مقاله بررسی ربا در حقوق ایران
تاریخچه
مقاله بررسی ربا در حقوق ایران ازآنجا که ربا موضوعی فقهی است ، مباحث حقوقی آن، بدون توجه به مبنای فقهی آن قابل طرح نیست . به همین جهت نوشتار حاضر را به دو بخش کلی فقهی و حقوقی تقسیم کرده و در مباحث فقهی آن به تعریف ، مقالات حقوقی سابقه تاریخی، حرمت و فلسفه تحریم، اقسام و طرق حیل ربا پرداخته‌ایم. سپس با توجه به اینکه قانونگذار اسلامی در فواصل مختلف مقرراتی را نسبت به ربا وضع نموده و سعی در انطباق آن با اصول و معیارهای حقوقی داشته است ……..
ربا
ربا اعم از آنکه داده یا گرفته شود بعلاوه بر حرمت شرعی دارای آثار سوئی بر روابط اقتصادی و تجاری است و باعث ایجاد اخلال در روابط مالی افراد یک جامعه سالم می گردد، بدین ترتیب ضروری است جهت سالم سازی فضای اقتصادی جامعه اخذ یا پرداخت هر گونه ربا یا انجام معاملات ربوی ممنوع باشد.
در متون فقهی و حقوقی در تعریف ربا گفته شده است، ربا بیع جنس به همجنس در کلیل یا موزون به شرط اضافه گرفتن و یا قرض دادن به شرط اضافه شدن است. معاملات ربوی در هر شکل آن باطل و دارای اعتبار نیست. از طرف دیگر مطابق قانون مجازات اسلامی، هر نوع توافق بین دو یا چند نفر تحت هر قراردادی از قبیل بیع، قرض، صلح و امثال آن جنسی را با شرط اضافه با همان جنس کلیل یا موزون معامله کنند و یا زائد بر مبلغ پرداختی دریافت کنند، ربا محسوب و جرم شناخته می شود. مرتکبین اعم از ربا دهنده، ربا گیرنده و واسطه بین آنها علاوه بر رد اضافه به صاحب مال به شش ماه تا سه سال حبس و ضربه شلاق و نیز معادل مال مورد ربا به عنوان جزای نقدی محکوم می شوند. تبصره همین ماده برای ربا دهنده مشروط بر اینکه اثبات کند……..
فصل اول
شامل بخشهای از مقایسه دو ماده ۵۹۵ قانون مجازات و ۲۳۰ قانون مدنی می شود که عبارتند از:
گفتار اول : تعریف ربا و انواع آن شامل مبحث اول : صلاحیت رسیدگی به جرم ربا ومبحث دوم : ربای قرضی: شرط هرگونه زیادی در استقراض شامل بند اول : ربای معاملی: دادوستد دو هم جنس مکیل و موزون به گونه غیر برابر وبند دوم :« مالکیت شخصی که از راه مشروع باشد محترم است. ضوابط آن را قانون معین می‌کند. » و مبحث سوم :تعریف ربا و انواع آن ومبحث چهارم :معنی اصطلاحی و لغوی « ربا » وگفتار دوم:انواع ربا شامل مبحث اول : عنصر مادی بزه ربا وبند اول :مقررات قانونی ق.م.ا در مورد جرم ربا وبند دوم :توافق یا تراضی طرفین وبند سوم: توافق یا تراضی طرفین ومبحث دوم : شرط مازاد (اضافه) ومبحث سوم : قبض و اقباض مازاد (اضافه) ومبحث چهارم : موضوع جرم شامل بند اول : مرتکب جرم وبند دوم: علل موجهه جرم ومبحث پنجم : شرایط تحقق اضطرار در جرم ربا ومبحث ششم : واسطه معامله ربوی ومبحث هفتم : جزای نقدی می شود و غیره …..
منابع
تحریر الوسیله), امام خمینی, , دارالتعارف بیروت.
(وسائل الشیعه), شیخ حر عاملی, از ابواب ربا, داراحیاء التراث العربی, بیروت.
(حقوق بانکی), محمود رضا خاوری, مقدمه دکتر علی فرهمند/, مرکز آموزش بانکداری.
مجموعه سخنرانیها ومقالات چهارمین سمینار بانکداری), آیه اللّه رضوانی /, موسسه, بانکداری ایران.
