیراز بود که توسط وزارت صنایع و معادن در سال 1344 احداث و بهره برداری از آن آغاز شد. از آنجا که خوراک اولیه این مجتمع گاز طبیعی بود خط لوله یی به قطر 10 اینچ و طول تقریبی 215 کیلومتر از گچساران به شیراز احداث شد.
پس از انقلاب اسلامی شرکت ملی گاز ایران گازرسانی به شهرهای کشور را آغاز کرده که این حرکت همچنان ادامه دارد.
1-1-7- گاز طبیعی :
با توجه به نظریات موجود نفت خام و گاز طبیعی در اثر شرایط خاص اعماق زمین از قبیل فشار و درجه حرارت و فعل وانفعالات شیمیایی به تدریج صورت گرفته و در میان خلل و فرج برخی از لایه های زمین محبوس مانده اند.
گاز طبیعی از جمله مواهبی است که به حد وفور به کشور ما ارزانی شده و در دنیا امروز یکی از ارکان اساسی در تامین انرژی است.
گاز طبیعی مخلوطی از هیدروکربنهای قابل احتراق است که بصورت طبیعی در مخازن زیرزمینی با فشارهایی در حدود 300 الی 400 اتمسفر یافت می شود و این گاز به همراه نفت خام در زیر کلاهکهای فوقانی لایه های نفت و یا مستقلاً در مخازن زیرزمینی وجود دارد.
انواع گازهای طبیعی از نظر به همراه داشتن ناخالصی به دو دسته ترش و شیرین تفکیک شده است. گاز ترش، گازهای اسیدی را همراه دارد که عمدتاً   و   را شامل می شود. گاز شیرین گازی است که کمترین ترکیبات اسیدی را دارد و بیشترین مقدار بخار آب را دارا می باشد. بعضی از مخازن گاز شیرین و برخی گاز ترش دارند که پس از  عملیاتی که منجر به تصفیه گازهای اسیدی می شود، گاز شیرین حاصل می گردد. به طور مثال ، مخازن شوریجه گاز ترش و گنبدلی بدلیل وجود گازهای اسیدی در حد بسیار اندک، محتوی گاز شیرین است. گاز طبیعی عمدتاً مخلوطی است از گازهای متان، اتان و اندکی گازهای سنگین تر از جمله پروپان و بوتان. درصد این مخلوط در مناطق مختلف ایران متفاوت است، بطوری که در میادین گازی خوزستان مقدار متان چیزی درحدود 85 درصد و در میادن گازی کنگان و خانگیران این مقدار تا حدود 97 درصد در نوسان می باشد.
به تبع آن انرژی حرارتی گاز از 10500 کیلوکالری تا 9000 کیلوکالری در متر مکب تغییر می یابد.
صنعت گاز :
نیاز روزافزون به منبع نیرو و دستیابی به منابع انرژی زا موجب گردیده است تا صنعت گاز بطور چشمگیر مورد توجه قرار گیرد. پاره ای از ویژگیهایی که موجب رشد و گسترش سریع این صنعت شده، عبارتند از :
1. سهولت در انتقال و توزیع
2. عدم آلوده نمودن محیط زیست
3. صرفه جویی در بهره برداری از منابع جایگزین ناپذیر
4. قیمت مناسب
5. انرژی  حرارتی مفید
6. وجود منابع بسیار غنی و سرشار گاز طبیعی در اغلب کشورهای جهان
7. قابلیت جایگزینی آن با انواع مختلف سوختهای دیگر بطوری که براحتی می تواند تا 70 درصد کلیه سوختها را جایگزین گردد.
مواردی که بیان شد و ویژگی های متعدد دیگر، موجب شکوفایی سریع صنعت گاز در جهان گردیده است.
1-1-8- موارد استفاده از گازها :
قسمت اعظم گاز تولیدی به عنوان ماده سوختنی مصرف می شود. گاز متان از طریق خطوط لوله به استانها و شهرهای بزرگ ارسال  و مورد استفاده قرار می گیرد.
ولی در دهکده ها و روستاها، از گازهای پروپان و بوتان استفاده می کنند. که درون کپسولهای مخصوص قرار دارند. گاز اتان برای سوخت به کار نمی رود، بلکه در صنعت برای تبدیل به پلاستیک کاربرد دارد.
گاز بوتان برای آنکه به شکل مایع بماند، نیاز به فشار زیاد ندارد و می توان آن را در کپسولهای گاز پیک نیک و حتی در فندهای پلاستیکی نگهداری نمود. ولی گاز پروپان نیاز به فشار بیشتری داردو در سیلندرهای مسلح مصرف می شود.
1-1-9- نکات ایمنی و مصرفی :
قبل از آنکه گاز طبیعی سوزانده شود، می باید با هوا مخلوط شده تا بتواند شعله ثابتی ایجاد گردد. برای طراحی یک اجاق گاز خصوصاً در مورد مشعل آن باید دقت زیادی به عمل آید. برای آنکه هر نوع گاز درست بسوزد، به میزان متفاوتی از هوا نیاز است که این بستگی به نوع گاز مربوطه دارد.
یعنی اگر در ساخت مشعل و مطابقت آن با نوع گاز مصرف دقت کافی به کار گرفته نشود، اجاق گاز نمی تواند به طور سالم و بدون خطر کار کند.
1-1-10- چه محصولاتی از گاز و نفت بدست می آیند ؟
پس از تصفیه گاز می توان آن را  جهت مصارف مختلف به کار برد . برای مثال اتان یکی از آنها است که به عنوان ماده خاک در تولید پلاستیک، نایلوی و سایر الیاف مصنوعی به کار می رود، البته مواد دیگری مانند رنگها یا رزینها و داروها نیز از نفت و یا گاز بدست می آیند که برای تهیه آنها می باید از روشهای بسیار پیچیده شیمیایی استفاده نمود. در مورد استفاده از گاز به عنوان سوخت ، گاز متان و بوتان عمده ترین ماده سوختنی گازی شکل هستند.
1-1-11- آینده گاز طبیعی :
باید بدانیم که ذخایرگاز طبیعی نامحدود نیستند و روزی این ذخائر به پایان می رسند. این ذخایر در کشور آ‌مریکا رو به پایان و اتمام بوده و ا ین طور می گویند ،‌نمی تواند منابع جدید دیگری را بیایند. بر اساس یک ارزیابی علمی، ذخایر گاز طبیعی در نیمه اول قرن بیست و یکم به پایان می رسند. یک راه حل برای آنکه ذخایر گاز طبیعی دیرتر به پایان برسند، این است که در آینده احتمالاً گاز طبیعی تولید شده را که از منابع دیگری بدست می آورند با گاز متان مخلوط کنند و در آن صورت بشر ناچار خواهد بود از گاز ساخته شده استفاده نماید……………….